Bao sái bát hương là một nghi thức quan trọng của nhiều gia đình vào dịp cuối năm âm lịch. Bao sái là gì, bao sái ban thờ gia tiên, bao sái ban thờ thần Tài,...
Dịp cuối năm, các gia đình Việt thường có một nghi thức rất quan trọng đó là lễ sửa bát hương (theo Phật giáo gọi là lễ bao sái). Đây là dịp để gia chủ lau dọn bàn thờ, tỉa chân nhang để chuẩn bị đón năm mới đồng thời cũng giúp ban thờ sạch sẽ, thông thoáng đón hỷ thần, tài lộc trong năm tới. Trong bài viết này TimDapAnsẽ giải thích chi tiết về bao sái, lễ cúng bao sái bát hương, văn khấn trước và sau khi rút chân hương, những lưu ý quan trọng để tránh phạm phải điều kiêng kỵ trong quá trình tỉa chân nhang.
Bao sái bát hương cuối năm 2022
1. Bao sái là gì?
Bao Sái là cách gọi theo nhà Phật, đây là việc vệ sinh bát hương, một việc rất cần làm lúc năm hết tết đến và thường được làm vào 23 tháng Chạp.
Dịp cuối năm là lúc con cháu hướng về tổ tiên, các vị thần linh cầu mong sự bình an, tỏ lòng hiếu thuận. Thông thường cứ vào dịp cuối năm, nhiều gia đình thường có nhu cầu bốc lại bát hương. Lý do của việc thay đổi này là do trong nhà đang có nhiều bát hương cần gộp lại, hoặc có ít quá (một bát chung) cần tách ra, hay thay đổi bát hương cho đồng bộ...
2. Ngày đẹp tỉa chân nhang cuối năm 2022
Trong tháng Chạp năm Nhâm Dần 2022 sẽ có một số ngày đại cát rất thích hợp để các gia đình bao sái ban thờ, rút tỉa chân nhang cuối năm để nơi thờ phụng tổ tiên được sạch sẽ đón năm mới Quý Mão 2023.
Ngày 24 tháng Chạp (tức ngày 15/1/2023 dương lịch): là ngày tốt dọn dẹp bàn thờ tổ tiên, để có một năm mới ấm no, hạnh phúc, vạn sự như ý, làm ăn phát đạt.
Giờ tốt nhất trong ngày này là giờ Mão (5-7h), giờ Ngọ (11h-13h), giờ Mùi (13-15h), giờ Dậu (17-19h).
Ngày 26 tháng Chạp (tức ngày 17/1/2023 dương lịch): Đây là một ngày Hoàng đạo tốt để tiến hành lau dọn bàn thờ để được Thần linh phù trợ, tăng thêm vượng khí cho gia đình.
Giờ tốt nhất để tiến hành lau dọn bàn thờ gồm: 7-9h (giờ Thìn), 11-13h (giờ Ngọ), 13-15h (giờ Mùi), 19-21h (giờ Tuất).
Ngày 28 tháng Chạp (tức ngày 19/1/2023 dương lịch) là ngày tốt để làm những việc lớn, mang đến niềm vui, may mắn, thuận lợi, tài lộc.
Giờ tốt nhất để tiến hành lau dọn bàn thờ là 5-7h (giờ Mão), 9-11h (giờ Tị), 15-17h (giờ Thân), 19-21h (giờ Tuất).
3. Cách sắm lễ bao sái (lễ tỉa chân nhang)
Gồm các đồ mã, hương hoa như sau:
- 1 đĩa xôi
- 1 miếng thịt luộc
- 1 đĩa hoa trái theo mùa
- 1 ấm trà và bộ 5 chén nhỏ
- 3 chén rượu nhỏ
- 1 tách nước sôi để nguội
- 3 lễ tiền vàng
- 2 lọ hoa
4. Những kiêng kị khi bao sái, tỉa chân nhang bát hương
Với người Việt, trong gia đình (ngay cả người theo Công giáo) thì nhà nào cũng có ban thờ và trong ban thờ sẽ thờ một linh vật không thể thiếu được. Đó là bát hương hay bát nhang dùng để cắm cây hương sau khi đã thắp. Nhưng việc bốc bát nhang hay sắp đặt thế nào không phải ai cũng biết cách.Theo Phật Giáo (và một số tôn giáo khác), thì bát nhang (bát hương) là một vật linh thiêng dùng thờ cúng trong gia đình. Nơi thờ cúng là nơi con cháu hướng về tổ tiên, các vị thần linh cầu mong sự bình an, tỏ lòng hiếu thuận.
