Thể loại

Truyền thuyết

Cổ tích

Giống

- Là truyện dân gian

- Thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo (hoang đường).

Khác

Nội dung

- Kể về nhân vật, sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ.

- Kể về một số kiểu nhân vật quen thuộc: bất hạnh, dũng sĩ ,…

- Kết thúc thường có hậu.

Mục đích sáng tác

- Thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện, nhân vật lịch sử.

- Thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng của cái thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái xấu, sự công bằng đối với bất công.

Văn bản

- Thánh Gióng

- Sơn Tinh, Thủy Tinh

- Thạch Sanh

- Em bé thông minh

Thể loại

Ngụ ngôn

Truyện cười

Giống

- Là truyện dân gian

- Kết cấu ngắn gọn, chặt chẽ.

Khác

Nghệ thuật

- Có thể kể bằng văn xuôi hoặc văn vần.

- Nhân vật là loài vật, đồ vật được nhân hóa, cũng có thể là chính con người.

- Sử dụng cách nói bóng gió.

- Sử dụng yếu tố gây cười (những hiện tượng trái tự nhiên).

Mục đích sáng tác

· Khuyên nhủ, răn dạy một bài học nào đó trong cuộc sống.

· Tạo tiếng cười mua vui, phê phán thói hư, tật xấu trong xã hội.

Văn bản

1. Ếch ngồi đáy giếng: Phải biết mởi rộng tầm hiểu biêt, không được chủ quan , kiêu ngạo.

2. Thầy bói xem voi: Xem xét, đánh giá sự vật, sự việc phải toàn diện.

· Treo biển: Phê phán những người thiếu chủ kiến, không biết suy xét.

Mục đích

Giáo huấn

Nghệ thuật

· Kể bằng văn xuôi chữ Hán

· Cốt truyện đơn giản

· Nhân vật được miêu tả qua ngôn ngữ trực tiếp của người kể chuyện hoặc ngôn ngữ đối thoại, hành động của nhân vật.

Văn bản

- Con hổ có nghĩa

- Mẹ hiền dạy con

- Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng

Từ đơn – chỉ có một tiếng

Trường, lớp,…

Phân loại theo cấu tạo

Từ phức – hai tiếng trở lên

Từ ghép: giữa các tiếng có quan hệ về nghĩa: thầy, cô, trường lớp,…

Từ láy: giữa các tiếng có quan hệ về mặt âm thanh: mênh mông, ngoan ngoãn,…

Phân loại theo nguồn gốc

Từ Thuần Việt

Do nhân dân ta sáng tạo: cha mẹ, sông núi,…

Từ mượn

Mượn ngôn ngữ các nước, quan trọng nhất là từ mượn tiếng Hán: Phụ mẫu, giang sơn,…

Phân loại theo vai trò, chức năng ngữ pháp

Danh từ - cụm danh từ

Học sinh – một học sinh giỏi của lớp tôi

Động từ - cụm động từ

Học – đang học ngữ văn

Tính từ - cụm tính từ

Trẻ - vẫn trẻ như ngày nào

Số từ

Một bài tập (chỉ số lượng); bài tập số một (chỉ thứ tự)

Lượng từ

Những học sinh (chỉ tập hợp)

Tất cả học sinh (chỉ tập thể)

Mỗi học sinh (chỉ phân phối)

Chỉ từ

Học sinh ấy (xác định vị trí của sự vật trong không gian)

Năm học ấy (xác định vị trí sự vật trong thời gian)