Giáo án Văn 9: Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống theo Công văn 5512

HĐ của thầy và trò

ND (ghi bảng)

HOẠT ĐỘNG 1: MỞ ĐẦU

* Mục tiêu:

- Tạo tâm thế hứng thú cho HS.

- Kích thích HS tìm hiểu những đặc điểm cơ bản của kiểu bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng trong đời sống

* Nhiệm vụ: HS nghiên cứu bài học.

* Phương thức thực hiện: Hđ cá nhân, hđ cả lớp.

* Yêu cầu sản phẩm: Hs suy nghĩ trả lời

* Cách tiến hành:

- GV chuyển giao nhiệm vụ

? Thế nào là nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống?

? Yêu cầu về hình thức, nội dung nghị luận về một hiện tượng đời sống?

-HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ, suy nghĩ và trả lời:

- Giáo viên nhận xét

HS hỏi: Bạn có biết cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống không? Tớ không biết. Chúng ta nhờ cô giáo giúp nhé!

GV từ đó dẫn dắt vào bài học: Các em ạ! Tiết học trước cô đã giúp các em làm quen và biết nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. Hôm nay, cô trò chúng ta tìm hiểu về cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.

HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

*Mục tiêu: Giúp HS nắm được đề bài Nl về một sự việc hiện tương trong đời sống

* Nhiệm vụ: HS tìm hiểu ở nhà và trên lớp

* Phương thức thực hiện: trình bày dự án, hoạt động chung, hoạt động nhóm

* Yêu cầu sản phẩm: phiếu học tập, câu trả lời của HS.

*Cách tiến hành:

- Gv chuyển giao nhiệm vụ

* GV hướng dẫn HS tìm hiểu đề bài nghị luận.

- GV cho HS lần lượt đọc 4 đề bài - SGK 22.

Chia nhóm học sinh thảo luận: Hoạt động cập đôi (5 phút)

? Qua phần đọc, các em hãy cho biết cấu tạo của các đề bài? Các đề bài có điểm gì giống nhau? Hãy chỉ ra những điểm giống nhau đó?

? Trên cơ sở đó, mỗi em nghĩ ra một đề bài tương tự?

- GV gợi ý thêm: Hãy xác định cấu tạo của đề bài? Trên cơ sở đó so sánh điểm giống nhau?

Học sinh tiếp nhận nhiệm vụ

Thảo luận trao đổi. Sau đó trình bày kết quả. Dự kiến trả lời

Giáo viên nhận xét, chốt

- GV lưu ý thêm cho HS: Phần nêu lên sự việc, hiện tượng:

→ Có đề cung cấp sẵn sự việc, hiện tượng dưới dạng một truyện kể, một mẩu tin để người làm bài sử dụng, có đề không cung cấp nội dung sẵn mà chỉ gọi tên, người làm bài phải trình bày, mô tả sự việc, hiện tượng đó.

Ví dụ: Vừa qua trường em có phát động phong trào: “Tết cho HS nghèo”. Hãy nêu suy nghĩ của em về việc ấy

* Hướng dẫn HS cách làm bài văn nghị luận.

*Mục tiêu: Giúp HS nắm được đề bài Nl về một sự việc hiện tương trong đời sống

* Nhiệm vụ: HS tìm hiểu ở nhà và trên lớp

* Phương thức thực hiện: trình bày dự án, hoạt động chung, hoạt động nhóm

* Yêu cầu sản phẩm: phiếu học tập, câu trả lời của HS.

*Cách tiến hành:

- Gv chuyển giao nhiệm vụ

- Cho HS đọc đề bài mục II - SGK 23.

+ Bước 1 : Hướng dẫn HS tìm hiểu đề và tìm ý.

Cách thức thực hiện

GV chuyển giao nhiệm vụ

Hs tiếp nhận nhiệm vụ

+ HHđ cá nhân

+Hđ cặp đôi

+ Hđ nhóm

+ Cử đại diện trình bày

+ Hs phản biện

GV chốt.

? Đề thuộc dạng văn nào? Đề nêu sự việc, hiện tượng gì? Nêu yêu cầu của đề bài?

? Những việc làm của Nghĩa, chứng tỏ em là người như thế nào?

? Vì sao Thành đoàn Hồ Chí Minh lại phát động phong trào học tập bạn Phạm Văn Nghĩa?

? Những việc làm của Nghĩa có khó không?

? Nếu mọi HS đều làm được như Nghĩa thì cuộc sống sẽ như thế nào?

- GV định hướng cho HS trả lời từng vấn đề.

- GV chốt lại các ý chính.

+ Bước 2: Hướng dẫn HS lập dàn bài.

- Cho HS đọc khung dàn ý - SGK 24.

