Giáo án Lịch sử 7 bài 9: Nước Đại Cồ Việt thời Đinh - Tiền Lê theo CV 5512 (Tiết 1)

HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRÒ

SẢN PHẨM HÌNH THÀNH

● Tổ chức hoạt động: GV yêu cầu HS quan sát phần 1 SGK và trả lời câu hỏi

B1: Yêu cầu HS đọc thầm SGK phần 1 và trả lời các câu hỏi sau:

- Hỏi: Sau khi thống nhất đất nước, Đinh Bộ Lĩnh đã làm gì ?

- Hỏi: Tại sao Đinh Tiên Hồng lại đóng đô ở Hoa Lư?

- Hỏi: Việc nhà Đinh không dùng niên hiệu của Trung Quốc để đặt tên nước nói lên điều gì?

- Hỏi: Đinh Tiên Hồng đã thi những biện pháp gì để xây dựng đất nước?

- Hỏi: Những việc làm đó có ý nghĩa gì?

B2: HS đọc SGK thực hiện yêu cầu - GV gợi ý

B3: HS trả lời các câu hỏi theo nội dung SGK

B4 HS nhận xét câu trả lời của bạn và bổ sung

* GV giải thích một số từ

- GV giải thích tên nước “Đại Cồ Việt”.

- GV giải thích từ Vương và Đế

- GV giảng: Thời kì này chưa có pháp luật cụ thể mà việc xử tội bằng những biện pháp như vạc dầu hay chuồng cọp để răn đe kẻ phản loạn.

-Năm 968 Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi hoàng đế (Đinh Tiên Hồng) lấy niên hiệu Thái Bình.

-Đặt tên nước là Đại Cồ Việt và đóng đô ở Hoa Lư.

-Phong vương cho các con.

-Cắt cử quan lại

-Dựng cung điện, đúc tiền, xử phạt nghiêm kẻ phạm tội.

 Ổn định đời sống xã hội

HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRÒ

SẢN PHẨM HÌNH THÀNH

- Tổ chức hoạt động: GV chia lớp làm 4 nhóm

B1: Yêu cầu HS thảo luận theo nhóm:

B2: HS làm việc theo nhóm, thảo luận nội dung theo PHT – GV gợi ý, kích thích các nhóm làm việc.

- Nhóm 1: Nhà Tiền Lê được thành lập trong hoàn cảnh nào? Vì sao Lê Hoàn được suy tôn lên làm vua? Việc bà Thái hậu Dương Vân Nga trao áo bào nói lên điều gì?

- Nhóm 2, 3: Nhà Tiền Lê tổ chức bộ máy nhà nước như thế nào? Vẽ sơ đồ?

- Nhóm 4: Quân đội thời Tiền Lê được tổ chức như thế nào?

B3: Đại diện các nhóm báo cáo.

B4: Các nhóm nhận xét, so sánh kết quả và bổ sung.

* GV Nhận xét, chuẩn xác kiến thức và so sánh với sơ đồ minh họa của GV

- GV giảng thêm về cái chết của Đinh Tiên Hoàng, mở rộng về hành động của thái hậu họ Dương.

a) Sự thành lập nhà Tiền Lê.

-Năm 979 Đinh Bộ Lĩnh bị giết ->nội bộ lục đục

-Nhà Tống lăm le xâm lược 

Lê Hoàn được suy tôn lên làm vua.

b/Tổ chức chính quyền:

- Trung ương

- Địa phương

c) Quân đội: 2 bộ phận

-Cấm quân.

-Quân địa phương.

HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRÒ

SẢN PHẨM HÌNH THÀNH

● Tổ chức hoạt động: GV yêu cầu HS quan sát SGK và trả lời câu hỏi, quan sát lược đồ

+B1: Yêu cầu HS quan sát SGK và trả lời câu hỏi:

- Hỏi: Quân Tống xâm lược nước ta trong hoàn cảnh nào?

-GV treo lược đồ và tường thuật diễn biến cuộc kháng chiến chống Tống.

- Yêu cầu HS quan sát lược đồ:

-Hỏi: Thắng lợi này có ý nghĩa gì?

+ B2: HS thực hiện các yêu cầu:

+ B3: -HS trả lời câu hỏi.

-GV hướng dẫn HS quan sát lược đồ và trình bày diễn biến.

+ B4: -HS nhận xét, bổ sung

-GV chuẩn xác kiến thức và trình bày diễn biến bằng lược đồ

a) Hoàn cảnh:

-Nhà Đinh rối loạn -> Nhà Tống đem quân xâm lược.

b) Diễn biến.

- Năm 981 quân Tống xâm lược nước ta bằng 2 đường thủy và bộ.

- Lê Hoàn trực tiếp chỉ huy cuộc kháng chiến

c) Kết quả:

- Tướng giặc Hầu Nhân Bảo bị giết.

- Cuộc kháng chiến thắng lợi

d) Ý nghĩa:

-Khẳng định quyền làm chủ đất nước.

-Đánh bại âm mưu xâm lược quân Tống.

Nội dung so sánh

Nhà Đinh

Nhà Tiền Lê

Người làm vua

Tên nước

Niên hiệu

Đời vua

Thời gian tồn tại

Nội dung so sánh

Nhà Đinh

Nhà Tiền Lê

Người làm vua

Đinh Bộ Lĩnh (Đinh Tiên Hoàng)

Lê Hoàn (Lê Đại Hành)

Tên nước

Đại Cồ Việt

Đại Cồ Việt

Niên hiệu

Thái Bình

Thiên Phúc

Đời vua

2 đời vua

3 đời vua

Thời gian tồn tại

12 năm

29 năm

Hoạt động 1. Tìm hiểu quá trình nhà Đinh xây dựng đất nước. (10^/)

? Sau khi thống nhất nước Đinh Bộ Lĩnh đã làm gì?

HS: Dựa vào sgk trả lời.

? Đặt tên nước là Đại Cồ Việt và không dùng niên hiệu của Hoàng đế Trung Quốc nói nên điều gì ?

HS: Khẳng định Việt Nam có giang sơn riêng, bờ cõi riêng, Nước Đại Cồ Việt độc lập ngang hàng với Trung Quốc chứ không phải là nước phụ thuộc. Đinh Bộ Lĩnh là người Việt đầu tiên xưng đế. Hoàng đế là tước hiệu của vua nước lớn mạnh.

? Đinh Bộ Lĩnh đã có những chính sách gì để xây dựng đất nước?

? Những việc làm của vua Đinh có ý nghĩa như thế nào?

HS: Đinh Bộ Lĩnh đã tiến thêm một bước trong việc xây dựng chính quyền độc lập, tự chủ, khẳng định chủ quyền của quốc gia, dân tộc.

? Về đối ngoại Đinh Bộ Lĩnh có chính sách gì ?

GV: Mặc dù xưng đế nhưng ông ý thức được quan hệ giao bang rất quan trọng giữa ta và Trung Quốc. Mùa Xuân năm 970 ông sai sứ thần sang giao hảo với nhà Tống.

HS: quan sát đền thờ vua Đinh → ý nghĩa của việc lập đền thờ.

1. Nhà Đinh xây dựng đất nước

- Năm 968 Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế (Đinh Tiên Hoàng).

- Đặt tên nước là Đại Cồ Việt đóng đô ở Hoa Lư.

- Năm 970 đặt niên hiệu là Thái Bình.

* Đối nội:

- Phong vương cho các con.

- Cử các tướng thân cận giữ chức vụ chủ chốt.

- Xây dựng cung điện, đúc tiền, đề ra hình phạt.

* Đối ngoại: Giao hảo với nhà Tống

Hoạt động 2. Tìm hiểu về tổ chức chính quyền thời Tiền Lê. (10^/)

HS thảo luận nhóm: Vì sao các tướng lĩnh lại suy tôn Lê Hoàn lên làm vua?

GV: giới thiệu vài nét về Lê Hoàn và hành động khoác áo long bào cho Lê Hoàn của thái hậu Dương Vân Nga.

? Em có nhận xét gì về hành động của thái hậu họ Dương ?

HS: Hành động của thái hậu họ Dương là đúng đắn. Bà đã biết hy sinh quyền lợi của dòng họ, vượt lên quan niệm của chế độ phong kiến để bảo vệ lợi ích của dân tộc, đây là việc làm đáng ca ngợi và khâm phục.

? Vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước ở trung ương thời Tiền Lê. So sánh với thời Ngô và nhận xét .

? Bộ máy nhà nước ở địa phương được tổ chức như thế nào ?

? Cách tổ chức quân đội của nhà tiền Lê → Nhận xét.

GV: giải thích chế độ “ngụ binh ư nông”

2. Tổ chức chính quyền thời Tiền Lê

a. Hoàn cảnh:

- Năm 979 Đinh Tiên Hoàng bị ám hại. Nhân cơ hội đó nhà Tống lâm le xâm lược nước ta.

→ Lê Hoàn được suy tôn lên làm vua, (lập nên nhà Tiền Lê) đổi niên hiệu là Thiên Phúc.

b. Bộ máy nhà nước:

- Bộ máy cai trị ở trung ương:

+ Vua nắm mọi quyền hành, giúp việc cho vua có thái sư, đại và quan lại gồm 2 ban: văn, võ.

+ Các con vua được phong vương và trấn giữ nơi quan trọng

- Các đơn vị hành chính:

Cả nước chia 10 lộ → Phủ → Châu

c. Quân đội: Gồm 2 bộ phận:

Cấm quân và quân địa phương. Theo chế độ “ngụ binh ư nông”

Hoạt động 3. Tìm hiểu về cuộc kháng chiến chống Tống của Lê Hoàn (14^/)

? Nhà Lê đã chuẩn bị cho cuộc kháng chiến chống Tống như thế nào?

GV: giới thiệu ký hiệu trên bản đồ để học sinh quan sát và trình bày.

GV: Tường thuật diễn biến cuộc kháng chiến chống Tống trên bản đồ.

? Kết quả?

? Ý nghĩa của cuộc kháng chiến chống Tống?

3. Cuộc kháng chiến chống Tống của Lê Hoàn

a. Diễn biến:

- Đầu năm 981 quân Tống chia hai đường thủy bộ tiến vào nước ta.

- Lê Hoàn trực tiếp tổ chức và lãnh đạo kháng chiến.

- Nhiều trận chiến đấu diễn ra ác liệt trên sông Bạch Đằng và trên bộ

b. Kết quả:

Quân Tống đại bại

c. Ý nghĩa:

- Thể hiện quyết tâm chống giặc ngoại xâm của quân và dân ta.

- Chứng tỏ bước phát triển mới của đất nước và khả năng bảo vệ độc lập dân tộc của Đại Cồ Việt.