Giáo án Ngữ văn 6 bài: Nhân hóa theo CV 5512

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Tìm hiểu nhân hóa là gì

*Mục tiêu: được các kiểu nhân hóa, phân tích được tác dụng của phép nhân hóa đó.

*Nhiệm vụ HS: HS tìm hiểu ở nhà

*Phương thức thực hiện: hoạt động chung, hoạt động nhóm.

*Yêu cầu sản phẩm: phiếu học tập, câu trả lời của HS.

*Cách tiến hành:

HOẠT ĐỘNG NHÓM CẶP ĐÔI (5 phút)

1.Gv chuyển giao nhiệm vụ:

GV. hd HS đọc đoạn thơ VD – SGK trang 56.

HS. Đọc ví dụ.

? Em hãy kể tên các sự vật được nói đến trong đoạn thơ trên?

HS: Trời, cây mía, kiến ….

? Trời được nhà thơ gọi bằng từ nào? Từ đó thường dùng để gọi ai?

HS: Ông - đại từ thường dùng để gọi người.

? Dùng từ “ông” để gọi trời có tác dụng gì?

HS. Trời trở nên gần gũi với con người hơn.

?. Các sự vật trời, cây mía, kiến được tác giả gán cho những hành động nào? Của ai?

2. Hs tiếp nhận nhiệm vụ

- HS: Làm việc cá nhân, sau đó thống nhất kết quả trong nhóm

- GV: Quan sát, lựa chọn sản phẩm tốt nhất.

- Dự kiến sản phẩm:

- Mặc áo giáp, ra trận ->

- Múa gươm

- Hành quân

-> Là hành động của con người chuẩn bị chiến đấu.

? Như vậy các sự vật trên đã được nhà thơ gợi tả bằng các từ ngữ vốn được dùng để gọi, tả người.

? Qua cách nhà thơ dùng từ ngữ vốn gọi, tả người để gọi, tả bầu trời, cây mía, đàn kiến em thấy các sự vật đó hiện nên như thế nào?

HS. Giống như con người.

3. Báo cáo kết quả: HS lên bảng trình bày kết quả chuẩn bị của nhóm, các nhóm khác nghe.

4. Đánh giá kết quả

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

->Giáo viên chốt kiến thức

1 HS đọc to phần ghi nhớ

?Lấy VD về NH?

Gv kết luận: Những cách dùng từ ngữ vốn gọi, tả người để gọi tả trời, cây mía, kiến của nhà thơ Trần Đăng Khoa được gọi là nhân hóa (nhân: người, hóa: biến thành, trở thành. Nhân hóa tức là biến các sự vật không phải là người trở nên có đặc điểm, tính chất, hoạt động,.. như người).

?Vậy em hiểu nhân hóa là gì?

Các hình ảnh nhân hóa trong đoạn thơ trên có tác dụng gì trong việc miêu tả cảnh vật trước cơn mưa?

-. Làm cho cảnh vật trước cơn mưa vô cùng hấp dẫn, sống động mỗi sự vật hiện lên như có một đời sống riêng và rất gần gũi với con người.

GV. Để hiểu rõ thêm về tác dụng của nhân hoá, các em hãy quan sát và thảo luận câu hỏi sau.

G. Đưa ra câu hỏi thảo luận .

Câu hỏi thảo luận: So sánh hai cách diễn đạt sau, cách diễn đạt nào hay hơn? Tại sao?

GV: Phân lớp thành hai nhóm để thảo luận .

H. Các nhóm thảo luận 3 phút. Đại diện các nhóm trình bày, phát biểu, nhận xét.

GV. chốt:

- Cách 1: hay hơn vì các hình ảnh nhân hoá có tính hình ảnh làm tăng tính biểu cảm cho câu thơ, làm cho các sự vật trước cơn mưa hiện lên rất sinh động hấp dẫn và gần gũi hơn với con người.

- Cách 2: miêu tả cảnh vật khách quan như nó vẫn diễn ra.

