Giáo án môn Sinh học 7 bài 15: Giun đất theo CV 5512

Năng lực chung

Năng lực chuyên biệt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp.

Để quan sát cấu tạo của giun đất như: Sự phân đốt cơ thể, các vòng tơ ở xung quanh mỗi đốt, đai sinh dục, các loại lỗ: miệng, hậu môn, sinh dục đực và cái. Ta tìm hiểu...

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu Sự phân đốt cơ thể, các vòng tơ ở xung quanh mỗi đốt, đai sinh dục, các loại lỗ: miệng, hậu môn, sinh dục đực và cái.

a) Mục tiêu: Sự đa dạng môi trường sống

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1: Tìm hiểu cấu tạo ngoài. (15’)

- GV yêu cầu học sinh nghiên cứu SGK, hình 15.1-15.4, trả lời câu hỏi:

+ Giun đất sống ở đâu?

+ Nơi giun đất sống có đặc điểm gì?

+ Tại sao nơi giun đất sống lại thường tơi xốp?

+ Cơ thể giun đất có đặc điểm gì?

+Nêu cấu tạo ngoài của giun đất?

- GV nhận xét, giải thích.

- GV cho HS tiến hành thí nghiệm đặt giun lên giấy quan sát bằng mắt thường và bằng kính lúp: các đốt, vòng tơ, đai sinh dục...

- GV theo dõi hướng dẫn HS quan sát.

- GV gọi HS trình bày kết quả.

- Cá nhân tự đọc thông tin và ghi nhớ kiến thức

- Trong nhóm cử 1 bạn đại diện nhóm trình bày.

- HS khác nhận xét.

- HS khác bổ sung.

* Trong nhóm đặt giun lên giấy quan sát bằng kính lúp thống nhất đáp án hoàn thành yêu cầu của GV

+ Quan sát vòng tơ rồi kéo giun trên giấy thấy lạo xạo.

+ Dựa vào màu sắc để xác định mặt lưng và mặt bụng của giun đất.

+ Tìm đai sinh dục: phía đầu, kích thước bằng 3 đốt, hơi thắt lại màu nhạt hơn.

- Các nhóm dựa vào đặc điểm mới quan sát, thống nhất đáp án.

I. Cấu tạo ngoài.

- Cơ thể dài, thuôn hai đầu.

- Phân đốt, mỗi đốt có vòng cơ (chi bên).

- Chất nhầy -> da trơn.

- Có đai sinh dục và lỗ sinh dục.

2: Tìm hiểu cách di chuyển của giun đất.(10’)

- GV cho HS quan sát hình 15.3 trong SGK tr.53, kết hợp nghiên cứu mẫu vật hoàn thành bài tập SGK tr.54.

- GV gọi HS đại diện trình bày kết quả.

- Tại sao giun đất chun giãn được cơ thể?

- HS quan sát nghiên cứu thông tin hoàn thành bài tập.

- HS đại diện trình bày.

- HS khác nhận xét.

- HS khác bổ sung.

II. Di chuyển:

- Giun đất di chuyển bằng cách:

+ Cơ thể phình duỗi xen kẽ.

+ Vòng cơ làm chỗ tựa.

-> Kéo cơ thể về 1 phía.

3: Tìm hiểu cách dinh dưỡng của giun đất.(10’)

- Gv yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK, trả lời:

+ Quá trình tiêu hóa của giun đất diễn ra như thế nào?

+ Vì sao khi mưa nhiều, nước ngập úng, giun đất chui lên mặt đất?

+ Cuốc phải giun đất, thấy có chất lỏng màu đỏ chảy ra, đó là chất gì? Tại sao có màu đỏ?

- GV yêu cầu HS rút ra KL.

- HS nghiên cứu.

- HS trả lời.

- HS khác nhận xét.

- HS khác bổ sung.

- HS rút ra KL.

III. Dinh dưỡng:

- Hô hấp: qua da.

- Dinh dưỡng: Thức ăn giun đất -> lỗ miệng -> hầu -> diều(chứa thức ăn) -> dạ dày (nghiền nhỏ) -> Enzim biến đổi -> ruột tịt -> bã đưa ra ngoài.

