Giáo án Lịch sử lớp 9 bài 13: Tổng kết lịch sử thế giới từ sau năm 1945 đến nay

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức cần đạt

Hoạt động 1

- Học sinh đọc mục I (sgk - 52.53)

- Gv t/c h/s thảo luận nhóm (3 nhóm).

? Qua những vấn đề cơ bản của lịch sử thế giới hiện đại từ sau chiến tranh thế giới thứ 2 (1945) đến nay (1991). Hãy rút ra 5 nội dung chính của lịch sử thế giới hiện đại trong giai đoạn này.

+ Học sinh thảo luận nhóm.

+ Trình bày phần thảo luận nhóm: (Yêu cầu cần xác định 5 sự kiện chủ yếu).

- GV: khẳng định 5 nội dung chính của lịch sử thế giới hiện đại giai đoạn (1945 - 1991) bằng bảng phụ:

1 - Sự ra đời của hệ thống XHCN.

2 - Phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới phát triển.

3 - Sự phát triển nhanh chóng của các nước: Mĩ, Nhật, Tây Âu.

4 - Quan hệ quốc tế phức tạp:

+. 1945 - 1989 quan hệ "đối đầu" giữa 2 hệ thống XHCN và ĐQCN.

+. 1991 đến nay chuyển từ "đối đầu" sang "đối thoại".

5 - Những thành tựu của cách mạng KH - KT lần thứ 2 làm thay đổi bộ mặt thế giới và cuộc sống loài người.

- GV tổ chức thảo luận nhóm = phiếu học tập: (chia 5 nhóm với 5 nội dung chính.)

+. Mỗi nhóm thảo luận 3 - 4 phút.

+. Lần lượt từ nhóm 1 đến nhóm 5 trình bày phần thảo luận của nhóm.

Nhóm 1:

? Hãy cho biết sự đời, phát triển của Liên Xô và các nước XHCN ở Đông Âu.

+ Sau chiến tranh thế giới thứ 2, CNXH đã trở thành 1 hệ thống thế giới trải dài qua nhiều nước từ Châu Âu sang Châu Á, Mĩ La Tinh. (dùng bản đồ giới thiệu các nước XHCN)

+ Trong nhiều thập nhiên của nửa sau TK XX, các nước XHCN trở thành lực lượng hùng mạnh về chính trị, quân sự và kinh tế, có ảnh hưởng quan trọng đến tiến trình phát triển của thế giới.

? Nguyên nhân chủ yếu => sự sụp đổ của Liên Xô và các nước XHCN Đông Âu là gì.

+ Chủ nghĩa xã hội sụp đổ hầu hết các nước Đông Âu (1989) và Liên Xô (1991) là do sai lầm trong đường lối chính sách, sự chống phá của chủ nghĩa Đế Quốc và các thế lực phản động.

+ CNXH sụp đổ ở Liên Xô và Đông Âu là sự tổn thất nặng nề chưa từng thấy trong lịch sử phong trào chủ nghĩa và cộng sản quốc tế.

Nhóm 2:

? Những thắng lợi to lớn trong phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở Châu Á, Phi, Mĩ La-tinh (từ 1945 đến nay)

- Phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở Á, Phi, MLT, sau chiến tranh thế giới thứ 2 đạt được thắng lợi to lớn, đó là:

+ Hệ thống thuộc địa thế giới và chủ nghĩa phân biệt chủng tộc đã sụp đổ.

+ Hơn 100 quốc gia giành độc lập.

+ Hiện nay, 1 số quốc gia đã giành được thành tựu to lớn trong công cuộc xây dựng đất nước: Trung Quốc, Ấn Độ, ASEAN.

- GV dẫn chứng minh hoạ: Sự lớn mạnh của Trung Quốc, Ấn Độ và 1 vài nước ASEAN điển hình là Xin - ga - po và Thái Lan.

+ Trung Quốc hiện nay có tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định và cao vào bậc nhất thế giới khoảng 9% trên năm.

+ Ấn Độ đang vươn lên hàng các cường quốc về công nghệ phần mềm, công nghệ hạt nhân, và công nghệ vũ trụ.

+ Xin -ga - po là nước thu nhập bình quân đầu người cao thứ 2 thế giới. Sau Thụy Sỹ (Trên 28.000 đô la/người/năm).

Nhóm 3:

? Sau chiến tranh thế giới thứ 2, các nước Mĩ , Nhật, Tây Âu phát triển như thế nào.

