Giáo án môn Ngữ văn lớp 12 bài 31

Hoạt động thầy và trò

Nội dung kiến thức

Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu tiểu dẫn.

Học sinh đọc

- Nêu những nét cơ bản về tác giả Thanh Thảo? Đặc điểm phong cách thơ của ông?

Giáo viên giới thiệu về tác phẩm Đọc văn bản và hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài thơ theo các câu hỏi sgk

Cảm nhận chung của em về bài thơ?

Hãy giải mã các hình ảnh: tiếng đàn bọt nước áo choàng đỏ gắt vầng trăng chếnh choáng yên ngựa mỏi mòn …? Em có suy nghĩ gì về các hình ảnh ấy?

Cái chết của Lor-ca được khắc hoạ qua những hình ảnh nào?

_ Em có cảm nhận gì về đoạn thơ "Không ai chôn cất tiếng đàn…"

Vì sao cái chết của Lor-ca được miêu tả đi liền với "hình ảnh cây đàn"?

- Em có suy nghĩ gì về các hình ảnh: đường chỉ tay đứt, dòng sông vô cùng Lor-ca bơi sang ngang?

Hình tượng tiếng đàn trong bài thơ mang ý nghĩa ẩn dụ gì?

(Học sinh sẽ liệt kê ra những cách hiểu khác nhau - Giáo viên là người nhận xét khuyến khích học sinh - không nên áp đặt cách hiểu mà chỉ nên đưa ra nhận định).

-Đánh giá chung về nội dung và nghệ thuật của bài thơ?

4. Củng cố- dặn dò:

- Học thuộc lòng bài thơ

- Làm bài tập tiết sau học đọc thêm.

I. Tiểu dẫn:

1. Tác giả:

-Tên khai sinh: Hồ Thành Công- sinh năm 1946. - Quê: Mộ Đức, Quảng Ngãi.

-Sự nghiệp văn chương:

+Có các sáng tác hay và độc đáo về chiến tranh và thời hậu chiến.

+Các tác phẩm: Những người đi tới biển (1977), Những ngọn sóng mặt trời (1984-1982), Khối vuông ru bích (1985).

+Những năm gần đây: viết báo, tiểu luận phê bình Nhưng đóng góp quan trọng nhất là thơ ca.

-Đặc điểm thơ:

+Là tiếng nói của người tri thức nhiều suy tư, trăn trở về cuộc sống.

+Ông luôn tìm tòi khám phá, sáng tạo tìm cách biểu đạt mới qua hình thức câu thơ tự do, đem đến một mĩ cảm hiện đại cho thơ bằng thi ảnh và ngôn từ mới mẻ.

2. Tác phẩm.

-Rút ra trong tập" Khối vuông ru bích"

-Là tác phẩm tiêu biểu cho tư duy thơ Thanh Thảo: Giàu suy tư, mãnh liệt và phóng túng, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng và siêu thực

II. Đọc hiểu văn bản:

1. Đọc:

2.Tìm hiểu văn bản:

Cảm nhận chung.

Bài thơ viết theo thể tự do thể hiện cảm xúc mãnh liệt của tác giả trước cái chết của Lor-ca qua hàng loạt hình ảnh mang tính biểu tượng.

a. Hình tượng Lor-ca.

- Các hình ảnh: tiếng đàn bọt nước, áo choàng đỏ gắt, vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn đều mang tính biểu tượng.

- Các dòng thơ không có hình ảnh về con người nhưng bóng dáng con người vẫn hiện lên rõ nét qua hình ảnh và âm thanh (tiếng đàn) màu sắc (áo choàng đỏ gắt), trạng thái (chếnh choáng, mỏi mòn)…

+Như vậy ngay ở khổ thơ đầu chúng ta đã bước vào một không gian đậm chất Tây Ban Nha, với hình ảnh áo choàng đỏ gắt -áo choàng khoác trên mình những võ sĩ đấu bò tót -Một biểu tượng của Tây Ban Nha.

+Đồng thời người đọc không thể không nhận thấy cuộc hành trình của con người: đi lang thang về niềm đơn độc với vầng trăng chếnh choáng trên yên ngựa mỏi mòn "đó là những cuộc độc hành của con người -Cuộc độc hành của Lor -ca một anh hùng Tây Ban Nha.