- Dinh dưỡng qua thành ruột vào máu.

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

* Hoạt động 1: Quan sát đặc điểm cấu tạo ngoài và di chuyển của giun đất.

♦ Mục tiêu: Biết được hình dạng ngoài, đai sinh dục, vòng tơ, cách di chuyển.

Làm thế nào để q/sát được vòng tơ?

- Dựa vào đặc điểm nào để xác định mặt lưng và mặt bụng?

- Tìm đai sinh dục, lỗ sinh dục dựa vào đặc điểm nào?

Gv cho Hs làm bài tập: chú thích vào hình 16.1(ghi vào vở)

Gv thông báo đáp án: 1. Lỗ miệng, 2. Đai sinh dục, 3. Lỗ hậu môn.

Hình B: 4. Đai sinh dục, 3. Lỗ cái, 5. Lỗ đực.

Hình C: 2. Vòng tơ quanh đốt.

- Giun đất có cấu tạo ngoài phù hợp với lối sống chui rúc trong đất ntn?

Gv mở rộng thêm: Thành cơ thể có lớp mô bì tiết chất nhầy → da trơn.

Gv treo tranh 15.3 sgk, n/cứu thông tin, thảo luận nhóm.

HS để giun đất trên khay và quan sát di chuyển giun đất.

- Đánh số vào ô trống cho đúng thứ tự các động tác di chuyển của giun đất?

Gv thông báo đáp án đúng 2,1,4,3 → giun đất di chuyển từ trái qua phải.

Gv lưu ý Hs: giun đất chun dãn được cơ thể là do sự điều chỉnh sức ép của dịch khoang trong các phần khác nhau của cơ thể.

Rút kinh nghiệm:………………………..

…………………………………………….

……………………………………………

GV hướng dẫn HS đọc thêm

*Hướng dẫn HS đọc thêm: Đặc điểm cấu tạo trong của giun đất.

♦ Mục tiêu:Phát hiện được cơ quan mới xuất hiện ở giun đất và đặc điểm tiến hoá của các cơ quan.

♦Tiến hành:

Gv treo tranh 15.4, 15.5 sgk và y/cầu Hs quan sát, n/cứu thông tin.

- So sánh với giun tròn, tìm ra cơ quan và hệ cơ quan mới xuất hiện ở giun đất?

- Hệ cơ quan mới ở giun đất có cấu tạo ntn?

Gv ghi ý kiến của các nhóm lên bảng và phần bổ sung.

Gv giảng thêm

- Khoang cơ thể chứa dịch → cơ thể căng.

- Dạ dày có thành cơ dày có khả năng co bóp nghiền thức ăn.

- Hệ thần kinh: tập trung, chuỗi hạch (hạch là nơi tập trung TB thần kinh)

- Hệ tuần hoàn: mạch kín.

*HS đọc thêm: Tìm hiểu hoạt động dinh dưỡng của giun đất

♦ Mục tiêu: Hs biết được quá q/tr tiêu hoá t/ăn của giun đất

♦Tiến hành:

Gv treo tranh 15.4 sgk trao đổi nhóm, trả lời câu hỏi, n/cứu thông tin.

- Quá trình tiêu hoá của giun đất diễn ra ntn?

- Vì sao khi trời mưa nhiều, nước ngập úng giun đất chui lên mặt đất?

- Cuốc phải giun thấy có chất lỏng màu đỏ chảy ra, đó là chất gì? Tại sao có màu đỏ?

*GV hướng dẫn HS đọc thêm: đặc điểm sinh sản của giun đất.

♦ Mục tiêu: Nêu được đặc điểm sinh sản ghép đôi, tạo kén chứa trứng của giun đất.

♦Tiến hành:

Gv treo tranh 15.6, y/c Hs n/cứu thông tin

- Giun đất sinh sản ntn?

Gv y/cầu Hs tự rút ra kết luận :

- Tại sao giun đất lưỡng tính, khi sinh sản lại ghép đôi?

5.Luyện tập- Kiểm tra, Đánh giá

Câu 1: Trình bày cấu tạo giun đất phù hợp với đ/sống chui rúc trong đất?

