Giáo án Lịch sử 7 bài 11: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống (1075 - 1077) theo CV 5512 (Tiết 1)

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Tình hình nhà Tống trước khi xâm lược Đại Việt như thế nào?

? Nhà Tống xâm lược Đại Việt nhằm mục đích gì?

? Để chiếm được Đại Việt nhà Tống đã làm gì?

? Chúng xúi giục Cham Pa đánh lên từ phía Nam nhằm mục đích gì?

? Đứng trước âm mưu xâm lược, nhà Lý đã đối phó bằng cách nào?

? Cho biết 1 vài nét về Lý Thường Kiệt?

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập.

HS thực hiện nhiệm vụ, GV hướng dẫn bằng những câu hỏi gợi mở:

? Nhà Tống xâm lược Đại Việt nhằm mục đích gì?

HS: Giải quyết tình trạng khủng hoảng trong nước.

? Để chiếm được Đại Việt nhà Tống đã làm gì?

HS: Xúi giục vua Cham pa đánh lên từ phía Nam; phía Bắc nhà Tống ngăn cản việc trao đổi, buôn bán giữa hai nước, dụ dỗ các tù trưởng dân tộc.

? Chúng xúi giục Cham Pa đánh lên từ phía Nam nhằm mục đích gì?

HS:...

? Đứng trước âm mưu xâm lược, nhà Lý đã đối phó bằng cách nào?

HS: Cử thái uý Lý Thường Kiệt làm tổng chỉ huy tổ chức kháng chiến.

? Cho biết 1 vài nét về Lý Thường Kiệt?

HS:...

- Giảng: Lý Thường Kiệt cùng quân sĩ ngày đêm luyện tập, mộ thêm binh lính, quyết làm thất bại âm mưu xâm lược của nhà Tống, Lý Thường Kiệt đưa Lý Đạo Thành, 1 đại thần có uy tín cùng làm việc nước; vua Lý Thánh Tông và thái uý Lý Thường Kiệt chỉ huy 5 vạn quân đánh Cham Pa, vua Cham Pa bị bắt làm tù binh buộc Cham Pa cắt 3 châu (Thuộc vùng đất Quảng Bình, Quảng Trị ngày nay) chuộc vua.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động

- HS lần lượt trả lời các câu hỏi

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của học sinh.

GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.

- Để giải quyết tình hình khó khăn trong nước.

- Xúi giục vua Cham pa đánh lên từ phía Nam; phía Bắc nhà Tống ngăn cản việc trao đổi, buôn bán giữa hai nước, dụ dỗ các tù trưởng dân tộc.

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

? Trước tình hình như vậy, Lý Thường Kiệt chủ trương đánh giặc như thế nào?

? Việc chủ động tấn công có ý nghĩa như thế nào?

? Tại sao nói đây là cuộc tấn công tự vệ mà không phải là xâm lược?

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Giảng: “ngồi yên đợi giặc… chặn thế mạnh của giặc”.

? Câu nói trên thể hiện điều gì?

HS: Thể hiện chủ trương táo bạo, giành thế chủ động tiêu hao sinh lực địch ngay từ lúc chúng chưa tiến hành xâm lược.

- Nhấn mạnh: Đây là cuộc tấn công tự vệ chứ không phải xâm lược.

10/5/1075, 10 vạn quân ta chia làm 2 đạo tấn công vào đất Tống:

+ Quân bộ do các tù trưởng Tông Đản và Thân Cảnh Phúc chỉ huy vượt biên giới đánh vào châu Ung.

+ Quân thuỷ do Lý Thường Kiệt chỉ huy theo vùng ven biển Quảng Ninh đổ bộ vào châu Khâm và châu Liêm.

Để cô lập và tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân Trung Quốc, Lý Thường Kiệt đã cho yết bảng nói rõ mục đích cuộc tiến quân tự vệ của mình.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động

- HS lần lượt trả lời các câu hỏi

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của học sinh.

GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.

a. Hoàn cảnh.

- Nhà Tống ráo riết xâm lược Đại Việt.

b. Diễn biến.