Khi thắp một nén hương là gửi lòng thành kính của mình vào cõi vô hình, nén hương là nhịp cầu để người âm và người dương gặp nhau, mượn nén hương này để thỉnh mời vong linh người đã khuất về ngự tại bàn thờ chứng minh lòng hiếu thuận của con cháu.
Trong gia đình tùy theo trách nhiệm là con trưởng, con thứ v.v… mà thờ phụng. Thông thường sẽ có 3 cấp bậc:
- Thờ Phật: Thờ sự giải thoát, cầu mong sự bình an thanh thản đến với gia đình
- Thờ Thần: Thờ thổ công, long mạch, thần tài, tiền chủ những vị cai quản đất giúp gia đình ăn ở yên ổn.
- Thờ gia tiên: Gia tiên họ nội nói chung. Nếu thờ nhà ngoại thì phải lập bát hương và ban thờ khác (trường hợp nhà ngoại không có người thờ tự).
Bất cứ ai cũng có thể bốc được bát hương, miễn là thành tâm và thân thể sạch sẽ. Một số điều cần phải lưu ý khi bốc lại bát hương:
Đầu tiên, chúng ta thường nghĩ người bốc bát hương phải là người cao minh, thường là các thầy hoặc pháp sư. Thực tế, ai cũng có thể bốc được bát hương, nhưng gia chủ đích thân bốc là tốt nhất.
Đó phải là người thành tâm và chân tay sạch sẽ. Nhờ người bốc, nhiều khi người ta cho bùa chú, hay các hạt nhựa (ngoài cửa hàng gọi là đá) vào sẽ không tốt.
Tiếp theo, bát hương đã bốc xong phải đặt trên bàn thờ được dọn sạch sẽ, gọn gàng. Tốt nhất nên tham khảo thêm cách bày trí bàn thờ theo phong thủy. Chú ý là những đồ bày trên bàn thờ, dùng cho thờ cúng, chứ không phải bày cho đẹp, mua đủ thứ đồ nhựa nhiều màu sắc về là không tốt.
Có thể bày tiền vàng mã, tiền xu, chứ không bày tiền thật. Bởi vì khi đặt tiền thật trên mâm lễ, trên ban thờ... thì thần linh, gia tiên (người mình cần cầu xin) rất khó về, những nguyện cầu (nhỏ) của mình khó được đáp ứng.
Vào ngày Tết ông Táo, có thể bày thêm bánh kẹo, đồ mã (là phong tục, nhưng hạn chế, vì đốt nhiều gây ô nhiễm môi trường). Vào ngày 30 Tết đến mùng 5, dán Táo quân phù để mời Táo quân quay lại.
5. Hướng dẫn cách tỉa chân nhang
Bước 1:
Trước khi bao sái lau dọn nhà cửa sạch sẽ, mở toang các cửa trong nhà, chuẩn bị đồ cúng theo đủ 5 phần
+ Nến - tượng trưng cho lửa - sự ấm cúng trong nhà
+ Hương - thắp nén tâm hương - tấu lời bái bạch
+ Hoa - sắc hoa giăng bủa , tươi mát gia cư
+ Quả - đĩa ngũ quả dâng lên bề trên
+ Thực - đồ cúng cho bề trên hưởng dụng, theo đúng quan niệm trước cúng sau ăn. Ăn gì thì cúng nấy, cơ bản là xôi gấc, gà, bánh kẹo, đồ chay vvv
Rượu trắng và 1 củ gừng để vỏ rửa sạch giã nát + khăn sạch ( giã gừng và đổ rượu vào , ngâm khăn vào rượu ít nhất 30' trc khi lau dọn )
Bước 2: thắp 1 nén hương, khấn xin phép gia tiên / các quan thần linh / thần tài
Thông báo xin được dọn dẹp bàn thờ xin các Ngài tạm lánh sang 1 bên để thực hiện việc dọn dẹp
Bước 3: Hạ các đồ muốn lau dọn xuống
Cần chuẩn bị bàn to và cao, phủ vải hoặc giấy đỏ, hạ đồ thờ cúng (bài vị, di ảnh, bình hoa, chén nước ..vv.. xuống rồi để ngay ngắn toàn bộ đồ thờ cúng lên bàn )
Nếu là ban thờ Phật thì phủ vải hoặc giấy vàng không lau đồ trực tiếp trên bàn thờ. Dùng khăn sạch đã ngâm rượu gừng ( 30' trở lên) lau toàn bộ các đồ thờ.
