Bài 47: Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch ở người

a. Một số biện pháp làm thay đổi số con

• Sử dụng hocmon hoặc chất kích thích tổng hợp
  • Ví dụ: Cá mè, cá trắm cỏ không đẻ trong ao nuôi. Tiêm dịch chiết từ tuyến dưới não của các loài cá khác làm cho trứng chín hàng loạt, sau đó nặn trứng ra và cho thụ tinh nhân tạo bên ngoài cơ thể rồi đem ấp nở ra cá con.
  • Ví dụ: Tiêm huyết thanh ngựa chửa cho trâu bò làm cho trứng chín và rụng nhiều cùng nột lúc, thụ tinh nhân tạo với tinh trùng chuẩn bị sẵn
• Thay đổi các yếu tố môi trường. Ví dụ: thay đổi thời gian chiếu sáng đối với gà nuôi làm cho gà có thể đẻ 2 trứng/ngày.
• Nuôi cấy phôi

Mục đích: làm tăng nhanh số lượng cá thể của một loài nào đó

Quy trình: Kích thích rụng trứng → thụ tinh nhân tạo → thu nhận phôi → cấy các phôi vào tử cung con cái

• Ví dụ: tiêm hoocmôn kích thích trứng chín và rụng nhiều trứng cùng một lúc, lấy ra ngoài đem thụ tinh trong ống nghiệm và nuôi dưỡng đến một giai đoạn nhất định sau đó đem cấy vào tử cung của con cái.
• Ví dụ: tiêm hoocmôn kích thích sự chín và rụng của trứng, lấy các trứng đó ra ngoài đem thụ tinh nhân tạo tạo thành hợp tử, khi hợp tử ở giai đoạn phân chia (khoảng vài tế bào) tách những tế bào đó ra, nuôi dưỡng tiếp tục để cho mỗi tế bào phát triển thành hợp tử sau đó cấy vào tử cung của con cái.

• Thụ tinh nhân tạo. Có tác dụng làm tăng hiệu quả thụ tinh, có thể thực hiện biên trong hoặc biên ngoài cơ thể.

b. Một số biện pháp điều khiển giới tính

Tuỳ vào nhu cầu mà con người có thể điều khiển giới tính bằng nhiều biện pháp khác nhau:

• Sử dụng hoocmôn
• Tách tinh trùng
• Chiếu tia tử ngoại
• Thay đổi chế độ ăn…

a. Sinh đẻ có kế hoạch là gì?

• Sinh đẻ có kế hoạch là điều chỉnh số con, thời điểm sinh con và khoảng cách sinh con sao cho phù hợp với việc nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và xã hội.
• Mục đích:
  • Nâng cao chất lượng cuộc sống, cải thiện kinh tế...
  • Giảm áp lực về tài nguyên và môi trường cho xã hội.

b. Các biện pháp tránh thai

• Tính ngày trứng rụng để tránh giao hợp vào ngày đó
• Sử dụng bao cao su tránh thai
• Thuốc viên tránh thai
• Sử dụng dụng cụ tử cung chống lại sự làm tổ của hợp tử ở tử cung
• Triệt sản nữ, cắt và thắt 2 đầu của ống dẫn trứng
• Triệt sản nam: cắt và thắt hai đầu ống dẫn tinh

• Ngoài ra còn có thể sử dụng một số biện pháp như: sử dụng thuốc diệt tinh trùng, mũ tử cung, xuất tinh ngoài âm đạo…

a. Một số biện pháp làm thay đổi số con

• Sử dụng hocmon hoặc chất kích thích tổng hợp
  • Ví dụ: Cá mè, cá trắm cỏ không đẻ trong ao nuôi. Tiêm dịch chiết từ tuyến dưới não của các loài cá khác làm cho trứng chín hàng loạt, sau đó nặn trứng ra và cho thụ tinh nhân tạo bên ngoài cơ thể rồi đem ấp nở ra cá con.
  • Ví dụ: Tiêm huyết thanh ngựa chửa cho trâu bò làm cho trứng chín và rụng nhiều cùng nột lúc, thụ tinh nhân tạo với tinh trùng chuẩn bị sẵn
• Thay đổi các yếu tố môi trường. Ví dụ: thay đổi thời gian chiếu sáng đối với gà nuôi làm cho gà có thể đẻ 2 trứng/ngày.
• Nuôi cấy phôi

Mục đích: làm tăng nhanh số lượng cá thể của một loài nào đó

Quy trình: Kích thích rụng trứng → thụ tinh nhân tạo → thu nhận phôi → cấy các phôi vào tử cung con cái

• Ví dụ: tiêm hoocmôn kích thích trứng chín và rụng nhiều trứng cùng một lúc, lấy ra ngoài đem thụ tinh trong ống nghiệm và nuôi dưỡng đến một giai đoạn nhất định sau đó đem cấy vào tử cung của con cái.
• Ví dụ: tiêm hoocmôn kích thích sự chín và rụng của trứng, lấy các trứng đó ra ngoài đem thụ tinh nhân tạo tạo thành hợp tử, khi hợp tử ở giai đoạn phân chia (khoảng vài tế bào) tách những tế bào đó ra, nuôi dưỡng tiếp tục để cho mỗi tế bào phát triển thành hợp tử sau đó cấy vào tử cung của con cái.

• Thụ tinh nhân tạo. Có tác dụng làm tăng hiệu quả thụ tinh, có thể thực hiện biên trong hoặc biên ngoài cơ thể.

b. Một số biện pháp điều khiển giới tính

Tuỳ vào nhu cầu mà con người có thể điều khiển giới tính bằng nhiều biện pháp khác nhau:

• Sử dụng hoocmôn
• Tách tinh trùng
• Chiếu tia tử ngoại
• Thay đổi chế độ ăn…

a. Sinh đẻ có kế hoạch là gì?

• Sinh đẻ có kế hoạch là điều chỉnh số con, thời điểm sinh con và khoảng cách sinh con sao cho phù hợp với việc nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và xã hội.
• Mục đích:
  • Nâng cao chất lượng cuộc sống, cải thiện kinh tế...
  • Giảm áp lực về tài nguyên và môi trường cho xã hội.

b. Các biện pháp tránh thai

• Tính ngày trứng rụng để tránh giao hợp vào ngày đó
• Sử dụng bao cao su tránh thai
• Thuốc viên tránh thai
• Sử dụng dụng cụ tử cung chống lại sự làm tổ của hợp tử ở tử cung
• Triệt sản nữ, cắt và thắt 2 đầu của ống dẫn trứng
• Triệt sản nam: cắt và thắt hai đầu ống dẫn tinh

• Ngoài ra còn có thể sử dụng một số biện pháp như: sử dụng thuốc diệt tinh trùng, mũ tử cung, xuất tinh ngoài âm đạo…