Câu 2: Cơ thể giun đất có đặc điểm nào tiến hoá so với ngành ĐV trước.

Quan sát hình dạng ngoài và di chuyển

của giun đất.

Hs q/sát tranh, kết hợp kiến thức cũ & mẫu vật thật, sử dụng kính lúp để q/sát → thống nhất đáp án.

+ Quan sát vòng tơ → kéo giun trên giấy nghe thấy lạo xạo.

+ Dựa vào màu sắc để xác định mặt lưng và mặt bụng.

+ Tìm đai sinh dục: phía đầu, kích thước bằng 3 đốt, màu nhạt hơn.

Các nhóm dựa vào đặc điểm mới q/sát thống nhất đáp án.

Đại diện nhóm trình bày → nhóm khác nhận xét, bổ sung ý kiến.

Hs tự q/sát hình sgk, kết hợp với thông tin và ghi nhớ kiến thức:

Thảo luận nhóm thống nhất ý kiến:

Yêu cầu nêu được:

- Hình dạng cơ thể.

- Vòng tơ ở mỗi đốt.

Đại diện nhóm chỉ vào mẫu vật giun đất → nhóm khác bổ sung ý kiến.

+ Cơ thể dài, thuôn 2 đầu.

+ Phân đốt, mỗi đốt có vòng tơ (chi bên).

+ Có chất nhầy → da trơn

+ Có đai sinh dục và lỗ sinh dục.

Hs q/sát tranh, đọc thông tin thảo luận → hoàn thành bài tập.

Đại diện nhóm trình bày → nhóm khác nhận xét, bổ sung ý kiến.

HS thấy được cách di chuyển giun đất: cơ thể phình duỗi, xen kẽ và vòng tơ làm chỗ tựa → kéo cơ thể về một phía.

Rút kinh nghiệm:………………………..

…………………………………………….

……………………………………………

HS đọc thêm

*HS đọc thêm: Cấu tạo trong của giun đất

Hs q/sát tranh, trao đổi nhóm → trả lời câu hỏi.

Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác nhận xét bổ sung.

HS cần nhớ thêm:

- Có khoang cơ thể chính thức, chứa dịch.

- Hệ tiêu hoá: phân hoá rõ gồm lỗ miệng → hầu → thực quản→diều→dạ dày cơ→ ruột tịt → hậu môn.

- Hệ tuần hoàn: mạch lưng, mạch bụng, vòng hầu (tim đơn giản), tuần hoàn kín.

- Hệ thần kinh: chuỗi hạch thần kinh, dây TK.

* HS đọc thêm dinh dưỡng của giun đất.

Hs đọc thông tin, q/sát tranh → ghi nhớ kiến thức.

Trao đổi nhóm hoàn thành câu hỏi:

Yêu cầu:

+ Q/tr tiêu hóa: sự hoạt động của dạ dày và vai trò của enzim.

+ nước ngập giun đất không hô hấp đc.

+ Chất lỏng đó là máu do sắc tố sắt.

Đại diện nhóm trình bày đáp án → nhóm khác bổ sung.

HS cần nhớ thêm:

- Hô hấp qua da.

- T/ăn của giun đất→ lỗ miệng→hầu→ thực quản→diều (chứa thức ăn)→dạ dày (nghiền nhỏ)→enzim biến đổi→ruột tịt→bã đưa ra ngoài..

- Dinh dưỡng qua thành ruột vào máu.

*HS đọc thêm: Sinh sản của giun đất

Hs tự thu thập thông tin qua n/cứu sgk &q/sát tranh.

Yêu cầu

- Miêu tả hiện tượng ghép đôi.

- Tạo kén.

Đại diện nhóm trình bày đáp án → nhóm khác bổ sung.

HS nhớ thêm:

- Giun đất lưỡng tính.

- Ghép đôi trao đổi tinh dịch tại đai sinh dục.

- Đai sinh dục tuột khỏi cơ thể tạo kén chứa trứng.

HS trả lời dựa theo các hoạt động

Câu 1 Hoạt động 1

Câu 2: Dựa theo hoạt động 2