Sau đó dùng 1 khăn khô lau lại. Lau lần lượt từng món, không vội vàng, không kẹp đồ thờ vào nách, chân, háng. Không vứt đồ thờ cúng lăn lóc mà để ngay ngắn, trang nghiêm)
Bước 4: bao sái , rút tỉa chân hương
Rửa 2 tay sạch bằng rượu gừng. Dùng 1 tay giữ chặt bát hương xuống tránh cho bát hương bị xê dịch. Lấy khăn khô, chổi khô lau quét toàn bộ bụi trên miệng, xung quanh bát hương xuống bàn thờ. Sau khi lau dọn , lấy 2 tay (XIN CHÚ Ý LÀ 2 TAY) rút tỉa từng chân hương 1 cho tới khi chân hương còn số lẻ 1 / 3 / 5 / 7 / 9.
Thường bát hương thần linh cần để lại 5 chân hương (ngũ hành tề tụ)
Bát hương khác để lại 3 chân hương (sinh tài)
Chỗ chân hương rút ra để lên bàn có phủ vải / giấy đỏ , sau đó hoá hết chân hương đó đi, tro tàn gom lại thả ra sông có dòng chảy (xin lưu ý là sông có dòng chảy, sông không dòng kiểu mương máng hay sông tô lịch xin đừng thả).
Sau đó lấy 1 khăn sạch khô lau dọn tàn từ chân hương cũ rơi xuống. Rồi dùng khăn ngâm rượu gừng lau lại 1 lần xung quanh bát hương là hoàn thành. Lấy khăn khô lau và thu dọn hất toàn bộ bụi, tro trên bàn thờ xuống. Lấy 1 khăn sạch khác cũng đã ngâm rượu, lau lại toàn bộ bàn thờ, sau đó lại dùng khăn khô lau lại 1 lần nữa.
Bước 5: đặt lại đồ thờ cúng, thay nước, thay chum gạo muối (nếu có), khấn xin thỉnh các Ngài về, báo cáo con đã xong việc.
Lưu ý cho ban thờ Phật:
Nếu nhà có ban thờ Phật, tượng Phật, ảnh Phật xin lưu ý k dùng rượu để lau mà nên dùng khăn thấm nước sạch đã được ngâm cánh hoa hồng vàng để lau. Nếu không có thì nước ngũ vị hương hay nước trắng bình thường cũng được. Tuyệt đối không lau bằng rượu.
Việc bao sái không quá khó khăn. Chỉ cần chú ý tỉ mẩn, thành tâm và chậm rãi là được.
6. Bài khấn trước khi rút chân hương
Con Nam Mô A Di Đà Phật 3 lần
Tín chủ tên là.........................................................................................................................
Cư ngụ tại địa chỉ:.................................................................................................................
Hôm nay ngày .. tháng .. năm tín chủ con tự xét thấy bản thân mình chưa chu toàn nên để hương án có chút bụi bẩn, có chút chưa được tịnh tịnh, xanh yên .
Tín chủ xin kính cáo với các chư Vị (tùy theo bàn thờ đó thờ thần linh, hộ pháp, hay gia tiên…), chọn đc ngày lành tháng tốt hôm nay xin cho phép tín chủ được sái tịnh để cho bàn thờ được trang nghiêm thanh tịnh, kính mong các chư vị chứng minh và gia hộ".
Mong các vị tạm ẩn tạm lánh, độ cho cho con lau dọn được khang trang mỹ hảo, cho hương án được an chính vị, cho âm phần được an yên, cho gia cư được lạc thổ. Cho cung tài không động, cung lộc không hao.
Chúng con người trần mắt thịt, tội lỗi đầy thân, chỉ biết kính cẩn tâm thành nếu có gì si mê lầm lỡ kính xin được tha thứ bỏ quá đại xá cho.
Xong vái 3 vái, cắm 3 nén hương, đợi hương tàn rồi bắt đầu lau dọn.
7. Văn khấn sau khi rút chân hương
Bài khấn xin thỉnh các Vị các Ngài về ( sau khi lau dọn xong )
Sắp xếp đồ cúng đã chuẩn bị lên.
Thắp 9 nén hương khấn:
Con lạy 9 phương trời
Con lạy 10 phương đất
Con kính lạy chư Phật 10 phương
Con kính lạy 10 phương chư Phật
Con kính lạy quan đương niên, đương cảnh, quan hành khiển, thần binh.
Con kính lạy các Ngài ngũ phương, ngũ mạch, tài thần, táo quân.
Tín chủ con là :
Cư trú tại :
Hôm nay tân niên xuân tiết , ngày lành tháng tốt . Con chọn được thời hoan khắc hỉ để sái tịnh lại hương án.
