Bài 13: Yêu kính ông bà

Tóm tắt lý thuyết

1.1. Chia sẻ

Đọc và thảo luận: Chăm sóc ông bà

Ông bà là người cao tuổi, cần sự chăm sóc và tự chăm sóc đặc biệt.

Câu hỏi: Em có thể làm gì để giúp ông bà khỏe mạnh?

Gợi ý:

- Đọc cho ông bà nghe bài em vừa đọc.

- Nhắc ông bà thực hiện những điều trên.

- Quan tâm, trò chuyện với ông bà.

Hướng dẫn trả lời:

Những việc em có thể làm để giúp ông bà khỏe mạnh là:

- Nói với ông bà về sự cần thiết của việc ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc, thường xuyên vận động và khám sức khỏe đều đặn.

- Thường xuyên nói chuyện và quan tâm ông bà

- Giúp đỡ ông bà những việc mà mình có thể làm

1.2. Bài đọc 1

Bà nội, bà ngoại

(Trích)

Bà ngoại bên quê mẹ

Bà nội bên quê cha.

Cháu yêu cha, yêu mẹ

Và thương cả hai bà.

Bà ngoại chăm làm vườn

Vườn bà bao nhiêu chuối

Yêu cháu, bà trồng na

Chẳng nghĩ mình cao tuổi.

Tết, cháu về quê nội

Biết là bà ngoại mong

Theo mẹ sang bên ngoại

Lại thương bà nội trông.

Hai bà hai nguồn sông

Cho phù sa đời cháu

Hai miền quê yêu dấu

Cháu nhớ về thiết tha.

Nguyễn Hoàng Sơn

- Phù sa: đất, cát mịn và có nhiều chất màu, cuốn trôi theo dòng nước hoặc lắng đọng lại ở các bờ sông, bãi bồi.

- Na (mãng cầu): cây ăn quả, trồng 4 – 5 năm mới cho nhiều quả.

1.2.1. Đọc hiểu

Câu 1: Bài thơ là lời của ai nói về ai?

Hướng dẫn trả lời:

Bài thơ là lời của cháu nói về bà nội và bà ngoại.

Câu 2: Tìm những hình ảnh nói lên tình yêu thương của hai bà dành cho cháu:

a) Ở khổ thơ 2

b) Ở khổ thơ 3

Hướng dẫn trả lời:

Những hình ảnh nói lên tình yêu thương của hai bà dành cho cháu đó là:

a) Ở khổ thơ 2: “Yêu cháu bà trồng na / Chẳng nghĩ mình cao tuổi.”

b) Ở khổ thơ 3: “Về quê nội - Bà ngoại mong”, “Sang bên ngoại – bà nội trông”

Câu 3: Mỗi câu thơ dưới đây nói lên tình cảm gì của cháu đối với hai bà? Ghép đúng:

Hướng dẫn trả lời:

- Cháu yêu cha, yêu mẹ. Và thương cả bà nói lên tình yêu thương

- Hai bà hai nguồn sông. Cho phù sa đời cháu nói lên lòng biết ơn

- Hai miền quê yêu dấu. Cháu nhớ về thiết tha nói lên lòng biết ơn

1.2.2. Luyện tập

Câu 1: Tìm các từ ngữ chỉ tình cảm bà cháu trong một khổ thơ.

M: “Cháu thương cả hai bà”. (Khổ thơ 1)

Hướng dẫn trả lời:

- Khổ 1: Và thương cả hai bà

- Khổ 2: Yêu cháu, bà trồng na

- Khổ 3: Biết là bà ngoại mong / Lại thương bà nội trông

- Khổ 4: Cháu nhớ về thiết tha

Câu 2: Em cần thêm dấu phẩy vào chỗ nào trong các câu sau?

a. Tuần nào bố mẹ cũng cho em đến thăm ông bà nội ông bà ngoại.

b. Em giúp ông bà quét nhà nhặt rau cho gà ăn.

