Bài 33: Kính hiển vi

Kính hiển vi là dụng cụ quang học bỗ trợ cho mắt để nhìn các vật rất nhỏ, bằng cách tạo ra ảnh có góc trông lớn. Số bội giác của kính hiển vi lớn hơn nhiều so với số bội giác của kính lúp.

Kính hiển vi gồm vật kính là thấu kính hội tụ có tiêu rất nhỏ (vài mm) và thị kính là thấu kính hội tụ có tiêu cự nhỏ (vài cm). Vật kính và thị kính đặt đồng truc, khoảng cách giữa chúng  \(O_1O_2=l\) không đổi. Khoảng cách \(F_1'F_2'=\delta\) gọi là độ dài quang học của kính.

Ngoài ra còn có bộ phận tụ sáng để chiếu sáng vật cần quan sát. Đó thường là một gương cầu lỏm.

Hình ảnh một số sinh vật chụp được khi quan sát qua kính hiển vi

\(A_1B_1\)  là ảnh thật lớn hơn nhiều so với vật AB.  \(A_2B_2\) là ảnh ảo lớn hơn nhiều so với ảnh trung gian \(A_1B_1\).

Mắt đặt sau thị kính để quan sát ảnh ảo \(A_2B_2\) .

Điều chỉnh khoảng cách từ vật đến vật kính (\(d_1\)) sao cho ảnh cuối cùng (\(A_2B_2\) ) hiện ra trong giới hạn nhìn rỏ của mắt và góc trông ảnh phải lớn hơn hoặc bằng năng suất phân li của mắt.

Nếu ảnh sau cùng \(A_2B_2\) của vật quan sát được tạo ra ở vô cực thì ta có sự ngắm chừng ở vô cực.

Khi quan sát vật bằng kính hiển vi phải thực hiện như sau

• Vật phải được kẹp giữa hai tấm thủy tinh mỏng trong suốt, đó là tiêu bản

• Vật được cố định trên giá, ta dời toàn bộ ống kính từ vị trí sát vật ra xa dần bằng ốc vi cấp.

\(G_c=\left |\frac{d_1'd_2'}{d_1d_2} \right |\)

\(G_\propto =\left |k_1 \right |.G_2=\frac{\delta .OC_c}{f_1f_2}\)

  Với \(\delta =O_1O_2-f_1-f_2\)

\(G_\propto\): số bội giác của kính hiển vi khi ngắm chừng ở vô cực

 \(k_1\): số phóng đại của vật kính L1

\(G_2\): số bộ giác của thị kính L2

\(\delta\): độ dài quang học

\(f_1\): tiêu cự của vật kính L1

\(f_2\): tiêu cự của thị kính L2

Đ \(=OC_c\):  khoảng nhìn rõ gần nhất của mắt

Vật phẳng cần quan sát kẹp giữa hai tấm thủy tinh mỏn trong suốt (gọi là tiêu bản )

Đặt vật cố định trên giá đồng thời di chuyển toàn bộ ống kính (cả vật kính và thị kính) từ vị trí sát nhập ra xa dần bằng ốc vít vị cấp.

Điều chỉnh khoảng cách từ vật đến kính \(d_1\) sao cho ảnh của bật qua kính nằm trong khoảng giới hạn thấy rõ \(C_cC_v\)  của mắt.

Kính hiển vi là dụng cụ quang học bỗ trợ cho mắt để nhìn các vật rất nhỏ, bằng cách tạo ra ảnh có góc trông lớn. Số bội giác của kính hiển vi lớn hơn nhiều so với số bội giác của kính lúp.

Kính hiển vi gồm vật kính là thấu kính hội tụ có tiêu rất nhỏ (vài mm) và thị kính là thấu kính hội tụ có tiêu cự nhỏ (vài cm). Vật kính và thị kính đặt đồng truc, khoảng cách giữa chúng  \(O_1O_2=l\) không đổi. Khoảng cách \(F_1'F_2'=\delta\) gọi là độ dài quang học của kính.

Ngoài ra còn có bộ phận tụ sáng để chiếu sáng vật cần quan sát. Đó thường là một gương cầu lỏm.

Hình ảnh một số sinh vật chụp được khi quan sát qua kính hiển vi

\(A_1B_1\)  là ảnh thật lớn hơn nhiều so với vật AB.  \(A_2B_2\) là ảnh ảo lớn hơn nhiều so với ảnh trung gian \(A_1B_1\).

Mắt đặt sau thị kính để quan sát ảnh ảo \(A_2B_2\) .

Điều chỉnh khoảng cách từ vật đến vật kính (\(d_1\)) sao cho ảnh cuối cùng (\(A_2B_2\) ) hiện ra trong giới hạn nhìn rỏ của mắt và góc trông ảnh phải lớn hơn hoặc bằng năng suất phân li của mắt.

Nếu ảnh sau cùng \(A_2B_2\) của vật quan sát được tạo ra ở vô cực thì ta có sự ngắm chừng ở vô cực.

Khi quan sát vật bằng kính hiển vi phải thực hiện như sau

• Vật phải được kẹp giữa hai tấm thủy tinh mỏng trong suốt, đó là tiêu bản

• Vật được cố định trên giá, ta dời toàn bộ ống kính từ vị trí sát vật ra xa dần bằng ốc vi cấp.

\(G_c=\left |\frac{d_1'd_2'}{d_1d_2} \right |\)

\(G_\propto =\left |k_1 \right |.G_2=\frac{\delta .OC_c}{f_1f_2}\)

  Với \(\delta =O_1O_2-f_1-f_2\)

\(G_\propto\): số bội giác của kính hiển vi khi ngắm chừng ở vô cực

 \(k_1\): số phóng đại của vật kính L1

\(G_2\): số bộ giác của thị kính L2

\(\delta\): độ dài quang học

\(f_1\): tiêu cự của vật kính L1

\(f_2\): tiêu cự của thị kính L2

Đ \(=OC_c\):  khoảng nhìn rõ gần nhất của mắt

Vật phẳng cần quan sát kẹp giữa hai tấm thủy tinh mỏn trong suốt (gọi là tiêu bản )

Đặt vật cố định trên giá đồng thời di chuyển toàn bộ ống kính (cả vật kính và thị kính) từ vị trí sát nhập ra xa dần bằng ốc vít vị cấp.

Điều chỉnh khoảng cách từ vật đến kính \(d_1\) sao cho ảnh của bật qua kính nằm trong khoảng giới hạn thấy rõ \(C_cC_v\)  của mắt.