Giáo án bài: Bức tranh của em gái tôi theo CV 5512

Hoạt động của GV- HS

Kiến thức chốt

Hoạt động 1: Tìm hiểu về tác giả, văn bản.

1. Mục tiêu: Giúp HS nắm được những nét cơ bản về tác giả Tạ Duy Anh và văn bản “Bức tranh của em gái tôi”.

2. Phương thức thực hiện: trình bày dự án, hoạt động chung, hoạt động nhóm.

3. Yêu cầu sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng video (hoặc dự án nhóm), phiếu học tập, câu trả lời của HS.

4. Phương án kiểm tra, đánh giá

- Học sinh đánh giá.

- Giáo viên đánh giá.

5. Tiến trình hoạt động:

* GV chuyển giao nhiệm vụ:

? Trình bày dự án nghiên cứu của nhóm về tác giả, văn bản?

* Thực hiện nhiệm vụ:

- HS: trao đổi lại, thống nhất sản phẩm, trình bày các thông tin về tác giả Tô Hoài, hoàn cảnh ra đời của văn bản, có tranh minh họa

- GV: Quan sát, lựa chọn sản phẩm tốt nhất.

- Dự kiến sản phẩm:  Tạ Duy Anh sinh 9/9/1959 quê Hà Tây là cây bút trẻ nổi lên trong thời kì đổi mới văn học những năm 1980.

- Truyện ngắn Bức tranh của em gái tôi đạt giải nhì trong cuộc thi thiếu nhi năm 1998.

* Báo cáo kết quả: HS lên bảng trình bày kết quả chuẩn bị của nhóm, các nhóm khác nghe.

* Đánh giá kết quả

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

->Giáo viên chốt kiến thức

- Tạ Duy Anh là hội viên hội nhà văn Việt Nam; hiện công tác tại nhà xuất bản Hội Nhà văn. Ông đã từng nhận giải thưởng truyện ngắn nông thôn do báo Văn nghệ, báo Nông nghiệp và Đài tiếng nói Việt Nam tổ chức; giải thưởng truyện ngắn của tạp chí Văn nghệ quân đội...

? Đề xuất cách đọc văn bản?

- Phân biệt rõ giữa lời kể, các đối thoại diễn biến tâm lí của nhân vật người anh.

GV đọc mẫu 1 đoạn.

4 HS đọc nối tiếp đến hết.

Gv nx, sửa chữa cách đọc cho HS.

- Gọi HS đọc 4 chú thích trong SGK

- Giải nghĩa từ khó: Các chú thích: 4 chú thích trong SGK

Hoạt động nhóm cặp đôi

1. GV chuyển giao nhiệm vụ:

? Văn bản có thể chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần?

? Kể những sự việc chính trong văn bản. Theo em, sv nào là quan trọng nhất?

?) Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Việc tác giả chọn ngôi kể như vậy có thích hợp không?

?) Nhân vật chính trong truyện là ai? vì sao em cho đó là nhân vật chính?

? Có thể đặt lại nhan đề của truyện như thế nào?

2. Thực hiện nhiệm vụ:

- HS: Hđ nhóm cặp đôi, thống nhất ý kiến.

- GV: Quan sát, hỗ trợ

- Dự kiến sản phẩm:

Các sự việc :

- Chuyện về hai anh em Mèo - Kiều Phương anh trai bực vì em nghịch.

- Mèo bí mật học vẽ, tài năng hội hoạ bất ngờ được phát hiện.

- Tâm trạng và thái độ của người anh trước sự việc ấy.

- Em gái thành công, cả nhà mừng vui.

- Người anh hối hận vô cùng.

3. Báo cáo kết quả: HS lên bảng trình bày kết quả chuẩn bị của nhóm, các nhóm khác nghe.

4. Đánh giá kết quả

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá

- Giáo viên nhận xét, đánh giá, chốt

- Ngôi kể: ngôi thứ nhất, người anh xưng tôi.

- Ngôi kể rất thích hợp với chủ đề, hơn nữa để cho sự hối lỗi được bày tỏ một cách chân thành hơn, đáng tin cậy hơn.

- Nhân vật chính trong truyện là người anh và Kiều Phương vì chủ đề sâu sắc của truyện là lòng nhân hậu và thói đố kị, trong đó nhân vật trung tâm là người anh, mang chủ đề chính của truyện: sự thất bại của lòng đố kị.