+ Mĩ giàu nhất thế giới, có mưu đồ làm bá chủ thế giới (nhưng Mĩ cũng vấp phải khó khăn nặng nề trong công cuộc chiến tranh xâm lược VN ( 1954 - 1975)

+ Các nước tư bản có xu thế liên kết với nhau theo khu vực để phát triển: Liên minh Châu Âu (EU)

+ Nhật, CHLB Đức vươn lên nhanh chóng.

+ Hiện nay trên thế giới có 3 trung tâm kinh tế lớn là: Mĩ, Nhật Bản, Tây Âu.

Nhóm 4:

? Quan hệ quốc tế (từ 1945 đến nay) diễn ra như thế nào.

+ Trật tự 2 cực IANTA được xác lập do Liên Xô và Mĩ đứng đầu mỗi cực.

+ Thế giới chia thành 2 phe đối đầu nhau, tình hình thế giới căng thẳng à Thời kỳ "chiến tranh lạnh".

+ 1989 "CT lạnh" chấm dứt.

+ Xu thế của thế giới hiện nay là hoà hoãn, chuyển từ "đối đầu" sang "đối thoại"

+ Về cơ bản, nguy cơ chiến tranh bị đẩy lùi.

- GV phân tích thêm: Tuy vậy, tình hình thế giới còn diễn biến phức tạp, 1 số cuộc xung đột dân tộc, sắc tộc, tôn giáo vẫn xảy ra: Nam Tư cũ, Tây Á, Châu Phi.

Nhóm 5:

? Cho biết những thành tựu điển hình của cuộc cách mạng KH - Kt lần thứ 2.

? Cuộc cách mạng này có ý nghĩa lịch sử to lớn đối với nhân loại như thế nào.

+ Là mốc đánh dấu sự tiến bộ của nhân loại.

+ Thay đổi công cụ và công nghệ, nguyên liệu, năng lượng, thông tin vận tải.

+ Loài người bước sang nền văn minh thứ 3 "Văn minh hậu công nghiệp" hay còn gọi là "Văn minh trí tuệ".

? Lịch sử thế giới hiện đại từ 1945 đến nay gồm máy nội dung? đó là những nội dung cơ bản nào?

=> Gv sơ kết: Chốt lại 5 nội dung cơ bản -> chuyển ý.

Hoạt động 2

- Học sinh đọc thầm mục II (sgk - 54).

? Quan hệ quốc tế từ 1945 đến nay như thế nào?

Quan hệ quốc tế sau chiến tranh thế giới thứ 2 đến nay diễn ra phức tạp:

- GV lấy dẫn chứng (sgk - 54) chứng minh.

Chia làm hai giai đoạn: 1945 đến 1988; giai đoạn 1989 đến nay.

? Xu thế mới của thế giới hiện nay là gì?

? Tại sao nói HB, ổn định, hợp tác và phát triển vừa là thời cơ, vừa là thách thức đối với các DT. (sgk . 154).

- Tuy vậy: Thế giới sau "CT lạnh" nguy cơ chiến tranh đã bị đẩy lùi nhưng 1 số nơi trên thế giới vẫn xảy ra xung đột, sắc tộc, dân tộc.

- Gv liên hệ xu hướng phát triển của VN trong giai đoạn hiện nay: (đường lối đổi mới, công nghiệp hoá, hiện đại hoá...)

I. Những nội dung chính của lịch sử thế giới từ sau năm 1945 đến nay.

1. Hệ thống các nước XHCN.

2. Phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở Châu Á, Châu Phi và MLT (1945 đến nay).

3. Sự phát triển của các nước TBCN: Mĩ, Nhật, Tây Âu.

4. Quan hệ quốc tế (1945 đến nay).

5. Sự phát triển của cuộc cách mạng KH - Kt lần thứ 2 và ý nghĩa lịch sử của nó.

II. Các xu thế phát triển của thế giới ngày nay.

- 1945 - 1991: Thế giới chịu sự chi phối của trật tự 2 cực IANTA.

- Từ 1991 đến nay:

+ Hoà hoãn và hòa dịu trong quan hệ quốc tế.

+ Xác lập trật tự thế giới mới theo chiều hướng đa cực, đa trung tâm.

+ Điều chỉnh chiến lược phát triển, lấy kinh tế là trọng điểm.

+ Tuy nhiên ở nhiều khu vực (Châu Phi, Trung Á...) lại xảy ra các cuộc xung đột, nội chiến đẫm máu với những hậu quả nghiêm trọng.

-> Tuy nhiên, xu thế chung của thế giới hiện nay là hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển.