Giáo án Giáo dục công dân lớp 10 bài 7: Thực tiễn và vai trò của thực tiễn đối với nhận thức (tiết 1)

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức cần đạt

Giáo viên đưa ra các quan điểm về nhận thức từ đó cho học sinh thảo luận các quan điểm về nhận thức.

Giáo viên nhân xét, rút ra kết luận, từ đó cho học sinh quan sát về quả cam.

? Em có nhận xét gì về quả cam? (Hình, vị, mùi, màu...)

? Nhờ đâu mà em nhận biết được về quả cam đó?

? Vậy em hiểu như thế nào về nhận thức?

Giáo viên cho học sinh quan sát và nhận xét quả cam và quả bưởi.

? Chúng có những đặc điểm gì? (hình, màu, mùi, vị, nặng)

? Nhờ đâu mà ta biết được các đặc điểm đó?

? Em hiểu thế nào là cảm giác?

? Giáo cho học sinh được gửi, nếm quả cam sau đó yêu cầu học sinh nhận xét?

? Em hiểu thế nào là tri giác?

? Khi chúng ta đã được thức hiện các bước cảm giác và tri giác cho dù SVHT đó không còn nhưng chúng vẫn hình dung ra SVHT vậy gọi đó là gì? (tri giác)

? Em hiểu thế nào là biểu tượng?

? Theo em giai đoạn nhận thức cảm tính có ưu và nhược điểm gì?

Đối với giai đoạn nhận thức lý tính giáo viên tổ chức cho học sinh nắm được kiến thức bằng cách các ví dụ.

? Em hãy chỉ ra những thuộc tính cơ bản của H₂0 và của con người.

? Từ ví dụ trên em hiểu như thế nào là khái niệm?

Giáo viên lấy ví dụ:

Đến với ma túy là đến với tử thần; cá voi không phải là cá.

? Em hiểu thế nào là phán đoán?

Giáo viên đưa ra ví dụ:

Kim loại là chất dẫn điện

Sắt là kim loại

Vậy sắt dẫn điện

=> suy luận diễn dịch

Hoặc

Đồng là kim loại

Đồng dẫn điện

Vậy kim loại dẫn điện

=> suy luận quy nạp

? Vậy theo em NTCT và NTLT có mối quan với nhau như thế nào?

1. Thế nào là nhận thức.

a. Quan điểm nhận thức.

- Triết học duy tâm: Nhận thức do bẩm sinh hoặc do thần linh mách bảo.

- Triết học duy vật trước Mác: Nhận thức chỉ là sự phản ánh đơn giản, máy móc, thụ động.

- Triết học duy vật biên chứng: Nhận thức bắt nguồn từ thực tiễn.

☺ Nhận thức là quá trình phản ánh SVHT của thế giới khách quan vào bộ óc con người để tạo ra những hiểu biết về chúng.

a. Hai giai đoạn của quá trình nhận thức.

- Nhận thức cảm tính (TQSĐ): Là con đường tiếp xúc trực tiếp SVHT bằng các giác quan để đem lại hiểu biết bên ngoài SVHT.

+ Ba hình thức nhận cảm tính:

☺Cảm giác: Là sự phản ánh từng mặt, từng thuộc tính bên ngoài của SVHT khi chúng tác động trực tiếp vào các giác quan.

☺ Tri giác: Là sự tổng hợp nhiều giác quan đem lại hiểu biết hoàn chỉnh về SVHT.

☺Biểu tượng: Là hình ảnh của sự vật được giữ lại và tái hiện lại trong trí nhớ.

+ Ưu điểm và nhược điểm.

☺ Ưu điểm: Quan sát trực tiếp SVHT

☺Nhược điểm: Mới hiểu bên ngoài SVHT.

- Nhận thức lý tính (TDTT): Là giai đoạn tiếp theo nhưng đi sâu vào bản chất sự vật nhờ các thao tác tư duy như phân tích, so sánh, tổng hợp... để tìm ra bản chất của SVHT.

+ Khái niệm: chỉ tên một sự vật, chứa đựng những thuộc tính cơ bản của SV và nó được biểu thị bằng một từ hoặc một cụm từ.

+ Phán đoán: Là sự khẳng định hoặc phủ đinh một thuộc tính nào đó của SVHT và phán đoán phải căm cứ vào tiền đề cho trước.

+ Suy luận: Từ hai phán đoán làm tiền đề rút ra kết luận hay phán đoán mới. Suy luận là hình thức tư duy trừu tượng nó căn cứ vào các phán đoán rồi rút ra kết luận.

- Mối quan giữa nhận thức cảm tính và nhận thức lý tính.

+ NTCT là cơ sở để NTLT

+ NTCT càng phong phú thì NTLT càng sâu sắc.

+ NTLT giúp con người hiểu và nắm vững cái tất yếu và vận dụng vào mục đích của mình.