Giáo án môn Ngữ văn lớp 10 bài 70

Hoạt động của GV&HS

Nội dung kiến thức cơ bản

Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới

GV HD HS tìm hiểu mục I.

- Thế nào là một đoạn văn?

- Các yêu cầu cần đật của một đoạn văn?

- So sánh điểm giống và khác giữa đoạn văn tự sự và đoạn văn thuyết minh? Vì sao có sự giống nhau và khác nhau đó?

- Một đoạn văn thuyết minh có thể bao gồm bao nhiêu phần chính? Các ý trong đoạn văn thuyết minh có thể được sắp xếp theo các trình tự thời gian, nhận thức, phản bác- chứng minh không? Vì sao?

*Viết đoạn văn thuyết minh.

Gv đưa ra một số đề văn thuyết minh, yêu cầu hs lựa chọn, lập dàn ý sơ bộ, tập viết một đoạn văn về một trong các ý của bài, đọc trước lớp. Gv nhận xét, đánh giá, bổ sung.

Đề 1: Thuyết minh về tác giả văn học Nguyễn Trãi.

Đề 2: Thuyết minh về di tích Côn Sơn.

Gv hướng dẫn hs tìm hiểu đoạn văn trong sgk:

?Nội dung của đoạn văn? Phương pháp thuyết minh được sử dụng? ý nghĩa của đoạn văn?

Gọi HS đọc SGK/63

Hoạt động 3. Hoạt động thực hành

Gv đưa ra một số đề văn thuyết minh, yêu cầu HS lựa chọn, lập dàn ý sơ bộ, tập viết một đoạn văn về một trong các ý của bài, đọc trước lớp. Gv nhận xét, đánh giá, bổ sung.

Đề 1: Thuyết minh về tác giả văn học Nguyễn Trãi.

Đề 2: Thuyết minh về di tích Côn Sơn.

Gv hướng dẫn HS tìm hiểu đoạn văn trong sgk:

- Nội dung của đoạn văn? Phương pháp thuyết minh được sử dụng? ý nghĩa của đoạn văn?

GV hướng dẫn học sinh trên cơ sở kiến thức đã học để viết đoạn văn thuyết minh về Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu.

Gọi 1 vài học sinh đọc đoạn văn. GV nhận xét.

I. Đoạn văn thuyết minh

1. Quan niệm về đoạn văn

Là một bộ phận của văn bản, bắt đầu từ chữ viết hoa lùi đầu dòng và kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng, thường biểu đạt một ý tương đối hoàn chỉnh.

2. Các yêu cầu đối với một đoạn văn

- Tập trung làm rõ một ý chung, một chủ đề chung thống nhất và duy nhất.

- Liên kết chặt chẽ với các đoạn văn đứng trước và sau nó.

- Diễn đạt chính xác, trong sáng, biểu cảm.

3. So sánh đoạn văn tự sự với đoạn văn thuyết minh

- Điểm giống: đảm bảo cấu trúc, các yêu cầu đối với một đoạn văn.

" Do chúng đều mang hình thức và yêu cầu chung đối với một đoạn văn.

- Điểm khác:

+ Đoạn văn tự sự: giàu yếu tố miêu tả và biểu cảm.

+ Đoạn văn thuyết minh: thiên về cung cấp tri thức nên ít có (không có) yếu tố miêu tả và biểu cảm.

" Do chúng có mục đích biểu đạt khác nhau: tự sự- kể chuyện, thuyết minh- giới thiệu, trình bày.

4. Các phần của đoạn văn thuyết minh

- Câu chủ đề: nêu đối tượng cần thuyết minh.

- Các câu triển khai: nói rõ về đối tượng thuyết minh.

- Các ý trong đoạn văn thuyết minh có thể được sắp xếp theo các trình tự thời gian, nhận thức, phản bác- chứng minh. Vì nó phù hợp với yêu cầu của một đoạn văn nói chung và đem đến cho người đọc sự tiếp nhận dễ dàng, hứng thú.

II. Viết đoạn văn thuyết minh:

1. Đoạn văn 1: Nguyễn Trãi đau nỗi đau của con người.

Các ý chính cần đạt:

+ Nỗi đau trước thói đời đen bạc. Dẫn chứng: “Phượng những tiếc cao, diều hãy liệng/ Hoa thường hay héo, cỏ thường tươi”.

+ Nỗi đau trước sự không hoàn thiện của con người. Dẫn chứng: “Dễ hay ruột bể sâu cạn/ Không biết lòng người vắn dài”; “Ngoài chưng mọi chốn đều thông hết/ Bui một lòng người cực hiểm thay”...

2. Đoạn văn 2: Rừng thông Côn Sơn

Các ý chính cần đạt:

+ Diện tích.

+ Đặc điểm đồi núi.

+ Đặc điểm rừng thông: mật độ cây, hình dáng, màu sắc, âm thanh, thảm thực vật phía dưới...

+ Rừng thông qua thơ văn Nguyễn Trãi.

3. Đoạn văn trong sgk

- Nội dung: thuyết minh về nghịch lí giữa thời gian và tốc độ.

- Phương pháp thuyết minh: giải thích, so sánh, dùng số liệu.

- Ý nghĩa: khuyên con người phải biết tăng cường độ sống, tận dụng thời gian để làm việc có năng suất và hiệu quả.

*Yêu cầu khi viết đoạn văn thuyết minh

- Nắm vững các kiến thức về đoạn văn thuyết minh và các kĩ năng viết đoạn văn thuyết minh.

- Có đủ những tri thức cần thiết và chuẩn xác để làm rõ ý chung của đoạn.

- Sắp xếp hợp lý các tri thức đó theo một thứ tự rõ ràng, mạch lạc.

- Vận dụng đúng đắn, sáng tạo những phương pháp thuyết minh và diễn đạt để đoạn văn trở nên cụ thể, sinh động, hấp dẫn.

*Ghi nhớ (SGK)

III. Luyện tập:

1.Viết đoạn văn: thuyết minh về tình yêu thiên nhiên của Nguyễn Trãi

Các ý chính cần nêu:

- Phát hiện vẻ đẹp nhiều mặt của thiên nhiên:

+ Thiên nhiên hoành tráng, kì vĩ: “Kình ngạc băm vằm non mấy khúc/ Giáo gươm chìm gãy bãi bao tầng”,...

+ Thiên nhiên mĩ lệ, thơ mộng, phảng phất phong vị Đường thi: “Nước biếc non xanh thuyền gối bãi/ Đêm thanh, nguyệt bạc, khách lên lầu”, “Kho thu phong nguyệt đầy qua nóc/ Thuyền chở yên hà nặng vạy then”,...

+ Thiên nhiên bình dị, dân dã: “Ao cạn vớt bèo cấy muống/ Đìa thanh phát cỏ ương sen”,...

- Coi thiên nhiên là bầu bạn của mình: “Láng giềng một áng mây nổi/ Khách khứa hai ngàn núi xanh”,...

- Giao cảm với thiên nhiên vừa mãnh liệt, nồng nàn vừa tinh tế, nhạy cảm, trang trọng trước vẻ đẹp của thiên nhiên: “Hé cửa đêm chờ hương quế lọt/ Quét hiên ngày lệ bóng hoa tan”.

2. Viết đoạn văn thuyết minh về Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu.