Giáo án Giáo dục công dân lớp 12 bài 7: Công dân với các quyền dân chủ (tiết 3)

Hoạt động của thầy và trò

GV hỏi:

­ Thế nào là quyền khiếu nại, tố cáo của công dân?

- HS phát biểu.

GV giảng:

Ví dụ: ..............

+ Quyền tố cáo là quyền ..........

GV hỏi:

­ Các em có thể rút ra chỗ giống nhau và khác nhau giữa khiếu nại và tố cáo? HS phát biểu.

+ Giống nhau:

– Có thể có sự vi phạm pháp luật

– Có sự phát hiện việc cho là vi phạm PL

– Có chủ thể phát hiện

– Có chủ thể bị cho là vi phạm pháp luật

– Có thể có thiệt hại về tinh thần và vật chất

+ Khác nhau

* Về mục đích:

– Khiếu nại: nhằm khôi phục lợi ích của người khiếu nại

– Tố cáo: phát hiện, ngăn chặn việc làm trái pháp luật, xâm hại tới quyền, lợi ích hợp pháp của nhà nước, tổ chức và công dân.

* Về chủ thể tiến hành khiếu nại và tố cáo

– Chủ thể khiếu nại và chủ thể có lợi ích bị xâm phạm là một

– Chủ thể tố cáo và chủ thể có lợi ích xâm phạm có thể không phải là một.

– Chủ thể tố cáo chỉ có thể là công dân, trong khi đó chủ thể khiếu nại có thể là cơ quan, tổ chức.

* Về thủ tục:

– Người tố cáo gửi đơn tố cáo tới người đứng đầu (hoặc cơ quan cấp trên) cơ quan tổ chức có thẩm quyền quản lý ngươì bị tố cáo (hoặc cơ quan tổ chức bị tố cáo);

– Người khiếu nại gửi đơn khiếu nại lần đầu đến chính ngươì, cơ quan, tổ chức có quyết định hoặc hành vi bị khiếu nại.

§ Về lĩnh vực:

– Khiếu nại: Chỉ trong lĩnh vực hành chính.

– Tố cáo: Trong hành chính và hình sự

* Nội dung quyền khiếu nại, tố cáo của công dân.

GV giảng:

A.- Người có quyền khiếu nại, tố cáo:

– Người khiếu nại: Cá nhân, cơ quan, tổ chức

– Người tố cáo: Chỉ có CD có quyền tố cáo.

Các quyền và nghĩa vụ của ngời khiếu nại, tố cáo được quy định trong luật khiếu nại, tố cáo.

B.- Người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo:

– Giải quyết khiếu nại là việc xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết của ngời giải quyết khiếu nại.

– Giải quyết tố cáo là việc xác minh, kết luận về nội dung tố cáo và việc quyết định xử lí của người giải quyết tố cáo.

GV giảng giải

C. Quy trình khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại tố cáo

Bước 1: Ví dụ: Nộp đơn đến UBND phường

Bước 2: Ví dụ UBND phường xem xét và giải quyết

Bước 3: Nếu người khiếu nại đồng ý với kết quả giải quyết thì họ có quyền lựa chọn một trong hai cách:

-> Hoặc tiếp tục khiếu nại lên người đứng đầu cơ quan hành chính cấp trên trực tiếp của cơ quan đã bị khiếu nại lần đầu:

Ví dụ:

-> Hoặc kiện ra tòa Hành chính thuộc tòa án nhân dân (trong trường hợp này, vụ kiện sẽ được giải quyết theo Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính):

Ví dụ:

Bước 4: Người giải quyết khiếu nại lần hai xem xét, giải quyết yêu cầu của người khiếu nại, ra các quyết định sau:

Quyết định yêu cầu người có quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại phải sửa đổi, huỷ bỏ một phần hay tồn bộ quyết định hành chính, chấm dứt hành vi hành chính bị khiếu nại, bồi thường thiệt hại (nếu có) - Nếu nội dung khiếu nại là đúng, đúng một phần.

*Quy trình tố cáo và giải quyết tố cáo được thực hiện theo bốn bước sau đây:

Bước 1: Người tố cáo gửi đơn tố cáo đến cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết tố cáo.

Bước 2. Trong thời gian luật định, người giải quyết tố cáo phải tiến hành các việc:

–Xác minh và phải ra quyết định về nội dung tố cáo, xác định trách nhiệm của người có hành vi vi phạm:

–Áp dụng biện pháp xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xử lý đối với người vi phạm.

Bước 3.

Bứơc 4.

Ý nghĩa của quyền tố cáo, khiếu nại của công dân

GV hướng dẫn HS dựa vào SGK để tìm hiểu nội dung này.

Nội dung kiến thức

3/ Quyền khiếu nại, tố cáo của công dân

a) Khái niệm quyền khiếu nại, tố cáo của công dân

Quyền khiếu nại, tố cáo là quyền dân chủ cơ bản của công dân được quy định trong hiến pháp, là công cụ để nhân dân thực hiện dân chủ trực tiếp trong những trường hợp cần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức bị hành vi trái pháp luật xâm hại.

-Quyền khiếu nại là quyền CD, cơ quan, tổ chức được đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại hành vi hành chính khi có căn cứ cho rằng hành vi đó trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích của công dân.

-Quyền tố cáo là quyền CD được phép báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về hành vi vi phạm PL của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe doạ đến lợi ích của NN, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức

b) Nội dung quyền khiếu nại, tố cáo của công dân.

* Người có quyền khiếu nại, tố cáo:

Người khiếu nại: mọi cá nhân, tổ chức có quyền khiếu nại.

Người tố cáo: Chỉ có công dân có quyền tố cáo.

* Người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại , tố cáo

-Người giải quyết khiếu nại: Người đứng đầu cơ quan hành chính có quyết định, hành vi hành chính bị khiếu nại; người đứng đầu cơ quan cấp trên trực tiếp của cơ quan hành chính có quyết định, hành vi hành chính bị khiếu nại; Chủ tịch UBND cấp tỉnh, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Tổng Thanh tra Chính phủ, thủ tướng chính phủ.

-Người giải quyết tố cáo: người đứng đầu cơ quan tổ chức có thẩm quyền quản lý người bị tố cáo, người đứng đầu cơ quan tổ chức cấp trên của cơ quan, tổ chức người bị tố cáo; Chánh Thanh tra các cấp, Tổng Thanh tra Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Nếu hành vi bị tố cáo có dấu hiệu tội phạm thì do các cơ quan tố tụng giải quyết

* Quy trình khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại tố cáo

*Quy trình khiếu nại và giải quyết khiếu nại:

­ Bước 1: Người khiếu nại nộp đơn khiếu nại đến các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết khiếu nại

­ Bước 2: Người giải quyết khiếu nại xem xét giải quyết khiếu nại theo thẩm quyền và trong thời gian do luật quy định.

­ Bước 3: Nếu người khiếu nại đồng ý với kết quả giải quyết thì quyết định của người giải quyết khiếu nại có hiệu lực thi hành.

Nếu người khiếu nại không đồng ý thì họ có quyền lựa chọn một trong hai cách: hoặc tiếp tục khiếu nại lên người đứng đầu cơ quan hành chính cấp trên, hoặc kiện ra Tòa Hành chính thuộc Tòa án nhân dân giải quyết.

­ Bước 4: Người giải quyết khiếu nại lần hai xem xét, giải quyết yêu cầu của người khiếu nại.

Nếu người khiếu nại vẫn không đồng ý với quyết định giải quyết lần hai thì trong thời gian do luật quy định, có quyền khởi kiện ra Tòa hành chính thuộc Tòa án nhân dân.

*Quy trình tố cáo và giải quyết tố cáo gồm các bước sau:

­ Bước 1: Người tố cáo gửi đơn tố cáo đến CQ, TC, CN có thẩm quyền GQ tố cáo.

­ Bước 2: Người giải quyết tố cáo phải tiến hành việc xác minh và giải quyết nội dung tố cáo.

­ Bước 3: Nếu người tố cáo có căn cứ cho rằng việc giải quyết tố cáo không đúng pháp luật hoặc quá thời gian quy định mà tố cáo không được giải quyết thì người tố cáo có quyền tố cáo với cơ quan, tổ chức cấp trên trực tiếp của người giải quyết tố cáo.

