Đề thi Olympic môn Ngữ văn lớp 10

Đề thi Olympic môn Ngữ văn lớp 10 trường THPT Đa Phúc, Hà Nội năm học 2016 - 2017 được Tìm Đáp Án sưu tầm và đăng tải, giúp các em làm quen với các dạng câu hỏi, cấu trúc đề thi. Từ đó, dự đoán xu hướng đề thi để có định hướng học tập rõ ràng và xây dựng lộ trình học hiệu quả. Đây sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho quý thầy cô và các em học sinh.

Đề thi học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 10 tỉnh Hải Dương năm học 2015 - 2016

Đề thi học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 10 trường THPT Trần Đại Nghĩa năm học 2015 - 2016

Phân tích bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi

Câu 1: (8,0 điểm)

Anh (chị) có suy nghĩ gì từ câu chuyện sau đây:

NHỮNG ĐIỀU VÔ GIÁ

Người mẹ đang bận rộn nấu bữa cơm tối dưới bếp, bất ngờ cậu con trai bé bỏng chạy ù vào, và đưa cho mẹ một mẩu giấy nhỏ.

Sau khi lau tay, người mẹ mở tờ giấy ra và đọc:

- Cắt cỏ trong vườn: 5 đô la

- Dọn dẹp phòng của con: 1 đô la

- Đi chợ cùng với mẹ: 50 xu

- Trông em giúp mẹ: 25 xu

- Đổ rác: 1 đô la

- Kết quả học tập tốt: 5 đô la

- Quét dọn sân: 2 đô la

- Mẹ nợ con tổng cộng: 14,75 đô la

Sau khi đọc xong, người mẹ nhìn con trai đang đứng chờ với vẻ mặt đầy hy vọng. Bà cầm bút lên, lật mặt sau của tờ giấy và viết:

- Chín tháng mười ngày con nằm trong bụng mẹ: Miễn phí.

- Những lúc mẹ bên cạnh chăm sóc, cầu nguyện mỗi khi con ốm đau: Miễn phí.

- Những giọt nước mắt con làm mẹ khóc trong những năm qua: Miễn phí.

- Tất cả những đồ chơi, thức ăn, quần áo mà mẹ đã nuôi con trong suốt mấy năm qua: Miễn phí.

Và đắt hơn cả chính là tình yêu của mẹ dành cho con: Cũng miễn phí luôn con trai ạ.

Khi đọc những dòng chữ của mẹ, cậu bé vô cùng xúc động, nước mắt lưng tròng. Cậu nhìn mẹ và nói: "Con yêu mẹ nhiều lắm!". Sau đó, cậu đặt bút viết thêm vào tờ giấy dòng chữ thật lớn: "MẸ SẼ ĐƯỢC NHẬN LẠI TRỌN VẸN"

(Dẫn từ Báo Nông nghiệp Việt Nam)

Câu 2: (12,0 điểm)

Nhà thơ Lê Đạt viết trong bài Vân chữ:

Mỗi công dân đều có một dạng vân tay,
Mỗi nhà thơ thứ thiệt có một dạng vân chữ.

Anh (chị) hãy làm sáng tỏ câu thơ trên qua bài thơ Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới, bài 43) của Nguyễn Trãi.

---------- Hết ---------

Đáp án đề thi Olympic môn Ngữ văn lớp 10

Câu 1: (8,0 điểm)

1. Yêu cầu kĩ năng

• Đáp ứng được yêu cầu của một bài nghị luận xã hội, biết vận dụng kiến thức về đời sống xã hội để làm rõ ý nghĩa câu chuyện trên.
• Bố cục hợp lý, lập luận chặt chẽ, chữ viết rõ ràng, không mắc lỗi diễn đạt, dùng từ, đặt câu.

2. Yêu cầu kiến thức

Học sinh có thể trình bày theo cách hiểu của mình, tuy nhiên cần đáp ứng được những ý chính sau đây:

a. Tình cảm mẹ con là tình cảm thiêng liêng, cao quý. Biết đón nhận tình thương, sự quan tâm của mẹ thì phải biết ơn và cũng biết mang đến cho mẹ niềm vui, niềm hạnh phúc.