Hướng dẫn trả lời:

a. Tuần nào bố mẹ cũng cho em đến thăm ông bà nội, ông bà ngoại.

b. Em giúp ông bà quét nhà, nhặt rau, cho gà ăn.

1.3. Bài viết 1

Câu 1: Nghe - viết: Bà nội, bà ngoại (2 khổ thơ đầu)

Bà nội, bà ngoại

Bà ngoại bên quê mẹ

Bà nội bên quê cha.

Cháu yêu cha, yêu mẹ

Và thương cả hai bà.

Bà ngoại chăm làm vườn

Vườn bà bao nhiêu chuối

Yêu cháu, bà trồng na

Chẳng nghĩ mình cao tuổi.

Câu 2: Tìm các từ có tiếng:

a) Bắt đầu bằng r, d hoặc gi, có nghĩa như sau:

- Giữ kín, không cho ai biết.

- Hát nhẹ nhàng cho trẻ ngủ.

- Vết tích còn lại của sự vật, sự việc.

b) Chứa vần ec hoặc et, có nghĩa như sau:

- Bánh làm bằng gạo nếp có nhân đậu xanh, thịt mỡ, hình ống, thường làm vào dịp Tết

- Xe có bồn chở dầu, nước,...

- Xe cộ đông đúc, không đi lại được.

Hướng dẫn trả lời:

a) Bắt đầu bằng r, d hoặc gi, có nghĩa như sau:

- Giấu kín: Giữ kín, không cho ai biết.

- Hát ru: Hát nhẹ nhàng cho trẻ ngủ.

- Dấu vết: Vết tích còn lại của sự vật, sự việc.

b) Chứa vần ec hoặc et, có nghĩa như sau:

- Bánh tét: Bánh làm bằng gạo nếp có nhân đậu xanh, thịt mỡ, hình ống, thường làm vào dịp Tết

- Xe téc: Xe có bồn chở dầu, nước,...

- Kẹt xe: Xe cộ đông đúc, không đi lại được.

Câu 3: Thi tìm nhanh:

- 2 tiếng bắt đầu bằng r

- 2 tiếng bắt đầu bằng d

- 2 tiếng bắt đầu bằng gi

- 2 tiếng có vần ec.

- 2 tiếng có vần et.

Hướng dẫn trả lời:

- 2 tiếng bắt đầu bằng r: rơi, ra, rổ, rác, râu,...

- 2 tiếng bắt đầu bằng d: diều, dấu, da, diễn, dạo,...

- 2 tiếng bắt đầu bằng gi: gió, gia, giá, giả, giao, giờ,...

- 2 tiếng có vần ec: tấm séc, cù léc,...

- 2 tiếng có vần et: hạng bét, đất sét, sấm sét, gào thét,...

Câu 4: Tập viết

a) Viết chữ hoa L

Hướng dẫn trả lời:

- Cấu tạo: gồm nét móc ngược trái, nét thẳng, nét xiên phải, nét móc ngược phải.

- Cách viết: Đặt bút trên ĐK dọc 2, dưới ĐK ngang 4, viết một nét lượn dọc theo ĐK dọc 2, viết tiếp luôn nét thắt và lượn ngang, dừng bút trên ĐK dọc 3, dưới ĐK ngang 2 (Lưng nét cong trái chạm ĐK dọc 1; Chỗ bắt đầu viết nét lượn dọc phải ngang bằng với điểm đặt bút).

b) Viết ứng dụng: Luôn luôn yêu kính ông bà.

1.4. Bài đọc 2

Vầng trăng của ngoại

1. Nghỉ hè, ba má cho chị em My về quê với ông ngoại nửa tháng. Sáng sớm, My và Bin được tiếng gáy của chú gà trống đánh thức. Hai chị em vùng dậy, gấp chăn màn thật nhanh, rồi ra sân tập thể dục với ông.

Ăn sáng xong, ba ông cháu ra vườn, quét lá rụng, vun gốc cây, tìm những trái cây chín vàng.