G. Cảnh vật trước cơn mưa được miêu tả như ở cách 2 rất quen thuộc với chúng ta, ai cũng có thể cảm nhận và miêu tả như nó vẫn diễn ra. Thế nhưng để cho mỗi sự vật ấy có đời sống riêng, tâm hồn riêng rất sinh động hấp dẫn và gần gũi với con người thì chỉ có nhà thơ Trần Đăng Khoa mới biết cách miêu tả bằng những hình ảnh nhân hoá rất độc đáo, gợi cảm

? Qua cách diễn đạt 1, em hiểu gì về tình cảm của tác giả với thiên nhiên, cảnh vật?

G. Đó là tác dung thứ 2 của phép nhân hóa trong đoạn thơ.

- Đó là sự cảm nhận rất hồn nhiên, trong sáng của trẻ thơ và tình cảm yêu mến thiên nhiên, cảnh vật của nhà thơ khi làm bài thơ này còn rất nhỏ tuổi.

G. Từ ví dụ , em hãy cho biết phép nhân hóa nói chung có tác dụng gì?

H. Làm cho thế giới loài vật, cây cối, đồ vật,… trở nên gần gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người.

G. Em hãy khái quát lại nhân hoá là gì? Nhân hóa có tác dụng gì?

H. Phát biểu, nhận xét, bổ sung.

G. Chốt lại khái niệm phần ghi nhớ SGK.

H. Đọc ghi nhớ .

Gv chuyển ý: Như vậy chúng ta đã biết nhân hóa là gì. Để có được phép nhân hóa người ta phải thực hiện bằng nhiều cách khác nhau. Mỗi cách được gọi là một kiểu nhân hóa. Vậy có các kiểu nhân hóa nào?

Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu tạo của phép so sánh

*Mục tiêu: Giúp HS có những phương pháp cơ bản về cấu tạo phép so sánh.

*Nhiệm vụ HS: HS thực hiện yêu cầu của GV

*Phương thức thực hiện: trình bày hoạt động chung, hoạt động cặp đôi.

*Yêu cầu sản phẩm: phiếu học tập, câu trả lời của HS.

* Cách thức thực hiện:

1. GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS: THẢO LUẬN NHÓM BẰNG KĨ THUẬT KHĂN PHỦ BÀN (5 phút )

Chia nhóm thảo luận:

+ Nhóm 1:

? ở ví dụ a có những sự vật nào được nhân hóa? Các sự vật đó được nhân hóa bằng các từ ngữ nào?

? Các từ lão, bác, cô, cậu vốn dùng để gọi gì?

G. ở ví dụ a thực hiện nhân hóa bằng cách nào?

+ Nhóm 2: Hãy theo dõi vào ví dụ b có sự vật nào được nhân hóa ở ví dụ b? Nhân hóa bằng từ ngữ nào?

2.Hs tiếp nhận nhiệm vụ

- HS: Làm việc cá nhân, sau đó thống nhất kết quả trong nhóm

- GV: Quan sát, lựa chọn sản phẩm tốt nhất.

- Dự kiến sản phẩm:

Nhóm 1:

+ Các sự vật đó được nhân hoá bằng các từ ngữ: Miệng, tai, mũi, chân, tay: lão, bác, cô, cậu.

+Các từ lão, bác,cô, cậu vốn dùng để gọi: gọi người.

Nhóm 2:

H. Tre: chống lại, xung phong, giữ.

G. Các từ “chống, xung phong, giữ” thuộc kiểu từ loại nào mà em đã được học?

H. Động từ.

G. Các động từ này vốn được dùng để chỉ hoạt động của người hay vật?

H. chỉ hoạt động của người.

G. Tác giả dùng các động từ chỉ hoạt động của người để miêu tả tre có tác dụng gì?

H. Ca ngợi cây tre, tre hiện lên như những người chiến sĩ sát cánh cùng nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến giữ nước.

G. Như vậy ở ví dụ b đã dùng cách nào để thực hiện nhân hóa

H. Dùng từ vốn chỉ hoạt động của người để chỉ hoạt động của vật.

Gv nói: đây là cách thực hiện nhân hóa phổ biến nhất và được dùng nhiều nhất.

+ Nhóm 3: Hãy theo dõi vào ví dụ c, có sự vật nào được nhân hoá ở ví dụ c? Nhân hóa bằng từ ngữ nào?

H. Trâu: ơi

G. Từ ơi vốn được dùng làm gì?

H. Trò chuyện xưng hô giữa người với người.

G. Như vậy ở ví dụ c tác giả dân gian đã thực hiện nhân hóa bằng cách nào?

H. Trò chuyện xưng hô với vật như với người.

G. Nhìn lên bảng phân tích các ví dụ, em hãy cho biết có mấy kiểu nhân hóa? Là những kiểu nào?

H. phát biểu, nhận xét.

G. Các kiểu nhân hóa này được trình bày cụ thể trong phần ghi nhớ SGK.

3. Báo cáo kết quả: HS lên bảng trình bày kết quả chuẩn bị của nhóm, các nhóm khác nghe.

4. Đánh giá kết quả

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

->Giáo viên chốt kiến thức

Gọi HS đọc ghi nhớ

- HS đọc

I. Nhân hóa là gì?

1)Ví dụ.

2) Nhận xét.

Các sự vật: trời, cây mía, kiến (vô tri vô giác)

+ được gợi, tả bằng những từ ngữ vốn dùng để gọi, tả người

+ Có hành động giống như con người

-> nhân hóa.

Tác dụng của nhân hoá:

+ Làm cho cảnh vật trước cơn mưa sinh động, hấp dẫn.

+ Thể hiện tình cảm yêu mến thiên nhiên, cảnh vật của nhà thơ.

* Ghi nhớ: (SGK trang 57).

II. Các kiểu nhân hoá.

1) Ví dụ.

2) Nhận xét.

-Dùng từ ngữ vốn gọi người để gọi vật

- Dùng từ vốn chỉ hoạt động của người để chỉ hoạt động của vật.

- Trò chuyện xưng hô với vật như với người

- Có 3 kiểu nhân hóa.

3) Ghi nhớ: (SGK trang 58)

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

HĐ1: Tìm hiểu khái niệm nhân hoá.

- GV chiếu VD

- HS: đọc đoạn trích trong bài “Mưa” của Trần Đăng Khoa.

? Hãy kể tên các sự vật được nhắc tới trong đoạn thơ?

? Những sự vật ấy được gán cho những hành động nào?

- HS: Trả lời

? Những từ ngữ trên vốn dùng để miêu tả hành động của ai?

? Em có nhận xét gì về cách gọi sự vật ở đây?

- HS:Trả lời

- GV: Chiếu kết luận -> HS theo dõi

? Vậy em hiểu như thế nào là nhân hoá?

- HS đọc mục I.2 - SGK

? Em hãy so sánh 2 cách diễn đạt trên xem cách diễn đạt nào hay hơn?

*GV bình : Bằng biện pháp nhân hoá, nhà thơ Trần Đăng Khoa đã thổi vào thế giới tự nhiên một linh hồn người. Khiến cho các sự vật vốn vô tri, vô giác có những hành động, thuộc tính, tình cảm của con người. Giúp cho cảnh vật trong thơ trở nên sống động.

? Hãy nêu tác dụng của phép nhân hoá?

- HS: Lấy VD

- HS đọc ghi nhớ.

HĐ2 :Tìm hiểu các kiểu nhân hoá

- GV: Chiếu VD - SGK

- HS: Đọc và nêu yêu cầu.

? Tìm sự vật được nhân hoá trong các câu thơ, câu văn đã cho?

- HS: Trả lời

? Cách nhân hoá các nhân vật trong câu thơ, câu văn đã cho?

? Từ ngữ nhân hoá có gì đặc biệt?