- HS hướng dẫn HS cụ thể hoá các mục nhỏ thành dàn ý chi tiết theo các ý đã tìm ở trên.

? Phần mở bài, để giới thiệu hiện tượng Phạm Văn Nghĩa cần phải giới thiệu nội dung gì?

? Phần thân bài cần đạt được những nội dung nào?

? Quan điểm của em về vấn đề này ra sao?

? Mục đích việc phát động của Thành đoàn là gì?

? Hãy đánh giá việc làm của Nghĩa?

? Em sẽ khái quát như thế nào về tấm gương này?

? Phần kết bài, em nên liên hệ bản thân như thế nào?

- Cho HS trình bày từ 2 - 3 ý kiến khác nhau.

- GV nhận xét, đánh giá.

+ Bước 3: Hướng dẫn HS viết bài.

- Cho HS xem lại bài đã chuẩn bị ở nhà.

- Gọi HS đọc đoạn văn đã được chuẩn bị. HS khác nhận xét, sửa chữa.

+ Bước 4: Hướng dẫn HS đọc lại bài viết đã sửa chữa.

- Sửa chữa lỗi chính tả, lỗi dùng từ, lỗi ngữ pháp.

- Chú ý liên kết mạch lạc giữa các câu trong đoạn văn và giữa các phân trong bài văn.

* GV củng cố lại bài, hướng dẫn HS rút ra nội dung ghi nhớ.

- GV củng cố lại nội dung chính.

? Muốn làm tốt bài văn nghị luận… cần chú ý điều gì?

? Nêu dàn bài chung của bài văn nghị luận?

- HS rút ra nội dung ghi nhớ - SGK 24.

- Gọi HS đọc lại toàn bộ phần ghi nhớ SGK.

HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP

* Mục tiêu: Giúp HS HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP, làm đề bài Nl về một sự việc hiện tương trong đời sống

* Nhiệm vụ: HS tìm hiểu từ thực tế cuộc sống

* Phương thức thực hiện: hoạt động chung, hoạt động nhóm

* Yêu cầu sản phẩm: phiếu học tập, câu trả lời của HS.

*Cách thức thực hiện

GV chuyển giao nhiệm vụ

Hs tiếp nhận nhiệm vụ

+ H Hđ cá nhân

+ Hđ cặp đôi

+ Hđ nhóm

+ Cử đại diện trình bay

+ Hs phản biện

GV chốt.

* Hướng dẫn HS làm phần luyện tập.

- GV hướng dẫn HS cách làm.Yêu cầu học sinh đọc phần gợi ý SGK/25

HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG

*Mục tiêu: Giúp HS vận dụng sáng tạo kiến thức đã học làm bài tập thực hành.

* Nhiệm vụ: HS tìm hiểu trên lớp và từ thực tế cuộc sống

* Phương thức thực hiện: Hoạt động cá nhân

* Yêu cầu sản phẩm: phiếu học tập, câu trả lời của HS.

* Cách thức tiến hành:

- Gv chuyển giao nhiệm vụ

- Hs tiếp nhận nhiệm vụ và làm bài

? Kể một số sự việc hiện tượng đáng bàn ở địa phương em? Đáng chê hay đáng khen, chỉ ra những mặt lợi, hai, khen chê.

? Hs trình bày, phản biện

Gv chốt.

HOẠT ĐỘNG 5: TÌM TÒI, MỞ RỘNG, SÁNG TẠO

*Mục tiêu: Giúp HS vận khắc sâu và mở rộng kiến thức về cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiên tượng đời sống

* Nhiệm vụ: HS tìm hiểu ở nhà và từ thực tế cuộc sống

* Phương thức thực hiện: Hoạt động cá nhân

* Yêu cầu sản phẩm: Phiếu học tập của hs.

*Cách thức tiến hành:

Gv chuyển giao nhiệm vụ

? Tìm hiểu sự việc: Hiện tượng học qua loa đối phó của một số học sinh hiện nay

- Hs tiếp nhận nhiệm vụ và làm bài

- Yêu cầu sản phẩm: phiếu học tập-> giờ sau Gv kiểm tra.

I. Đề bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống

1. Ví dụ: Các đề bài - SGK 22.

2. Nhận xét

* Cấu tạo của đề: Thường gồm hai phần.

- Phần nêu sự vật, hiện tượng.

- Mệnh lệnh của đề (Nêu suy nghĩ của mình, nêu nhận xét, suy nghĩ của mình, nêu ý kiến…)

*Điểm giống nhau : Đều đề cập đến những sự vật, hiện tượng của đời sống xã hội, đều yêu cầu người viết trình bày nhận xét, suy nghĩ…

* Các đề bài nghị luận khác

II. Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống

1 .Ví dụ - SGK 23

2. Nhận xét

1. Tìm hiểu đề, tìm ý.

a. Loại đề: Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.

b. Hiên tượng, sự việc: Học tập Phạm Văn Nghĩa.

c. Yêu cầu: Nêu suy nghĩ về hiện tượng ấy.

d. Tìm ý

- Nghĩa là người biết thương mẹ, giúp đỡ mẹ trong việc đồng áng.

