Giáo án Sinh học 10 bài 3: Các nguyên tố hóa học và nước

Hoạt động 1: Tìm hiểu các nguyên tố hoá học

GV: Tại sao các tế bào khác nhau lại cấu tạo chung từ 1 số nguyên tố nhất định?

• Tại sao 4 nguyên tố C, H, O, N là những nguyên tố chính cấu tạo nên tế bào?
• Vì sao C là nguyên tố quan trọng?

HS trao đổi và nêu được:

• 4 nguyên tố có tỉ lệ lớn
• C có cấu hình điện tử vòng ngoài với 4 điện tử → cùng 1 lúc tạo 4 liên kết cộng hoá trị.

GV: Trong tự nhiên có khoảng 92 nguyên tố hoá học chỉ có vài chục nguyên tố cần thiết cho sự sống.

GV: Quan sát bảng 3 em có nhận xét gì về tỷ lệ các nguyên tố trong cơ thể (Đa lượng và vi lượng).

HS: Các nguyên tố chiếm tỉ lệ lớn, nhỏ khác nhau trong cơ thể: nguyên tố đa lượng và vi lượng.

GV: Các nguyên tố hoá học có vai trò như thế nào đối với tế bào?

HS: Tham gia cấu tạo nên các thành phần của tế bào, cấu tạo nên chất hữu cơ, enzim, hormone, vitamin,...

Hoạt động 2: Tìm hiểu về nước và vai trò của nước đối với tế bào.

HS quan sát tranh Hình 3.1 và 3.2 SGK

GV: Nghiên cứu SGK và hình 3.1, 3.2 em hãy nêu cấu trúc và đặc tính lý hoá của nước?

HS: Một phân tử nước được cấu tạo bởi 2 nguyên tử H và 1 nguyên tử O, liên kết với nhau bằng liên kết cộng hóa trị. Nước là dung môi, có tính phân cực cao.

GV: Em nhận xét gì về mật độ và sự liên kết giữa các phân tử nước ở trạng thái lỏng và rắn? (khi cho nước đá vào cốc nước thường).

HS:

• Nước thường thì liên kết hidro giữa các phân tử nước ở trạng thái yếu.
• Nước đá thì liên kết hidro giữa các phân tử nước rất bền chặt, rất khó bẻ gãy.

GV: Điều gì xảy ra khi ta đưa các tế bào sống vào trong ngăn đá tủ lạnh? Giải thích.

HS: Các tế bào sống sẽ chết do nhiệt độ trong ngăn đá thấp làm nước trong tế bào đông cứng lại.

GV: Theo em nước có vai trò như thế nào?

Đối với tế bào cơ thể sống? (Điều gì xảy ra khi các sinh vật không có nước?)

HS: Nước là dung môi, là môi trường thực hiện các phản ứng sinh hóa, giữ nhiệt, vận chuyển chất, giữ hình dạng tế bào,...

• Các nguyên tố hoá học cấu tạo nên thế giới sống và không sống.
• Các nguyên tố C, H, O, N chiếm 96.3% khối lượng cơ thể sống.
• C là nguyên tố đặc biệt quan trọng tạo nên sự đa dạng các đại phân tử hữu cơ.

1) Các nguyên tố đa lượng và vi lượng

a. Nguyên tố đa lượng

• Các nguyên tố có tỷ lệ 10 - 4 ( 0,01%)
• C, H, O, N, S, P, K...

b. Các nguyên tố vi lượng

• Các nguyên tố có tỷ lệ 10 - 4 ( 0,01%)
• F, Cu, Fe, Mn, Mo, Se, Zn, Co, B, Cr...

2) Vai trò của các nguyên tố hoá học trong tế bào

• Tham gia xây dựng nên cấu trúc tế bào.
• Cấu tạo nên các chất hữu cơ và vô cơ.
• Thành phần cơ bản của enzim, vitamin...

II. Nước và vai trò của nước trong tế bào

1) Cấu trúc và đặc tính lý hoá của nước

- Phân tử nước được cấu tạo từ 1 nguyên tử ôxy với 2 nguyên tử hyđrô bằng liên kết cộng hoá trị.

- Phân tử nước có tính phân cực.

- Giữa các phân tử nước có lực hấp dẫn tĩnh điện (do liên kết hyđrô) tạo ra mạng lưới nước.

2) Vai trò của nước đối với tế bào

- Là thành phần cấu tạo và dung môi hoà tan và vận chuyển các chất cần cho hoạt động sống của tế bào.

- Là môi trường và nguồn nguyên liệu cho các phản ứng sinh lý, sinh hoá của tế bào.

- Tham gia điều hoà, giữ ổn định nhiệt của tế bào, cơ thể và môi trường.