- HS:Trả lời

? trong 3 kiểu nhân hoá đó, kiểu nào hay gặp hơn cả (3 kiểu)

- HS: Trả lời

- HS: Lấy VD

- HS đọc ghi nhớ sgk.

- GV: Chiếu kế luận

HĐ3 :Hướng dẫn luyện tập

- HS đọc và nêu yêu cầu bài tập 1.

- HS: Thảo luận theo bàn

- GV giao nhiệm vụ: Chỉ ra và nêu tác dụng của phép nhân hoá.

- Các nhóm thảo luận 2’

- Đại diện nhóm trình bày -> nhóm khác nhận xét

- GV: Chiếu đáp án -> HS theo dõi

- GV: Chiếu đoạn văn.

- HS: Đọc đoạn văn.

- GV: Hướng dẫn HS so sánh 2 đoạn văn và nhận xét tác dụng của phép nhân hoá trong đoạn văn.

- HS: Đọc yêu cầu bài tập 4.

- GV: Giao nhiệm vụ:

+ HS: Thảo luận nhóm (4 nhóm)

+ Nhóm 1: ý a

+ Nhóm 2: ý b

+ Nhóm 3: ý c

+ Nhóm 4: ý d

=> Đại diện nhóm trình bày, nhận xét.

- GV: Chiếu kết luận, bổ sung.

I. NHÂN HOÁ LÀ GÌ?

1. Ví dụ:

* Nhận xét:

+ Các sự vật: trời ,cây mía ,kiếm

+ Hành động: - Mặc áo giáp

- Ra trận

- Múa gươm

- Hành quân

=> Miêu tả hành động của con người đang chuẩn bị chiến đấu

+ Cách gọi: Gọi "trời" bằng "ông"-> dùng loại từ gọi người để gọi sự vật.

2. Ví dụ:

* Nhận xét:

- Đoạn 1: sử dụng phép nhân hoá làm cho sự vật, sự việc hiện lên sống động ,gần gũi với con người.

- Đoạn 2: Miêu tả tường thuật một cách khách quan

* Ghi nhớ: SGK

II.CÁC KIỂU NHÂN HOÁ:

1. Ví dụ:

2. Nhận xét

* Sự việc được nhân hoá:

- Miệng, Tai, Tay, Chân, Mắt

- Tre.

- Trâu.

* Từ ngữ nhân hoá:

- Lão, cậu, cô, bác

- Xung phong, chống, giữ

- Ơi

* Cách nhân hoá:

- Dùng từ ngữ vốn gọi người để gọi vật.

- Từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ vật.

- Từ chuyên xưng hô với vật như người.

* Ghi nhớ :

III. LUYỆN TẬP

Bài tập 1:

Từ ngữ thể hiện phép nhân hóa

- Đông vui

- Tàu mẹ, tàu con

- Xe anh, xe em

- Túi tít, nhận hàng về và trở hàng ra

- Bận rộn

=> Tác dụng: Làm cho quang cảnh bến cảng được miêu tả sống động hơn, người đọc dễ và hình dung được cảnh nhộn nhịp, bận rộn của các phương tiện có trên cảng.

Bài tập 2/ Tr 58

- Cách diễn đạt trong đoạn văn 1 hay hơn, vì đoạn văn sử dụng nhân hoá giúp người đọc hình dung cảnh bến cảng đông vui, sống động, nhộn nhịp.

Bài tập 4/T.59

a. Trò chuyện, xưng hô với vật như với người.

- Tác dụng: Giãi bày tâm trạng mong thấy người thương...

b. Dùng từ vốn chỉ hđ, t/c của vật để gọi vật.

- Tác dụng: Làm cho đoạn văn sinh động, hóm hỉnh.

c. Dùng từ vốn chỉ hđ, t/c của vật để chỉ người

- Tác dụng: Hình ảnh mới lạ, gợi suy nghĩ cho con người.

d. Dùng từ vốn chỉ hđ, t/c của vật để chỉ người

- Tác dụng: Gợi sự cảm phục, lòng xót thương, căm thù...