- Nghĩa là người biết kết hợp học và hành.

- Nghĩa là người biết sáng tạo, làm cái tời cho mẹ kéo nước đỡ mệt.

- Học tập Nghĩa là học yêu cha mẹ, học lao động, học cách kết hợp học và hành, học sáng tạo, làm những việc nhỏ mà có ý nghĩa lớn.

2. Lập dàn ý

a. Mở bài

- Giới thiệu hiện tượng Phạm Văn Nghĩa.

+ Phạm Văn Nghĩa là ai?

+ Làm việc gì?

- Nêu sơ lược ý nghĩa của tấm gương Phạm Văn Nghĩa: việc nhỏ, nghĩa lớn.

b. Thân bài

- Phân tích ý nghĩa việc làm.

+ Ý nghĩa của việc làm này là ở đâu + Đánh giá việc làm : Đúng hay sai? Mặt tích cực?

- Đánh giá ý nghĩa việc phát động của Thành đoàn.

+ Học tập tấm gương tốt.

c. Kết bài

- Khái quát ý nghĩa tấm gương Phạm Văn Nghĩa: Một con người chăm chỉ, có ý chí, có nghị lực.

- Liên hệ bản thân: Việc không khó, quyết tâm… có thể làm.

3. Viết bài

- Viết đoạn mở bài.

- Viết đoạn thân bài.

- Viết đoạn kết bài.

4. Đọc lại bài viết và sửa chữa.

5. Ghi nhớ - SGK 24

III. Luyện tập:

Đề bài: Lập dàn ý đề 4-SGK

* Mở bài:

- Giới thiệu hiện tượng Nguyễn Hiền.
- Nêu tóm tắt ý nghĩa của tấm gương Nguyên Hiền.
* Thân bài:
* Kết bài:
- Nêu ý nghĩa của tấm gương Nguyễn Hiền.
- Rút ra bài học cho bản thân.

I- Mở bài

- Giới thiệu về nhân vật Nguyễn Hiền

II-Thân bài

a. Ý nghĩa tấm gương Nguyễn Hiền:

b. Nhận đinh, đánh giá.

- Phân tích ý nghĩa về tinh thần học tập của Nguyễn Hiền: Giới thiệu về hoàn cảnh của Nguyễn Hiền: nhà rất nghèo, phải xin làm chú tiểu trong chùa. Việc chính là quét lá và dọn dẹp vệ sinh.

- Tinh thần ham học và chủ động học tập của Hiền:

Nói về sự thông minh, ham học hỏi của cậu và những khó khăn khi học của Nguyễn Hiền:

+ Cậu rất thông minh và ham học. Những buổi thầy giảng kinh, cậu đều nép bên cửa lắng nghe, rồi chỗ nào chưa hiểu, cậu hỏi thầy giảng thêm.

+ Thấy Nguyễn Hiền thông minh, mau hiểu, thầy dạy cho cậu học chữ. Không có giấy, Nguyễn Hiền lấy lá để viết chữ, rồi lấy que xâu thành từng xâu ghim xuống đất. Mỗi ghim là một bài.

+ Nguyễn Hiền xin thầy đi thi: Dẫn chứng bằng đối thoại

- Đánh giá tinh thần học tập đó: Thái độ học tập nghiêm túc, luôn tìm tòi mày mò để học và để được học. Biết khả năng của bản thân và biết vận dụng đúng lúc để thử khả năng của mình => biết vận dụng khả năng.

- Nêu ý nghĩa của ý thức tự trọng:

+ Cách ứng xử của Hiền với vua: Nguyễn Hiền nêu ra lí lẽ và vua đành cho các quan mang võng lọng rước quan Trạng tí hon về kinh.

=> cho ta thấy sự thông minh của cậu

- Em học tập Nguyễn Hiền: Chăm chỉ học tập, kiên trì, vượt khó… để trở thành con ngoan, trò giỏi, người công dân có ích cho gia đình và xã hội

- Nêu ý nghĩa của ý thức tự trọng:

yêu cầu nhà vua có võng lọng với đầy đủ nghi thức đến đón mới chịu về.

III- Kết bài:
- Nêu lên nhận định về nhân tài Nguyễn Hiền
- Khẳng định nhân tài Đất Việt có ý nghĩa như thế nào tuy rất nhỏ (tự hào về nhân tài Đất Việt)