- Câu chuyện mang đến một bài học về "cho" và "nhận" trong cuộc sống.

b. Suy nghĩ về vấn đề mà câu chuyện đặt ra

• Phải biết "cho" mọi người những điều tốt đẹp thì sẽ nhận được những điều tốt đẹp.
• "Cho - nhận" sự quan tâm, lo lắng, tình cảm bao dung, nhân ái. Đó là hành động "cho - nhận" đáng ca ngợi, cần được nhân lên.
• Nhưng có những "cho - nhận" đáng ca ngợi, lại có những "cho - nhận" đáng lên án: Kẻ "nhận" mà không "cho" là kẻ ích kỉ.

c. Bài học nhận thức và hành động: Chú ý:

• Điểm sáng tạo
• Điểm diễn đạt câu, chính tả, dùng từ
• Điểm xác định đúng vấn đề, bố cục trọn vẹn mở, thân, kết

Câu 2: (12,0 điểm)

1. Yêu cầu chung

• Yêu cầu thí sinh trình bày suy nghĩ về những sáng tạo - dạng vân chữ trong bài Cảnh ngày hè.
• Trước hết thí sinh phải hiểu đúng ý nghĩa hai câu thơ của Lê Đạt: thực chất nhằm nhấn mạnh những sáng tạo, dấu ấn cá nhân - tiêu chí xác định một nhà thơ đích thực.
• Từ đó, thí sinh chứng minh được những sáng tạo nói trên trong bài thơ Cảnh ngày hè, đánh giá được những đóng góp của Nguyễn Trãi trong việc phát triển ngôn ngữ thơ ca tiếng Việt...

2. Yêu cầu cụ thể

a. Giải thích dạng vân chữ của nhà thơ thứ thiệt

• Dạng vân chữ: hình thức sáng tạo ngôn từ độc đáo, hiểu rộng ra là nét riêng, là cá tính sáng tạo của tác giả.
• Ý thơ của Lê Đạt: nhấn mạnh nét riêng, cá tính sáng tạo chính là tiêu chuẩn để xác định một nhà thơ thứ thiệt.

b. Chứng minh dạng vân chữ - nét riêng, cá tính sáng tạo qua bài Cảnh ngày hè.

Bức tranh mùa hè đầy sức sống, tình yêu thiên nhiên và khát vọng cao đẹp của nhà thơ được thể hiện bằng một hình thức nghệ thuật độc đáo. Mặc dù vẫn nằm trong khuôn khổ thi pháp văn học trung đại nhưng bài thơ cho thấy ý thức của Nguyễn Trãi trong việc tìm tòi, sáng tạo một thể thơ viết bằng tiếng Việt. Có thể thấy điều đó qua một số phương diện chính sau:

• Sáng tạo về thể loại: Hình thức thơ thất ngôn xen lục ngôn.
• Sáng tạo qua hệ thống từ ngữ, hình ảnh thơ:
• Từ ngữ thuần Nôm – hệ thống tính từ, động từ, từ láy gợi tả (đùn, đùn, phun, tiễn, giương,...)
• Hình ảnh thơ dân dã, khỏe khoắn, mới lạ, gây ấn tượng: hòe lục đùn đùn tán rợp giương; thạch lựu hiên còn phun thức đỏ...
• Sáng tạo về cách ngắt nhịp: câu 1 (nhịp 1/2/3), câu 3,4 (nhịp 3/4), câu 8 (nhịp 3/3) tạo ra một cấu trúc linh hoạt.
• Sáng tạo qua việc tổ chức lời thơ: đảo ngữ (câu 5-6), những kết hợp từ lạ (thạch lựu hiên, hồng liên trì...)

c. Đánh giá chung

• Dạng vân chữ trong bài thơ là biểu hiện trực tiếp của cá tính sáng tạo, làm nên dấu ấn riêng, thể hiện phong cách Nguyễn Trãi, cũng là những đóng góp của ông trong việc phát triển ngôn ngữ thơ ca tiếng Việt. Chính điều này tạo nên sức hấp dẫn, sức sống lâu bền cho tác phẩm.
• Dạng vân chữ - sự sáng tạo độc đáo nói cho cùng có nguồn gốc từ tư tưởng tiến bộ (tư tưởng thân dân) của Nguyễn Trãi, một con người thiết tha yêu đời, hòa mình với cuộc sống nơi thôn dã và trăn trở với cuộc đời.
• Ý thơ của Lê Đạt gợi ra quy luật muôn đời của sáng tạo thơ ca, đặt ra vấn đề ý thức sáng tạo của người cầm bút.

Chú ý:

• Điểm sáng tạo
• Điểm diễn đạt câu, chính tả, dùng từ
• Điểm xác định đúng vấn đề, bố cục trọn vẹn mở, thân, kết