Giáo án Ngữ văn 11 bài: Đặc điểm loại hình của Tiếng Việt

Họat động của GV và HS

Nội dung cần đạt

Họat động 1: tìm hiểu khái niệm lọai hình, loại hình ngôn ngữ

1. Em hiểu thế nào là lọai hình?

(GV có thể giải thích cho HS )

2. Lọai hình ngôn ngữ là gì?

Có mấy lọai hình ngôn ngữ?

3. Tiếng Việt thuộc lọai hình ngôn ngữ nào?

Họat động 2: tìm hiểu đặc điểm lọai hình của TV

1.Những đặc trưng cơ bản của ngôn ngữ đơn lập?

- Xđịnh vd trên có mấy từ, mấy tiếng?

- So sánh sự khác nhau giữa 2 vd

- Trong khi đó, những ngôn ngữ biến hình căn cứ vào yếu tố nào? (căn cứ vào các thì của câu: hiện tại, quá khứ, tương lai, tương lai tiếp diễn…-> chia động từ và xác định ý nghĩa)

- ycầu HS cho thêm Vd

Họat động 3: Hướng dẫn luyện tập

NỘI DUNG BÁM SAT:

-HS phân tích ý nghĩa chức năng của các từ in đậm

- YC HS cho VD phân tích

- Gợi ý HS làm

Bài tập bổ sung:

Phân tích đặc điểm loại hình của tiếng Việt thể hiện ở các câu sau:

a. Ruồi đậu mâm xôi đậu.

b. Kiến bò đĩa thịt bò.

c. Mình về, mình có nhớ ta

Ta về, ta nhớ những hoa cùng người.

(Việt Bắc – Tố Hữu)

Ta về, ta tắm ao ta

Dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn.

(Ca dao)

Gợi ý làm bài:

- Mỗi âm tiết là một từ đơn

- Từ không biến đổi hình thái:

đâu1: động từ / đậu 2: danh từ nhưng không khác nhau về hình thức.

Tương tự ở từ: bò

Mình 1: CN / Mình2: CN

I. Lọai hình ngôn ngữ

1. Lọai hình: tập hợp những sự vật,hiện tượng có cùng chung những đặc trưng cơ bản nào đó.

Vd: múa rối, chèo cổ… thuộc lọai hình nghệ thuật sân khấu dân gian, bản tin, phóng sự, tin nhanh thuộc lọai hình báo chí.

2. Lọai hình ngôn ngữ

- Là một kiểu cấu tạo ngôn ngữ , trong đó bao gồm một hệ thống những đặc điểm có liên quan với nhau,chi phối lẫn nhau.

- Có 2 lọai hình ngôn ngữ: lọai hình ngôn ngữ đơn lập, lọai hình ngôn ngữ hòa kết

- Tiếng Việt thuộc lọai hình ngôn ngữ đơn lập

II. Đặc điểm loai hình của tiếng việt

1. Tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp. Về mặt ngữ âm, tiếng là âm tiết . Về mặt sử dụng, tiếng có thể là từ hoặc yếu tố cầu tạo từ

Vd: Long lanh /đáy /nước /in / trời-> 6 tiếng, 5 từ

2. Từ không biến đổi hình thái

Vd: TViệt: Tôi tặng anh ấy quyển sách, anh ấy cho tôi bó hoa. (dù thay đổi chủ ngữ, về mặt ngữ âm và chữ viết vẫn không thay đổi)

TAnh: I give to him the book, he gives to me the flowers.(thay đổi chủ ngữ và động từ theo sau, thay đổi ngữ âm -> ngôn ngữ biến hình)

3. Biện pháp chủ yếu để biểu thị ý nghĩa ngữ pháp là sắp đặt từ theo thứ tự trước sau và sử dụng các hư từ. Biểu hiện

- Thay đổi trật tự sắp đặt từ (hoặc các hư từ được dùng) thì nghiã của câu sẽ đổi khác.

Vd 1: Tôi nói (thông b áo)

Tôi đang nói sao anh không nghe (nhắc nhở)

Tôi đã nói mà anh không chịu nghe (tr ách móc)

Tôi vừa nói mà anh không nghe (tr ách, nh ắc)

Vd 2: Tôi tặng cô ấy 1 quyển sách

Cô ấy tặng tôi 1 quyển sách (khác nghĩa)

Cô ấy tôi 1 quyển sách tặng (vô nghĩa)

III.Luyện tập

Bài 1:

nụ tầm xuân 1: bổ ngữ của động từ hái

nụ tầm xuân 2: chủ ngữ của động từ nở

bến 1: bổ ngữ đt nhớ / bến 2: chủ ngữ đt đợi

trẻ 1: bổ ngữ đt yêu / trẻ 2: chủ ngữ đt đến

già 1: bổ ngữ đt kính / già 2: chủ ngữ đt để

bống 1: định ngữ cho dt cá / bống 2: bổ ngữ đt thả

bống 3: bổ ngữ đt thả / bống 4: bổ ngữ đt đưa

bống 5: chủ ngữ đt ngoi, đớp / bống 6: chủ ngữ tính từ lớn

-> dù thay đổi về chức năng ngữ pháp nhưng những từ nay vẫn không thay đổi về hình thái (đây là điểm khác biệt với từ của các ngôn ngữ không cùng lọai hình )

Bài 2 :

- Anh ấy vừa đi rồi - He has gone already

- Anh ấy đi sáng nay -He went on the morning

Bài 3: Trong đọan văn có các hư từ:

đã: chỉ họat động xảy ra trứơc một thời điểm nào đó

các: chỉ số nhiều tòan thể của sự vật

để: chỉ mục đích

lại: chỉ sự tiếp diễn của họat động

mà: chỉ mục đích