Nghịch cảnh không chỉ là một phép thử của tình cảm mà còn là thước đo của trí tuệ và bản lĩnh con người. 

                                                                                                                                           (Danh ngôn Pháp) 

            Anh/Chị có suy nghĩ gì về câu nói trên? 

Câu 2 (12 điểm)  

                                                Vô vàn thi nhân trước anh đã viết về mưa 

                                                Mắt anh chả còn hồn nhiên đâu sau nhiều từ ngữ 

                                                Khéo cơn mưa anh viết bây giờ là cơn mưa của họ 

                                                Chiếc võng thơ anh chửa lên nằm, nó đã đung đưa                                              Này, thời đại anh có cái gì khác chứ? 

                                                Hình như anh có cả cơn mưa lửa 

                                                Hãy mang con mắt thời đại anh để nhìn trời mưa cũ 

                                                Nếu không, dù anh có tuôn xuống trăm câu, nghìn chữ 

                                                Cũng thừa 

(Chế Lan Viên toàn tập, NXB Văn học, 2002)  Anh/Chị hiểu như thế nào về lời khuyên của Chế Lan Viên: “Hãy mang con mắt thời đại anh để nhìn trời mưa cũ”? Hãy làm sáng tỏ bằng những hiểu biết của anh/chị qua những tác phẩm thơ. 

--------------------- HẾT --------------------- 

Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không được giải thích gì thêm. 

Họ và tên thí sinh:............................................................. Số báo danh:.............................................................. 

Chữ ký của Cán bộ coi thi 1:........................................ Chữ ký của Cán bộ coi thi 2:........................................ 

(Đáp án – Thang điểm gồm có 04 trang) 

HƯỚNG DẪN CHẤM 

            I. HƯỚNG DẪN CHUNG: 

• Đề bài gồm 2 câu: câu 1 là bài Nghị luận xã hội; câu 2 là bài Nghị luận văn học. Đề bài có sự tích hợp kiểm tra kiến thức xã hội, kiến thức văn học và kĩ năng diễn đạt, kĩ năng lập luận của học sinh.
• Giám khảo cần nắm nội dung bài làm của thí sinh để đánh giá tổng quát. Chú ý khuyến khích các bài viết có cảm xúc, có ý riêng, sáng tạo.
• Thí sinh có thể trình bày, triển khai ý theo nhiều cách khác nhau, nếu đáp ứng các yêu cầu vẫn cho đủ điểm.

            II. HƯỚNG DẪN CỤ THỂ: 

            Câu 1 (8 điểm)  

            1. Yêu cầu về kĩ năng: 

• Nắm vững phương pháp làm bài nghị luận xã hội.
• Bố cục và hệ thống ý sáng rõ.
• Biết vận dụng, phối hợp nhiều thao tác nghị luận (giải thích, chứng minh, bình luận, so sánh, bác bỏ,…).
• Văn trôi chảy, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục. Không mắc lỗi diễn đạt; không sai lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp; trình bày bài rõ ràng. 

1. Yêu cầu về nội dung: 

            2.1. Mở bài: (0.5 điểm) 

• Đại thi hào người Đức, Gớt từng nói: “Trí tuệ trưởng thành trong tĩnh lặng, tính cách trưởng thành trong bão táp”. Môi trường và hoàn cảnh sống là những yếu tố quan trọng góp phần làm nên tính cách của con người.
• Khẳng định vai trò của hoàn cảnh đối với việc rèn luyện bản lĩnh cho con người, danh ngôn Pháp có câu: “Nghịch cảnh không chỉ là một phép thử của tình cảm mà còn là thước đo của trí tuệ và bản lĩnh con người”.

            2.2. Thân bài: (7.0 điểm) 

            a. Giải thích từ ngữ và ý nghĩa: (1.0 điểm) 

 + Nghịch cảnh là hoàn cảnh trớ trêu, éo le, những nghịch lí cản trở cuộc sống của con người; là những rủi ro con người không mong muốn trong cuộc sống. 

 ð Câu nói khẳng định ý nghĩa của nghịch cảnh trong quá trình nhận thức và tự nhận thức của con người: Qua nghịch cảnh, con người không chỉ hiểu biết thêm về tâm hồn, tình cảm của mình, của người khác mà quan trọng hơn hết là thấy được trí tuệ và bản lĩnh trong cuộc sống.  b. Bàn luận: (4.5 điểm) 

            (1): Biểu hiện của nghịch cảnh: (1.5 điểm) 

• Nghịch cảnh là một phần tất yếu của cuộc sống mà ai cũng phải trải qua trong cuộc đời: ốm đau, tai nạn, chiến tranh, xung đột,…
• Nghịch cảnh cuộc đời là điều không thể tránh. Không ai tránh được những bất trắc trong cuộc sống.  - Những nghịch cảnh học sinh gặp phải trong học tập: Có khi kết quả không được như mong muốn với những nỗ lực mà mình đã bỏ ra.