Nay việc dương đã tròn , cung thỉnh các vị các ngài hồi vị hương án cho con được tiếp tục phát tâm thờ phụng cốt vị.
Năm cũ lộc tài con xin tạ
Năm mới lộc mới con mong cầu.
Xin các vị các ngài độ cho tấm lòng thành, phù cho gia chủ con đc an bình, thuận lợi. Xuất hành đi đến nơi về đến chốn.
Cuộc sống duyên lành mang tới, duyên dữ mang đi
Tài lộc đủ đầy, việc dương thăng tiến.
Tâm trần con có
Lễ trần con dâng
Nếu âm điều con có thiếu sót, kính xin được tha thứ, chở che.
Mong các vị các ngài linh thiêng giáng hạ, chúng con xin kính thành cẩn cáo.
Con Nam Mô A Di Đà Phật ( 3 lần )
8. Bài cúng xin tỉa bát hương
Trước khi vào văn khấn, các bạn cần chuẩn bị mâm ngũ quả, hoa, đăng, trà... Sắp lên ban thờ thắp 3 nén nhang và khấn theo văn khấn sau đây:
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Con xin tấu lạy 9 phương Trời, 10 phương chư Phật, chư Phật 10 phương.
Con xin tấu lạy vua cha Ngọc Hoàng thượng đế, Hoàng thiên hậu thổ, ngũ phương ngũ thổ long mạch thổ thần đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.
Tín chủ con là:………………Ngụ tại:………………….
Con xin tấu lạy vong linh các cụ gia tiên cửu huyền thất tổ, bà tổ cô và các bà cô các đời, ông mãnh, cô bé đỏ, cậu bé đó dòng họ ... (họ nhà bạn là gì thì thêm vào) tại…… (nhà ở đâu, quê ở đâu thì thêm vào)
Hôm nay là ngày 23 tháng Chạp (hoặc 30 tháng Chạp...hoặc ngày nào đó vào cuối tháng), con xin phép được bao sái lại bàn thờ gia tiên (để cho sạch sẽ để tiễn năm cũ, đón năm mới tới (trường hợp dọn dẹp ban thờ cuối năm) - để sạch sẽ ban thờ cho việc thờ cúng được trang trọng khang trang (trường hợp dọn dẹp ban thờ vào cuối tháng), mong chư vị Phật Thánh, các cụ gia tiên tiền tổ, bà tổ cô, ông mãnh, cô bé đỏ, cậu bé đỏ của họ ..., chấp thuận.
Nam mô a di đà phật
Nam mô a di đà phật
Nam mô a di đà phật
Sau hơn nửa tuần nhang thì có thể tiến hành vệ sinh bát nhang và ban thờ.
Sau khi bao sái xong các bạn đặt lại đồ thờ cúng, thay nước, thay chum gạo muối (nếu có), khấn xin thỉnh các Ngài về, báo cáo con đã xong việc.
9. Văn khấn bao sái bát hương - Văn khấn xin chân nhang
Con Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Con Nam mô A Di Đà Phật
Con Nam mô A Di Đà Phật
Con xin kính lạy:
- Thổ công, Táo quân Vua bếp tại gia
- Con tấu lạy Thần linh đất nước - Chủ tịch Hồ Chí Minh
- Con lạy ông tiền chủ, bà Hậu chủ;
- Con lạy Đức Sơn thần, thần linh thổ địa.
- Con xin trình thỉnh: Thành Hoàng Bản Thổ Long mạch Đại Vương, con thỉnh Bản Gia Thổ công Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, Thần tài Chúa đất, Tiên hậu Thổ chủ, con thỉnh Nội gia tiên tổ, Ngoại gia tiên tổ, trên Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng tổ tỷ, cô tổ, mãnh tổ, dưới đến thúc bá đệ huynh cô di tỷ muội bên nội bên ngoại.
Họ ......, Họ ......:
Xin ông thần ban thờ, ông thần bát hương cho phép con bao sái bát hương ban thờ.
sau đó đọc tiếp
“ Án, Chiết lệ chủ lệ chuẩn đề sa ba ha” (21 lần)
Đọc tiếp
“Linh xuất lô nhang” (3 lần)
nếu có tượng thì đọc
“Linh xuất tượng” (3 lần)
Khi đã đọc xong thì xê dịch bát nhang và tượng để lau chùi thoả mái. Ngoài ra, bài văn khấn xin tỉa chân nhang trên còn được dùng như văn khấn bao sái bát hương thần tài khi các bạn cần lau dọn ban thờ thần tài.