- Đặt nhan đề khác:

+ Chuyện anh em Kiều Phương

+ Ân hận, ăn năn

+ Tôi muốn khóc quá!

I. Giới thiệu chung:

1. Tác giả:

- T.D.A (1959)- Hà Tây, nay là H.Nội

2. Văn bản.

a. Xuất xứ, thể loại: truyện ngắn đạt giải nhì

b/ Đọc, chú thích và bố cục:

*Đọc:

*Chú thích:

*Bố cục :

3 phần:

- Đoạn 1: Từ đầu đến “có vẻ vui lắm”: Khi KP bí mật vẽ.

- Đoạn 2: Tiếp đến “Em muốn cả anh cùng đi nhận giải”: Khi tài năng người em được phát hiện và khẳng định.

- Đoạn 3: còn lại: TT người anh khi đứng trước bức tranh của em gái.

Hoạt động 2: Tìm hiểu văn bản

* Mục tiêu: Giúp HS cảm nhận được diễn biến tâm trạng của người anh, thấy được những hạn chế trong tính cách của người anh.

* Phương thức thực hiện: HĐ chung, thảo luận nhóm bàn

* Yêu cầu sản phẩm: phiếu học tập, trả lời miệng.

* Cách tiến hành:

1. GV chuyển giao nhiệm vụ:

? Nhân vật người anh được miêu tả chủ yếu ở đời sống tâm trạng. Em thấy tâm trạng người anh diễn biến trong các thời điểm nào?

? Tìm các chi tiết thể hiện tâm trạng của người anh khi

thấy em gái thích vẽ

tài năng của em gái được phát hiện và khẳng định :

? Vì sao người anh lại có sự thay đổi tâm trạng như trên.

? Nếu cần nói lời khuyên em sẽ nói gì với người anh lúc này?

2.Thực hiện nhiệm vụ:

- HS: đọc sgk, hđ cá nhân, trao đổi trong nhóm bàn thống nhất kết quả.

- GV: Quan sát, lựa chọn sản phẩm tốt nhất.

- Dự kiến sản phẩm:

3. Báo cáo kết quả: HS lên bảng trình bày kết quả chuẩn bị của nhóm, các nhóm khác nghe.

4. Đánh giá kết quả

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

->Giáo viên chốt kiến thức

- Diễn biến qua các thời điểm:

+ Trong cuộc sống thường ngày:

- Gọi em gái Kiều Phương là Mèo.

- Bí mật theo dõi việc làm bí mật của em là chế màu vẽ nhưng lại không quan tâm em đã vẽ những gì.

- Chê bai em gái bẩn thỉu, nghịch ngợm, trẻ con.

+ Khi tài năng của em gái được phát hiện và khẳng định:

Người anh: Buồn rầu, muốn khóc, thất vọng vì mình bất tài bị cả nhà lãng quên, bỏ rơi. người anh cảm thấy khó chịu, hay gắt gỏng và không thể thân với em gái vì nó tài giỏi hơn mình. Người anh tự ái, đố kị ngay cả với em ruột của mình. Đó là bước chuyển biến nhất trong diễn biến tâm trạng của người anh.

- HS: Ghen tị là thói xấu làm người ta nhỏ bé đi. Ghen tị sẽ chia rẽ tình cảm tốt đẹp của con người. ghen tị với em, sẽ không có tính cách làm anh.

+ Khi đứng trước bức tranh đạt giải của em gái

II. Tìm hiểu văn bản:

1. Nhân vật người anh:

a. Trong cuộc sống thường ngày với cô em gái.

- Coi thường, bực bội với em.

- Khi em vẽ và tự pha màu vẽ, coi đó là trò nghịch ngợm trẻ con và nhìn bằng ánh mắt kẻ cả.

b. Khi tài năng của em gái được phát hiện và khẳng định:

- Mọi người: xúc động, mừng rỡ, ngạc nhiên.

* Người anh:

+ Buồn rầu, muốn khóc, thất vọng vì mình bất tài bị cả nhà lãng quên, bỏ rơi.

+ Khó chịu, gắt gỏng và không thể thân với em gái như trước.

+ Lén xem tranh của em -> quan tâm và thầm cảm phục tài năng của em mình.

-> Mặc cảm tự ti và đố kị với tài năng của em gái.

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

HĐ1: Hướng dẫn tìm hiểu chung

- HS: Đọc chú thích SGK

? Em hiểu gì về TG Tạ Duy Anh?

- HS trình bày

- GV nhận xét, bổ sung.

- GV giới thiệu thêm về sự nghiệp sáng tác văn chương của ông.

? Em hãy nêu hiểu biết của em về tác phẩm?

- HS: Trả lời

- GV: Hướng dẫn đọc -> Đọc mẫu một đoạn -> HS đọc tiếp -> GV nhận xét.

- GV: Giải thích một số từ khó.

? Truyện được kể bằng lời của nhân vật nào? Tác dụng của nó?

- HS: Trả lời

? Theo em văn bản chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần?

- HS: P1: Từ đầu “là được” giới thiệu về nhân vật người em.

P2: Người em bí mật vẽ, tài năng được phát hiện (tiếp theo... tài năng)

P3: Tâm trạng thái độ của người anh

(tiếp theo... chọc tức tôi)

P4: Đi thi đoạt giải, người anh hối hận

(còn lại)

? Thể loại văn chủ yếu của tác phẩm này là gì?

- HS: Thảo luận -> Trả lời:

HĐ 2: Hướng dẫn tìm hiểu văn bản

? Truyện xoay quanh hai nhân vật người anh và em gái. Ai là nhân vật chính?

- HS: cả hai

? Nhân vật người anh được miêu tả chủ yếu ở đời sống tâm trạng. theo dõi truyện, em thấy tâm trạng người anh diễn biến qua các thời điểm nào?

- HS 5 thời điểm: khi phát hiện em chế thuốc vẽ. Khi tài năng hội hoạ của em được phát hiện. Khi lén xem những bức tranh. Khi tranh của em đoạt giải. Khi đứng trước bức tranh của em trong phòng trưng bày.

? Khi phát hiện em gái chế thuốc vẽ từ nhọ nồi, người anh nghĩ gì? Tìm câu văn?

- HS: “Trời ạ! Thì ra nó chế thuốc vẽ”

? Ý nghĩ ấy đã nói lên thái độ gì của người anh đối với em?

- HS: Ngạc nhiên, xem thường.

GV giảng: Thái độ này còn thể hiện ở việc đặt tên em là Mèo, ở việc bí mật theo dõi việc làm của em và ở giọng điệu kể cả khi kể về em.

? Khi mọi người phát hiện ra tài vẽ của Kiều Phương, ai cũng vui duy chỉ có người anh là buồn. Vì sao?

- HS: Vì thấy mình bất tài, bị đẩy ra ngoài, bị cả nhà quên lãng.

? Với tâm trạng ấy, người anh xử sự với em gái như thế nào?

- HS: Không thể thân, hay gắt gỏng

? Người anh còn có hành động gì nữa?

- HS: Xem tâm trạng của em.

? Tại sao sau khi xem tranh, người anh lại lén trút một tiếng thở dài?

- HS: Vì thấy em có tài thật, còn mình thì kém cỏi, vô dụng.

? Tóm lại, tâm trạng người anh lúc này như thế nào?

? Còn nhận ra tính xấu nào ở người anh?

- HS: ích kỉ, ghen tị.

GV Bình: Sự ích kỉ ấy còn thể hiện ở hành động “đẩy em ra” khi em bộc lộ tình cảm vui mừng và muốn chung vui cùng anh. Thực ra đây là một biểu hiện tâm lí dễ gặp ở mọi người, nhất là ở tuổi thiếu niên, đó là lòng tự ái và mặc cảm, tự ti khi thấy ở người khác có tài năng nổi bật. Ngòi bút tinh tế của nhà văn đã khám phá và miêu tả rất thành công nét tâm lý ấy.

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả: SGK

2. Tác phẩm: SGK

3. Đọc và tìm hiểu chú thích

4. Bố cục, thể loại

a. Bố cục: 4 phần

b. Thể loại: Tự sự

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

1. Nhân vật người anh

a. Thái độ thường ngày đối với em gái:

- Thái độ coi thường, kẻ cả.

b. Khi tài năng của Mèo được phát hiện:

- Thấy mình bất tài.

- Hay gắt gỏng.

- Thở dài.

- Tâm trạng: buồn, bực bội, khó chịu vì ghen tị với người hơn mình.