Buổi tối, ba ông cháu kê chõng tre ra sân. Ông dạy chị em My tìm các vì sao trên trời. Mãi đến khuya, hai chị em mới chịu vào nhà và lập tức chìm vào giấc ngủ.

2. Có đêm, My chợt tỉnh giấc, thấy một quầng sáng bên bàn. Mắt nhắm mắt mở, cô bé gọi:

- Ngoại ơi, trăng này!

Ông ngoại dịu dàng:

- Ngủ đi con! Đèn bàn của ông đấy mà.

My tỉnh hẳn. Cô bé nhìn chiếc đèn được che cẩn thận. Hoá ra ông đang khâu lại cái quần của cu Bin bị rách. Cô bé mỉm cười:

- Ngoại ơi, hoá ra đấy là vầng trăng của ngoại!

Theo LÊ THANH NGA

Từ ngữ:

- Chõng: đồ dùng bằng tre nứa, để nằm hoặc ngồi, hình dáng giống cái giường nhưng hẹp và thấp hơn.

- Quầng sáng: vùng sáng toả rộng quanh một vật phát sáng trong đêm.

- Ngoại: ông ngoại hoặc bà ngoại (gọi tắt).

1.4.1. Đọc hiểu

Câu 1: Nghỉ hè, ba má cho chị em My về quê ở với ai?

Hướng dẫn trả lời:

Nghỉ hè, ba má cho chị em My về quê ở với ông ngoại.

Câu 2: Hằng ngày, ba ông cháu làm gì?

Hướng dẫn trả lời:

Những việc mà ba ông cháu đã làm hằng ngày là:

- Ban ngày: thức dậy, gấp chăn màn, tập thể dục, ăn sáng, chăm sóc vườn cây (quét lá rụng, vun gốc cây, tìm những trái cây chín vàng)

- Buổi tối: kê chõng tre ra sân ngồi tìm những vì sao

Câu 3: Quầng sáng My nhìn thấy khi tỉnh giấc là gì? Chọn ý đúng:

a) Vầng trăng lọt vào nhà.

b) Ánh trăng chiếu vào nhà.

c) Ánh sáng từ chiếc đèn bàn của ông.

Hướng dẫn trả lời:

Quầng sáng My nhìn thấy khi tỉnh giấc là ánh sáng từ chiếc đèn bàn của ông.

Chọn đáp án: c

1.4.2. Luyện tập

Câu 1: Đặt một câu nói về tình cảm của ông với hai cháu thể hiện qua câu chuyện trên.

Hướng dẫn trả lời:

- Ông ngoại rất thương hai cháu.

- Ông ngoại rất quan tâm và chăm sóc hai cháu.

Câu 2: Dùng từ chỉ đặc điểm, nêu nhận xét của em về câu nói của bạn My:

“Ngoại ơi, hoá ra đấy là vầng trăng của ngoại!”.

(M) Câu nói của bạn My rất hay!

Hướng dẫn trả lời:

- Câu nói của bạn My thật dễ thương!

- Câu nói của bạn My thật đáng yêu!

Câu 3: Dấu câu nào phù hợp với ô trống: dấu chấm hay dấu chấm hỏi?

Trung mới vào lớp 1 nên chưa biết viết∎ Em nhờ chị viết giúp lá thư thăm ông bà∎ Chị viết xong hỏi:

- Em còn muốn thêm gì nữa không∎

- Chị viết thêm cho em: Cháu xin lỗi ông bà vì chữ cháu còn xấu ạ.

Hướng dẫn trả lời:

Trung mới vào lớp 1 nên chưa biết viết. Em nhờ chị viết giúp lá thư thăm ông bà. Chị viết xong, hỏi:

- Em còn muốn thêm gì nữa không?

- Chị viết thêm cho em: Cháu xin lỗi ông bà vì chữ cháu còn xấu ạ.