+ Rời bát hương khỏi bàn thờ (không làm vệ sinh ngay trên bàn thờ)
+ Rút bớt chân hương, chỉ để lại chừng 3-5 chân hương
+ Vét bớt tro trong bát hương, mức tro thấp hơn miệng bát hương độ 1-2 cm
+ Rửa: Pha nửa lít rượu trắng, dùng miếng gạc hoặc vải trắng sạch, rấp hỗn hợp rượu đó lau trên vành mép bát hương trước, chuyển xuống phần phía trước bát hương, sau bát hương rồi đáy bát hương.
+ Bao sái bát hương xong thì lau bàn thờ cho sạch
+ 1 đĩa xôi, 1 khúc thịt
+ 1 đĩa hoa quả theo mùa
+ 1 ấm trà và bộ 5 chén nhỏ
+ 3 chén rượu nhỏ
+ 1 tách nước sôi để nguội
+ 3 lễ tiền vàng
+ 2 lọ hoa hai bên
+ Xong rồi thắp 3 nén nhang mỗi bát và đọc
“Linh nhập lô nhang” (3 lần)
nếu có tượng thì đọc
“Linh nhập tượng” (3 lần)
Lưu ý: Những chân nhang đã nhổ cần đốt, thả tro xuống sông suối.
(Khi bao sái xong đâu đấy đặt ngay ngắn theo chỗ cũ không được đặt lệch chỗ khác, muốn vậy trước khi bao sái phải lấy bút đánh dấu).
Bao sái không chỉ là một nghi thức thông thường mà nó nhằm tỏ rõ lòng thành kính của con cháu đến ông bà, tổ tiên chính vì vậy khi thực hiện nghi thức này cần thật sự thành tâm để công việc suôn sẻ, tốt đẹp.
10. Hướng dẫn bao sái ban thờ Thần Tài, ông Địa
Theo phong tục của người Việt Nam, hằng năm mỗi dịp sang năm mới, các gia đình Việt theo thông lệ sẽ có một thủ tục không thể thiếu đó là: tỉa chân nhang, bao sái và lau dọn ban thờ Thần tài cuối năm, với mong muốn năm mới công việc kinh doanh buôn bán trở nên thuận lợi và tốt hơn. Tham khảo link bài viết dưới đây để nắm rõ các công việc cần làm trước khi lau dọn, bao bái ban thờ Thần Tài.
>>> Cách rút chân nhang bàn thờ Thần Tài
Lễ cúng Táo quân theo truyền thống
Trước khi cúng ông Công ông Táo, các gia đình thường sẽ tỉa chân nhang, bao sái bát hương. Để không phạm tâm linh. Để chuẩn bị cho lễ cúng ông công ông táo, các bạn tham khảo cách cúng và các phong tục và những điều cần lưu ý sau đây:
- Lễ cúng ông Công ông Táo
- Cách chọn giờ đẹp để làm lễ cúng ông Công ông Táo
- Cách cúng ông Công ông Táo ngày 23 tháng Chạp
- Cúng Ông Công Ông Táo trong bếp hay trên bàn thờ?
Hướng dẫn cúng mời ông Táo về
Ông Công, ông Táo lên trời báo cáo thỉnh thị Ngọc Hoàng trong 7 ngày (từ 23 - 30 tháng Chạp). Những năm lịch âm không có ngày 30 thì làm lễ đón ông Công, ông Táo về vào ngày 29 tháng Chạp. Tham khảo link bài viết để đón ông Táo về nhà ăn Tết.
>>> Văn khấn rước ông Táo đêm 30 về nhà
Ngoài việc bao sái bát hương, dọn dẹp lại ban thờ thì còn rất nhiều công việc khác cần chuẩn bị cho ngày tết nữa. Mời các bạn cùng xem thêm nhiều chủ đề khác về Tết âm lịch trên chuyên mục Tết nguyên đán của TimDapAnđể nắm được đầy đủ các thông tin cần biết về Tết nhé.
- Tết Nguyên Đán 2023
- Ngày đẹp dọn dẹp ban thờ 2023
- 9 loài hoa cấm kỵ tuyệt đối không đặt trên ban thờ
- 9 điều kiêng kỵ quan trọng trên ban thờ ngày Tết
- Bàn thờ gia tiên nên bày mấy bát hương?
- Văn khấn trước khi lau dọn bàn thờ
- Hướng dẫn cách dọn dẹp bàn thờ tổ tiên cơ bản
- Văn khấn cúng tất niên cuối năm