-Vẻ đẹp của Lor-ca và cái chết của Lor -ca:

-Tác giả khắc hoạ nhân vật giữa một không gian hoang dã đậm chất Tây Ban Nha: "Tây Ban Nha /hát ngêu ngao /bỗng kinh hoàng / áo choàng bê bết đỏ". Tiếng hát ngêu ngao của những người Di-gan, áo choàng của võ sĩ đấu bò tót đã trở thành biểu tượng - cho sự đổ máu, cái chết và sự cầu khấn cho linh hồn.

+Trên nền ấy là hình ảnh Lor-ca:"bị điệu về bãi bắn - chàng đi như người mộng du". Một lần nữa chúng ta lại được chứng kiến Lor-ca với cuộc hành trình của anh -Cuộc hành trình đến với cái chết.

- Trước cái chết: Lor-ca "đi như một người mộng du" -> Đó là thái độ bỏ quên tất cả, không bận lòng với bất cứ điều gì, kể cả cái chết đang cận kề từ đó để thấy được dũng khí của Lor-ca -Một con người đã dâng hiến cả tuổi trẻ, cả cuộc đời cho cuộc đấu tranh vì tự do.

+Hình ảnh: dòng sông, Lor-ca bơi sang ngang, đường chỉ tay đứt" lại một lần nữa miêu tả cuộc hành trình đi tới cái chết của Lor-ca. Cuộc đời dài rộng như dòng sông và Lor-ca "Bơi sang ngang" trên "chiếc ghi -ta màu bạc "cùng với hình ảnh "đường chỉ tay đứt"chính là những biểu tượng, những ẩn dụ về cái chết, sự nghiệt ngã của định mệnh về số phận ngắn ngủi.

+Cũng cần phải thấy sự lô-gíc giữa các hình ảnh: Lor-ca bơi sang ngang /chiếc ghi -ta màu bạc Cuộc đời của Lor-ca là chuỗi dài những đam mê trong đó có niềm đam mê đàn ghi -ta. Và do đó "đàn ghi-ta" đã trở thành biểu tượng của cả cuộc sống nhiều hoài bão, màu sắc và thanh âm của Lor-ca.

-Các hình ảnh "Hát nghêu ngao, đường chỉ tay đứt, lá bùa cô gái Di-gan" xâu chuỗi trong một trường liên tưởng về định mệnh, về cái chết, về số phận ngắn ngủi mang đậm màu sắc Tây Ban Nha.

+Ở đây động từ "ném" lặp lại hai lần (ném lá bùa, ném trái tim) nó trở thành biểu tượng về cái chết bi thảm nhưng cũng đầy chất bi tráng, dũng mãnh của Lor-ca.Từ đó để thấy được cảm xúc đầy mãnh liệt của Thanh Thảo lẫn với sự mến mộ, tôn vinh, cảm phục

b. Hình tượng tiếng đàn: Khổ thơ đầy ắp những hình ảnh biểu tượng và siêu thực ở đây, tiếng đàn đã trở thành một nhân vật có linh hồn: "không ai chôn cất tiếng đàn", "tiếng đàn như cỏ mọc hoang".

Ở đây Lor-ca không hiện diện mà chỉ có sự hiện diện của tiếng đàn.Nó trở thành biểu tượng của tâm hồn Lor-ca, trái tim Lor-ca. Cuộc đời của ông sống tự do, thanh thản trong suốt như giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng Lor-ca đã chết (về thể xác) nhưng dư âm vang vọng của cuộc đời ông thì còn mãi.

- Tiếng đàn xuất hiện nhiều lần trong bài thơ: "Tiếng đàn bọt nước ghi ta đá xanh tiếng ghi ta ròng ròng …"

- Mang nhiều cung bậc: âm thanh vui tươi chia cắt tan vỡ có khi là âm thanh cái chết có khi là giai điệu tình yêu …

=> Là sự hài hoà của rất nhiều trạng thái cảm xúc. Trước hết đó là cảm xúc của Lor-ca Cuộc đời Lor- ca như tiếng đàn ghi ta những âm thanh cung bậc của nó khi réo rắt về niềm yêu đời thiết tha, khi hùng tráng mạnh mẽ về những ngày chiến đấu sôi nổi , khi trầm lắng… Tiếng đàn ghi ta là bài ca về cuộc đời, số phận và cái chết của Lor-ca.

III. Tổng kết.

-Thể thơ tự do, không dấu câu, không dấu hiệu mở đầu, kết thúc. Sử dụng hình ảnh biểu tượng - siêu thực có sức chứa lớn về nội dung Màu sắc Tây Ban Nha rất đậm nét trong bài thơ. Kết hợp hai yếu tố thơ và nhạc.

=> Bài thơ thể hiện nỗi đau xót sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lor-ca.