Những nghịch lý trong tình yêu: Những cách trở, bước cản trong tình yêu mà những người yêu nhau 

thường phải đối diện. 

• Những thất bại trong đường đời: Người thì bị mất việc, kinh doanh thất bại, phá sản, mất đi người thân, khủng hoảng tài chính, người thì đổ vỡ trong các mối quan hệ, hoặc thậm chí sức khỏe sa sút.
• Đôi khi những thử thách đó lại nằm ngoài tầm kiểm soát của ta, nên dù cố gắng đến mấy, ta vẫn phải chấp nhận và đối đầu với nó (trích câu của Đặng Thùy Trâm). 

            (2): Vai trò của nghịch cảnh: (1.5 điểm)   + Nghịch cảnh là phép thử của tình cảm: 

• Qua nghịch cảnh, ta hiểu thêm về trái tim, tình cảm của người, thấy được tình cảm của tập thể và của cả dân tộc.
• Khi thất bại trên đường đời, con người mới nhận ra những giá trị đích thực của cuộc sống, những tình cảm chân – giả mà người, tập thể dành cho mình. Khi đó, chúng ta sẽ trân trọng hơn những tình cảm chân thành mà ta nhận được, sáng suốt hơn khi nhận rõ bạn – thù vốn bị cái hỗn tạp của đời sống làm mờ khuất đi.  + Nghịch cảnh là thước đo của trí tuệ và bản lĩnh của con người:
• Đối diện và vượt qua nghịch cảnh, dân tộc đó sẽ chứng tỏ được tầm vóc của trí tuệ và bản lĩnh của mình. Trong cuộc chiến chống xâm lược, dân tộc ta đã chứng minh được bản lĩnh khi đối đầu với những kẻ thù xâm lược mạnh hơn mình.
• Đối diện và vượt qua nghịch cảnh, con người sẽ khẳng định được sức mạnh của ý chí, nghị lực và bản lĩnh. Cách con người nhìn nghịch cảnh, cách con người vượt qua nghịch cảnh chính là những bài học vô giá về sức mạnh trí tuệ và bản lĩnh con người.

            (3): Mở rộng vấn đề: (1.5 điểm) 

• Tuy nhiên, không chỉ trong nghịch cảnh, con người mới nhận thức được nhiều điều mà ngay trong hoàn cảnh bình thường của cuộc sống thường ngày, chỉ cần con người luôn có ý thức học hỏi, trau dồi kiến thức, cầu tiến, tỉnh táo trong nhận thức… thì con người hoàn toàn có thể rút ra kinh nghiệm cho bản thân và rèn giũa năng lực trí tuệ lẫn bản lĩnh của mình.
• Phê phán quan niệm và hành động sai lầm: chạy trốn hay đầu hàng nghịch cảnh, thiếu tỉnh táo, sáng suốt khi gặp cảnh éo le, ngang trái, dễ thất bại trong công việc, thậm chí bị kẻ thù lợi dụng.    c. Bài học nhận thức và hành động: 

 + Nhận thức: Câu nói trên đã khẳng định ý nghĩa của nghịch cảnh trong quá trình nhận thức và tự nhận thức của con người. 

            + Hành động: 

• Tự làm giàu cho tâm hồn và trí tuệ để đủ sức mạnh vượt qua nghịch cảnh; 
• Can đảm, kiên cường đối diện và vượt qua những thử thách của cuộc đời; 
• Sống yêu thương, đoàn kết để cuộc sống tràn ngập tình yêu thương.         2.3. Kết bài: (0.5 điểm)

 Đúng như E. Tholman từng nói: “Bạn cần sức mạnh, nghị lực nên cuộc sống đã đặt ra những khó khăn nghịch cảnh để bạn vượt qua và trở nên mạnh mẽ hơn”. Vì vậy, đừng ngại ngùng đối đầu với nghịch cảnh, bởi “bạn sẽ khám phá ra chính mình ở một bậc cao hơn sau mỗi lần vượt qua nghịch cảnh” (Thomas Edison). 

Chúc các bạn luôn có đủ dũng khí và trí tuệ để vượt qua nghịch cảnh và vươn đến thành công! 

            3. Biểu điểm: 

• Điểm Giỏi (7 – 8): Đáp ứng tốt các yêu cầu trên. Quan điểm rõ ràng, thể hiện góc nhìn riêng với tư duy sắc sảo. Lập luận chặt chẽ, dẫn chứng và lí lẽ thuyết phục. Có sáng tạo, cá tính trong hình thức và nội dung bài làm. Bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, diễn đạt lưu loát.
• Điểm Khá (5 – 6): Đáp ứng khá các yêu cầu trên. Quan điểm rõ ràng, lập luận (lí lẽ, dẫn chứng) ở mức khá thuyết phục. Bố cục rõ ràng, có thể còn vài sai sót về chính tả, dùng từ.