- 10/1075, Lý Thường Kiệt và Tông Đản chỉ huy hơn 10 vạn quân thủy, bộ chia làm 2 đạo tiến vào đất Tống.

c. Kết quả: Sau 42 ngày, đêm quân ta làm chủ thành Ung Châu, tướng giặc phải tự tử.

d. Ý nghĩa:

Làm thay đổi kế hoạch và làm chậm lại cuộc tấn công xâm lược của nhà Tống vào nước ta.

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1. Tìm hiểu mục đích, âm mưu nhà Tống âm mưu xâm lược nước ta. (15^/)

? Thế kỷ XI nhà Tống gặp khó khăn gì?

? Nhà Tống âm mưu xâm lược Đại Việt nhằm mục đích gì?

HS: Dựa vào sgk trả lời.

GV: Giải quyết khó khăn về đối nội, đối ngoại. Chiếm được nước ta nhà Tống sẽ biến nước ta thành quận huyện thuộc Trung Quốc và bóc lột nhân dân ta để vơ vét của cải. Nếu thắng Đại Việt thì thế Tống sẽ tăng và các nước Liêu, Hạ phải kiêng nể.

? Để đánh chiếm Đại Việt nhà Tống đã có sự chuẩn bị như thế nào?

1. Nhà Tống âm mưu xâm lược nước ta

- Mục đích: dùng chiến tranh để giải quyết khủng hoảng trong nước Tống.

- Âm mưu đối với Đại Việt:

+ Xúi giục Cham-pa đánh từ phía Nam.

+ Ngăn cản việc buôn bán đi lại của nhân dân hai nước, dụ dỗ các tù trưởng miền núi phía Bắc.

Hoạt động 2. Tìm hiểu nhà Lý chủ động tấn công để phòng vệ. (18^/)

? Trước âm mưu xâm lược của kẻ thù nhà lý đã chuẩn bị đối phó như thế nào?

? Em biết gì về Lý Thường Kiệt → Nhận xét về tài chỉ huy quân sự của ông?

GV: năm 1072, vua Lý Thánh Tông chết, Lý Nhân Tông còn nhỏ tuổi. Nhà Tống xem đó là cơ hội thuận lợi → gấp rút hoàn thành công tác chuẩn bị.

? Trước tình thế xâm lược cận kề, Lý Thường Kiệt đã làm gì?

HS: Thực hiện chủ trương “ngồi yên đợi giặc không bằng đem quân đánh trước để chặn thế mạnh của giặc” → Gấp rút chuẩn bị tấn công những nơi tập trung quân lương của nhà Tống. Cụ thể là Ung Châu và Khâm Châu.

GV: dùng bản đồ chỉ địa điểm của hai nơi trên.

GV: phân tích chủ trương táo bạo của nhà Lý trước tình thế quân xâm lược đang đến gần.

? Mục tiêu tấn công của nhà Lý ?

GV: tường thuật cuộc tấn công của nhà Lý (trên đường tấn công nhà Lý đã yết bảng nói rõ mục tiêu tự vệ)

? Vì sao ta tấn công Châu Ung và Khâm Châu ?

? Việc chủ động tấn công của nhà Lý có ý nghĩa như thế nào?

? Vì sao nói đây là cuộc tấn công để tự vệ?

HS: (Ta chỉ tấn công căn cứ quân sự, kho lương những nơi nhà Tống chuẩn bị cho chiến tranh)

2. Nhà Lý chủ động tấn công để phòng vệ

a. Chuẩn bị:

- Cử Lý Thường Kiệt làm chỉ huy

- Quân đội luyện tập ngày đêm

- Các tù trưởng đánh trả các cuộc quấy phá dụ dỗ của nhà Tống.

- Ở phía Nam: Đánh bại ý đồ tấn công phối hợp của nhà Tống Với Chăm Pa

b. Tấn công để tự vệ:

- 10/1075 hơn 10 vạn quân ta theo đường Thuỷ và bộ tấn công vào đất Tống:

→ Quân bộ: do Tông Đản và Thân Cảnh Phúc chỉ huy đánh vào Châu Ung (Quảng Tây)

→ Quân thuỷ: do Lý Thường kiệt chỉ huy đánh vào Châu Khâm Châu Liêm (Quảng Đông) sau đó bao vây Châu Ung

- Sau 42 ngày ta chiếm được Châu Ung → Nhà Lý rút về nước.

c. Ý nghĩa: Đánh đòn phủ đầu® quân Tống hoang mang bị động