Tập làm thơ tám chữ

Đoạn 1:

Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối

Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?

Nào đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn

Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?

Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,

Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?

Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng

Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,

Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?

Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?

(Thế Lữ, Nhớ rừng)

Đoạn 2:

Mẹ cùng cha con công tác bận không về

Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe

Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.

Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,

Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà

Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?

(Bằng Việt, Bếp lửa)

Đoạn 3:

Yêu biết mấy, những dòng sông bát ngát

Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non

Yêu biết mấy, những con đường ca hát

Qua công trường mới dựng mái nhà son!

Yêu biết mấy, những bước đi dáng đứng

Của đời ta chập chững buổi đầu tiên

Tập làm chủ, tập làm người xây dựng

Dám vươn mình cai quản lại thiên nhiên!

(Tố Hữu, Mùa thu mới)

Gợi ý: Thể thơ tám chữ là thể thơ mỗi dòng có tám chữ.

2. Những chữ nào trong các đoạn thơ trên có chức năng gieo vần? Nhận xét về cách gieo vần trong mỗi đoạn.

Gợi ý: Đối với thể thơ tám chữ, người ta có thể gieo vần theo nhiều cách (vần chân, vần lưng) nhưng phổ biến nhất vẫn là vần chân (những chữ in đậm là vị trí gieo vần); được gieo liên tiếp hoặc gián cách hoặc kết hợp cả hai.

3. Nhận xét về số dòng thơ, cách ngắt nhịp của các đoạn thơ trên.

Gợi ý: Thể thơ tám chữ không gò bó về số dòng thơ, có thể được tổ chức thành các khổ thơ (thường là khổ 4 câu); cách ngắt nhịp tự do, linh hoạt.

II. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG

1. Cho các từ ca hát, bát ngát, ngày qua, muôn hoa; hãy lựa chọn các từ này và điền vào những chỗ trống trong đoạn thơ sau sao cho phù hợp:

Hãy cắt đứt những dây đàn…

Những sắc tàn vị nhạt của…

Nâng đón lấy màu xanh hương…

Của ngày mai muôn thủa với…

(Theo Tố Hữu, Tháp đổ)

Gợi ý: Chú ý đảm bảo cách gieo vần của đoạn thơ. Thứ tự các từ là: ca hát, ngày qua, bát ngát, muôn hoa.

2. Điền các từ cũng mất, đất trời, tuần hoàn, mãi vào các chỗ trống trong đoạn thơ sau cho phù hợp:

Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua,

Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,

Mà xuân hết, nghĩa là tôi…;

Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật.

Không cho dài thời trẻ của nhân gian,

Nói làm chi rằng xuân vẫn…

Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại!

Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi…

Nên bâng khuâng tôi tiếc cả…;

Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi,

Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt.

(Theo Xuân Diệu, Vội vàng)

Gợi ý: Thứ tự các từ: cũng mất, tuần hoàn, mãi, đất trời.

3. Đoạn thơ sau trong bài Tựu trường của Huy Cận đã bị chép sai ở câu thứ ba. Em hãy chỉ ra chỗ sai trong câu thơ này, sửa lại và cho biết tại sao lại sửa như vậy.

Giờ náo nức của một thời trẻ dại!

Hỡi ngói nâu, hỡi tường trắng, cửa gương!

Những chàng trai mười lăm tuổi vào rộn rã,

Rương nhỏ nhỏ với linh hồn bằng ngọc.

Gợi ý: Chữ rộn rã có đúng vần không? Thay chữ này bằng chữ nào thì đúng vần và đồng thời đảm bảo ý thơ? Nguyên tác là: Những chàng trai mười lăm tuổi vào trường.

4. Tìm những từ để điền vào chỗ trống trong đoạn thơ sau sao cho đúng thanh, đúng vần:

Trời trong biếc không qua mây gợn trắng

Gió nồm nam lộng thổi cánh diều xa

Hoa lựu nở đầy một /…/ đỏ nắng

Lũ bướm vàng lơ đãng lướt bay /…/

(Theo Anh Thơ, Trưa hè)

Gợi ý: Chọn trong số các từ: vườn, trời, ra, qua.

5. Viết tiếp một câu thơ vào ba câu cho dưới đây để thành một khổ thơ 4 câu hoàn chỉnh.

Mỗi độ thu về lòng xao xuyến lạ

Nhớ nôn nao tiếng trống buổi tựu trường

Con đường nhỏ tiếng nói cười rộn rã

Gợi ý: Chú ý đảm bảo số chữ (tám chữ), vừa đúng vần, vừa phù hợp với ý thơ và nội dung cảm xúc của các câu trước (chữ cuối phải hợp với vần ương của chữ trường trong câu thứ hai, và phải là thanh bằng).

6. Làm một bài thơ thể tám chữ với chủ đề tuỳ chọn.

Gợi ý: Bài thơ phải đảm bảo có vần nhịp nhưng tránh tình trạng được vần thì mất ý. Phải biết kết hợp giữa mạch cảm xúc tự nhiên và vần, nhịp. Sau khi làm xong, hãy kiểm tra lại bài thơ của mình theo định hướng sau:

- Bài thơ đã đúng thể thơ tám chữ chưa?

- Bài thơ có vần chưa? Cách gieo vần như thế nào?

- Bài thơ có nhịp điệu ra sao? Có phù hợp với cảm xúc không?

- Kết cấu bài thơ như thế nào? Các phần có thống nhất với nhau không?

- Em muốn nói điều gì qua bài thơ?