Giáo án Lịch sử 7 bài 14: Ba lần kháng chiến chống xâm lược Mông - Nguyên theo CV 5512 (Tiết 3)

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- HS đọc SGK mục 1.

- Chia lớp thành 6 nhóm và yêu cầu thảo luận câu hỏi.

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV đến HS theo dõi, hỗ trợ HS.

+ N1, 2: Vì sao đã hai lần xâm lược ĐV đều thất bại nhưng vua vẫn tiếp tục xâm lược lần ba?

+ N3, 4: Nêu những dẫn chứng về việc quân Nguyên chuẩn bị cho cuộc xâm lược ĐV?- Cho hs đọc chữ nhỏ và nhận xét câu nói của vua Nguyên

+ N5, 6: Qua sự chuẩn bị của vua Nguyên nói lên điều gì? Trước nguy cơ đó, vua tôi nhà Trần đã làm gì?

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm báo báo kết quả hoạt động.

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của của các bạn.

GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.

1. Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt.

a. Hoàn cảnh:

-Vua Nguyên quyết tâm xâm lược ĐV lần III

- Nhà Trần khẩn trương chuẩn bị kháng chiến.

b. Diễn biến:

-12-1287, quân Nguyên ồ ạt tấn công ĐV.

-Đầu năm 1288, Thoát Hoan chọn Vạn Kiếp để xây dựng căn cứ.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- HS đọc SGK mục 2.

- HS Trình bày diễn biến trận Vân Đồn theo lược đồ

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV đến HS theo dõi, hỗ trợ các nhóm làm việc.

- HS Trình bày diễn biến trận Vân Đồn theo lược đồ

- Kết quả của trận Vân Đồn ntn?

- Chiến thắng Vân Đồn có ý nghĩa gì?

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm báo báo kết quả hoạt động.

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của của các nhóm.

GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh

2. Chiến thắng Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ.

a. Diễn biến:

- Trần Khánh Dư cho quân mai phục

- Khi đoàn thuyền của Trương Văn Hổ đến, quân ta đánh dữ dội.

b. Kết quả: Phần lớn thuyền lương bị đắm, số còn lại bị quân ta chiếm.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- HS đọc SGK mục 3 và trả lời các câu hỏi:

- Sau trận Vân Đồn tình thế của quân Nguyên ntn?

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV đến HS theo dõi, hỗ trợ HS làm việc.

- Đợi mãi không thấy lương đến, Thoát Hoan đã làm gì?

- Trước tình thế đó, vua tôi nhà Trần đã làm gì?

- Dựa vào đâu mà vua Trần và TQT chọn sông BĐ làm nơi mai phục?

- HS tường thuật diễn biến qua lược đồ .

- Hãy nêu ý nghĩa của trận BĐ năm 1288?

Nêu cách đánh giặc của nhà Trần lần III? Có gì giống và khác so với hai lần trước?

- So sánh với cách đánh của Ngô Quyền năm 938?

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Học sinh trả lời các câu hỏi của GV.

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của của các bạn.

GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.

3. Chiến thắng Bạch Đằng:

- Hoàn cảnh:

- Tháng 1-1288 Thoát Hoan cho quân chiếm đóng Thăng Long .

- Ta thực hiện Kế hoạch “vườn không nhà trống” .

- Diễn biến: SGK

- Kết quả: Tiêu diệt phần lớn quân giặc, Ô Mã Nhi bị bắt sống

- Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi vẻ vang.

Họat động của thầy và trò

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Tìm hiểu sự chuẩn bị của nhà Nguyên tiến hành xâm lược Đại Việt lần thứ ba. (10^/)

? Hai lần xâm lược Đại Việt bị thất bại, vua Nguyên đã làm gì?

? Trong lần thứ 3 nhà Nguyên đã chuẩn bị lực lượng như thế nào?

=> GV nhấn mạnh câu dặn của Hốt Tất Liệt: “Không được cho Giao Chỉ là nước nhỏ mà coi thường”

? Trước nguy cơ đó nhà Trần đã làm gì?

GV: Nhắc lại câu nói của Trần Quốc Tuấn trong Hịch tướng sĩ.

* Giáo viên dùng lược đồ cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên lần thứ 3 để chỉ đường tiến quân của quân giặc.

+ Đường bộ do Thóat Hoan chỉ huy đánh vào Lạng Sơn, Bắc Giang →Vạn Kiếp.

+ Đường thủy do Ô Mã Nhi chỉ huy → đường biển → Sông Bạch Đằng → Vạn Kiếp.

Về phía ta: sau một vài trận chặn giặc ở cửa ải, Trần Quốc Tuấn cho quân rút lui về Vạn Kiếp → Về sông Đuống chặn đường tiến quân của giặc vào Thăng Long.

? Trong 2 lần k/c trước khi vào nước ta quân Nguyên gặp phải khó khăn gì?

→ chuyển ý qua mục 2.

Hoạt động 2: Tìm hiểu trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ. (10^/)

? Ô Mã Nhi được giao bảo vệ đoàn thuyền lương, nhưng tại sao lại tiến về Vạn Kiếp với Thóat Hoan?

*GV dùng lược đồ để miêu tả chiến thắng ở Vân Đồn.

? Kết quả của trận đánh ở Vân Đồn ra sao?

→ Học sinh đọc phần chữ in nghiêng trong Sgk.

- HS thảo luận:Theo em chiến thắng Vân Đồn có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc kháng chiến?

(làm cho quân giặc rơi vào tình trạng khốn đốn, tinh thần của chúng hoang mang)

Hoạt đông 3: Tìm hiểu chiến thắng Bạch Đằng. (14^/)

? Sau trận Vân Đồn, tình thế của quân Nguyên như thế nào? (thiếu lương thực trầm trọng)

? Đợi mãi không thấy đòan thuyền lương đến, Thóat Hoan đã làm gì?

* Gọi học sinh đọc phần chữ in nghiêng Sgk trang 64.

? Trước tình hình đó quân Nguyên đã làm gì?

(binh lính tàn phá …nhân dân ta đuổi đánh)

GV: sử dụng lược đồ chỉ hướng rút quân của địch.

? Nhà trần đã có những chủ trương gì?

? Dựa vào đâu ta lại quyết định chọn sông Bạch Đằng làm nơi mai phục?

HS: dựa vào đoạn in nghiêng trong sgk trả lời.

? Tại sông Bạch Đằng quân ta đã mấy lần chiến thắng quân xâm lược? Đó là những chiến thắng nào?

* Giáo viên dùng lược đồ: chiến thắng Bạch Đằng năm 1288 để tường thuật.

? Hãy nêu ý nghĩa của trận Bạch Đằng năm1288? (Đập tan mộng xâm lược của quân Nguyên)

GV nhấn mạnh và giáo dục môi trường: đến đây lần thứ 3 sông Bạch Đằng lại ghi lên những trang sử hào hùng. Nhà thơ Hoàng Trung Thông có câu:

“Sáng sớm nay rửa mặt Bạch Đằng giang

Nghe sôi máu anh hùng trong huyết quản”

→ Sông nước, rừng núi rất gần gũi và cần thiết đối với con người (Rừng là lá phổi của trái đất) → Chúng ta cần bảo vệ.

* GV phát phiếu học tập.

* Học sinh thảo luận nhóm: cách đánh giặc lần 3 có giống và khác so với lần 1, 2?

1. Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt

a. Chuẩn bị của giặc:

- Đình chỉ xâm lược Nhật Bản.

- Tập trung tướng giỏi.

- Huy động 30 vạn quân, 600 chiến thuyền và 17 vạn thạch lương.

b. Chuẩn bị của ta:

- Khẩn trương đánh giặc.

- Cử Trần Quốc Tuấn làm tổng chỉ huy.

c. Diễn biến:

- Tháng 12 – 1287, quân Nguyên ồ ạt tiến vào nước ta theo 2 đường thuỷ, bộ.

- Đầu năm 1288, Thoát Hoan cho xây dựng căn cứ Vạn Kiếp.

2. Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ

a. Diễn biến:

- Trần Khánh Dư cho quân mai phục ở Vân Đồn.

- Khi đoàn thuyền của địch tới, quân ta từ nhiều phía đánh ra dữ dội.

b. Kết quả: phần lớn thuyền giặc bị đắm, số còn lại bị ta chiếm giữ.

3. Chiến thắng Bạch Đằng

a. Hoàn cảnh:

* Địch:

- Tháng 1 – 1288, Thóat Hoan cho quân chiếm Thăng Long → Bị động → Rút quân về nước.

* Ta:

Mở cuộc phản công và mai phục giặc trên sông Bạch Đằng.

b. Diễn biến:

- 4/1288 đoàn thuyền Ô Mã Nhi rút theo sông Bạch Đằng ® đến gần bãi cọc ® ta khiêu chiến và vờ thua ® giặc đuổi theo lọt vào trận địa mai phục, cùng lúc nước triều xuống nhanh ta phản công quyết liệt ® toàn bộ thuỷ binh giặc bị diệt, Ô Mã Nhi bị bắt sống.

- Quân bộ của Thoát Hoan trên đường rút lui cũng bị quân ta tập kích liên tiếp.

c. Kết quả:

30 vạn quân Nguyên bị ta tiêu diệt.

d. Ý nghĩa:

Đập tan ý đồ xâm lược của đế chế Mông Nguyên.