1.5. Kể chuyện

Câu 1: Kể từng đoạn của câu chuyện Vầng trăng của ngoại theo tranh:

Hướng dẫn trả lời:

* Đoạn 1 – Tranh 1:

Nghỉ hè, ba má cho chị em My và Bin về ở với ông ngoại nửa tháng. Hằng ngày, cứ nghe thấy tiếng gà trống gáy là hai chị em thức dậy. My và Bin nhanh chóng gập chăn màn rồi ra sân tập thể dục với ông.

* Đoạn 2 – Tranh 2:

Ăn sáng xong, ba ông cháu cùng chăm sóc cây trong vườn. Người quét lá, người vun gốc cây người tìm những trái cây chín vàng.

* Đoạn 3 – Tranh 3:

Tối đến, ba ông cháu cùng kê chõng ra sân ngồi. Ông dạy My và Bin tìm những vì sao. Tới khuya, hai chị em mới chịu vào nhà đi ngủ.

* Đoạn 4 – Tranh 4:

Một tối, My đang ngủ chợt tỉnh dậy. Cô bé nhìn thấy quầng sáng trên bàn, bèn hỏi ông:

- Ngoại ơi, trăng này.

Ông ngoại dịu dàng đáp:

- Ngủ đi con! Đèn bàn của ông đấy con.

My dụi dụi đôi mắt. Cô bé nhìn kĩ hơn vào quầng sáng trên bàn. Một chiếc đèn được che cẩn thận. Bên cạnh là ông ngoại đang cẩn thận tỉ mỉ khâu lại chiếc quần rách cho em Bin. My xúc động mỉm cười nói:

- Ngoại ơi, hóa ra đây là vầng trăng của ngoại!

Câu 2: Kể lại toàn bộ câu chuyện

Hướng dẫn trả lời:

Ăn sáng xong, ba ông cháu cùng chăm sóc cây trong vườn. Người quét lá, người vun gốc cây người tìm những trái cây chín vàng.

Tối đến, ba ông cháu cùng kê chõng ra sân ngồi. Ông dạy My và Bin tìm những vì sao. Tới khuya, hai chị em mới chịu vào nhà đi ngủ.

Một tối, My đang ngủ chợt tỉnh dậy. Cô bé nhìn thấy quầng sáng trên bàn, bèn hỏi ông:

- Ngoại ơi, trăng này.

Ông ngoại dịu dàng đáp:

- Ngủ đi con! Đèn bàn của ông đấy con.

- Ngoại ơi, hóa ra đây là vầng trăng của ngoại!

1.6. Bài viết 2

Câu 1: Kể một việc em đã làm thể hiện sự quan tâm, chăm sóc ông bà.

Gợi ý:

- Việc đó là việc gì?

- Em làm việc đó như thế nào?

- Ông bà khen em thế nào?

- Em đáp lại lời khen của ông bà thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

- Em đấm lưng ông bà

- Em làm việc đó vào buổi tối trước khi ông bà đi ngủ

- Ông bà khen em rằng: “Cháu của ông bà ngoan quá! Ông bà đỡ mỏi lưng hơn là nhờ cháu đó.”

- Em đáp lại lời khen của ông bà: “Dạ không có gì đâu ạ. Ông bà vui và đỡ mệt là được ạ.”

Câu 2: Dựa vào những điều vừa kể, viết 4 – 5 câu về một việc em đã làm thế hiện sự quan tâm, chăm sóc ông bà.

Hướng dẫn trả lời:

Em thường thể hiện sự quan tâm, chăm sóc ông bà thông qua những việc làm nhỏ bé hằng ngày. Ông bà em đã già nên thường xuyên bị đau lưng. Tối nào trước khi đi ngủ, em cũng đấm lưng cho ông bà. Mỗi lúc như thế, ông bà thường rất vui. Ông bà khẽ xoa đầu em và nói rằng: “Cháu của ông bà ngoan quá! Ông bà đỡ mỏi lưng hơn là nhờ cháu đó.” Em cũng rất vui vì đã làm được một việc dù là bé nhỏ để ông bà vui lòng. Em thường đáp lại lời khen của ông bà là: “Dạ không có gì đâu ạ. Ông bà vui và đỡ mệt là được ạ.”