­ Bước 4: Cơ quan tổ chức, cá nhân giải quyết tố cáo lần hai có trách nhiệm giải quyết trong thời gian luật quy định.

c) Ý nghĩa của quyền tố cáo, khiếu nại của công dân

Là cơ sở pháp lí để công dân thực hiện một cách có hiệu quả quyền công dân của mình trong một xã hội dân chủ, để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, ngăn chặn những việc làm trái pháp luật, xâm phạm lợi ích của Nhà nước, tổ chức và công dân.

Hoạt động của thầy và trò

GV sử dụng PP thuyết trình kết hợp đàm thoại.

1. Trách nhiệm của Nhà nước

GV hỏi: NN ta đảm bảo các quyền dân chủ của công dân như thế nào?

HS trao đổi, trả lời.

GV bổ sung, điều chỉnh, kết luận Nhà nước bảo đảm bằng cách:

+ NN ban hành PL, trong đó, quy định cho công dân có các quyền dân chủ; quy định trách nhiệm của các cơ quan NN có thẩm quyền và cán bộ, công chức bảo đảm các quyền này của công dân.

+ Các cơ quan bảo vệ PL và cơ quan NN có thẩm quyền khác trừng trị nghiêm khắc các hành vi VPPL, xâm phạm tới các quyền dân chủ của công dân.

2. Trách nhiệm của công dân

GV hỏi tiếp: CD có trách nhiệm thực hiện các quyền dân chủ NTN?

HS trao đổi, trả lời.

GV bổ sung, kết luận:

+ Sử dụng đúng đắn các quyền dân chủ của mình.

+ Không lạm dụng quyền dân chủ để làm trái PL, gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khác, xâm phạm TTATXH, xâm phạm tới lợi ích của NN và XH.

Nội dung kiến thức

4/ Trách nhiệm của Nhà nước và công dân trong việc thực hiện các quyền dân chủ của công dân

a) Trách nhiệm của Nhà nước

­ QH ban hành Hiến pháp và các luật làm cơ sở pháp lí vững chắc cho sự hình thành chế độ dân chủ trực tiếp và dân chủ gián tiếp.

­ Chính phủ và chính quyền các cấp tổ chức thi hành HP và PL.

­ Tòa án và các cơ quan tư pháp phát hiện kịp thời và xử lí nghiêm minh những vi phạm pháp luật.

b) Trách nhiệm của công dân

Thực hiện quyền dân chủ tức là thực thi quyền của người làm chủ nhà nước và xã hội. Muốn làm một người chủ tốt thì trước tiên cần có ý thức đầy đủ về trách nhiệm làm chủ.

Khiếu nại

Tố cáo

Ai là người có quyền?

Cá nhân, tổ chức có quyền, lợi ích hợp pháp bị xâm hại.

Bất cứ cá nhân nào.

Mục đích

Khôi phục quyền và lợi ích hợp pháp của chính người khiếu nại đã bị xâm phạm.

Phát hiện, ngăn chặn các việc làm trái pháp luật xâm hại đến lợi ích của nhà nước, tổ chức và cá nhân.

Quyền và nghĩa vụ của người khiếu nại, tố cáo

Điều 17 Luật Khiếu nại, tố cáo (xem Tư liệu tham khảo)

Điều 58 Luật Khiếu nại, tố cáo (xem Tư liệu tham khảo)

Người có thẩm quyền giải quyết

­ Người đứng đầu cơ quan hành chính có quyết định, hành vi hành chính bị khiếu nại; người đứng đầu cơ quan cấp trên trực tiếp của cơ quan hành chính có quyết định, hành vi hành chính bị khiếu nại;

­ Chủ tịch UBND cấp tỉnh, Bộ trưởng, Thủ trưởng CQ ngang bộ, Tổng Thanh tra Chính phủ.

­ Người đứng đầu cơ quan, tổ chức quản lí người bị tố cáo; người đứng cơ quan, tổ chức cấp trên của cơ quan, tổ chức có người bị tố cáo;

­ Chánh thanh tra các cấp, Tổng thanh tra Chính phủ;

­ Các cơ quan tố tụng (điều tra, kiểm sát, tòa án ) nếu hành vi bị tố cáo có dấu hiệu tội phạm hình sự.