Soạn bài Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay một di tích lịch sử SGK Ngữ văn 9 tập 2 Kết nối tri thức

Đề bài

Thuyết minh về chùa Một Cột.

Lời giải chi tiết

Xin chào thầy, cô và các bạn, hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau đến với chùa Một Cột nhé. Phật giáo đã rễ sâu và phát triển trong văn hóa của Việt Nam suốt hơn một ngàn năm trời. Đây là một tôn giáo đặc biệt, đã gắn bó chặt chẽ với cuộc sống tâm linh của con người và xen vào dòng lịch sử cùng văn hóa của đất nước. Điều này không chỉ mang lại cho con người niềm tin và tinh thần từ bi, mà còn tạo nên những di sản vô giá trong những ngôi chùa cổ kính. Một trong những công trình nổi bật nhất trong danh sách này chính là Chùa Một Cột, một biểu tượng lịch sử tại Hà Nội ngày nay.

Chùa Một Cột, hay còn được gọi là Chùa Mật, Nhất Trụ tháp, Diên Hựu tự, được biết đến với tên gọi "Liên Hoa Đài" do kiến trúc của nó giống như một đóa hoa sen nở giữa lòng một hồ nước. Nằm ngay giữa trung tâm thủ đô Hà Nội và thuộc quần thể di tích lăng chủ tịch Hồ Chí Minh, đây là một ngôi chùa có kiến trúc độc đáo không giống bất kỳ ngôi chùa nào ở Việt Nam.

Chùa Một Cột được xây dựng dưới triều đại của vua Lý Thái Tông vào năm 1049. Theo truyền thống, vua Lý Thái Tông đã thấy một giấc mơ về Phật Quan Âm trên một bông sen đưa tay dắt vua lên toà. Khi tỉnh dậy, vua đã xây dựng ngay ngôi chùa này, với một cột đá giữa hồ, làm toà sen của Phật Quan Âm để trấn áp những điều không lành. Chùa Một Cột, khi hoàn thành, có một đài sen với ngàn cánh đỡ tòa Phật sắc hồng và tượng Phật vàng lấp lánh. Những lễ nghi tôn thờ và niệm Phật đã diễn ra tại đây, mang ý nghĩa là "phúc lành dài lâu" hay "phước bền dài lâu," dưới cái tên "Chùa Diên Hựu."

Suốt hơn nghìn năm tồn tại, Chùa Một Cột đã trải qua nhiều lần trùng tu và sửa chữa để duy trì vẻ đẹp và sức mạnh của nó, vượt qua thời gian và khủng bố của quân đội ngoại xâm. Ngôi chùa vẫn giữ nguyên nguyên tắc với sự độc đáo của việc nằm trên một cột đá, trôi giữa một hồ nước.

Về mặt kiến trúc, Chùa Một Cột đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật xây dựng thời kỳ đó. Nó thể hiện sự tương quan vàng hoàn hảo giữa các thành phần kiến trúc của nó, tạo ra một sự cân đối đẹp mắt.

Chùa Một Cột nổi tiếng với việc xây dựng nằm giữa hồ nước, có kích thước 20m mỗi cạnh, với tường thấp bao quanh. Kiến trúc của nó độc đáo với một kết cấu hình vuông nằm trên một trụ đá và một hệ thống thanh gỗ độc đáo làm khung sườn cho ngôi chùa, tạo ra hình dáng giống như một đóa sen nở giữa hồ nước. Mái chùa lợp ngói ta, mỗi cạnh dài 3m, với bốn mái và đầu đao cong được tạo thành hình đầu rồng. Trụ đá, gồm hai khối liền kết với nhau, có đường kính 1,2m và cao 4m (không tính phần chìm dưới đất). Để lên chùa, bạn phải đi qua một cầu thang nhỏ làm bằng gạch. Phần trên thân trụ chứa một hệ thống thanh gỗ tạo thành khung sườn cho ngôi chùa ở trên, tạo nên nét độc đáo của Chùa Một Cột.

Nóc chùa có mặt nguyệt bốc lửa, đầu rồng bao quanh. Bên trong chùa, có tượng đức Phật Quan Âm ngồi trên một bông sen được làm bằng gỗ sơn vàng. Phía trên tượng Phật là hoành phi "Liên hoa đài," gợi nhớ câu chuyện của vua Lý và việc xây dựng chùa. Để lên sàn chùa và tụng kinh lễ bái, người ta phải bước qua 13 bậc thang rộng 1,4m, với hai bên tường gạch và các bảng đá giới thiệu lịch sử của ngôi chùa.

Mặc dù quy mô của Chùa Một Cột không lớn, nó mang đến một vẻ đẹp độc đáo và đậm chất văn hóa. Dù chỉ dựng trên một cột đá, nó đã tồn tại bất kể thời gian. Khách du lịch từ xa mỗi lần đến thăm đều kinh ngạc trước kiến trúc độc đáo của nó.

Ngày nay, mặc dù không còn có cánh sen trên cột đá như trên bia văn thời nhà Lý, Chùa Một Cột vẫn là một biểu tượng độc đáo, vẫn giữ vẻ đẹp của nó khi nó vươn lên trên mặt nước như một bông sen. Hồ nước được bao quanh bởi các hàng rào làm từ viên gạch men xanh. Kiến trúc của ngôi chùa thể hiện sự kết hợp táo bạo giữa tượng trưng và lãng mạn của hình tượng sen và cấu trúc hoàn hảo của gỗ và đá, với sự bổ sung của cảnh quan xung quanh, hồ và cây cối. Ngay từ phía dưới, ao hình vuông đại diện cho đất (trong khi bầu trời tròn đại diện cho trời), và ngôi chùa nằm giữa giống như một biểu tượng cao quý về lòng nhân ái, soi tỏ thế gian. Hoa sen, tượng trưng cho trí tuệ và sự giải thoát thông qua hiểu biết sâu sắc, nằm ở trung tâm của tất cả.

Mặc dù Chùa Một Cột thuộc về Phật giáo, kiến trúc của nó không giống với bất kỳ ngôi tháp Phật nào khác. Nó mang tính triết học và nhân văn, với việc hình vuông bên ngoài biểu trưng cho âm, và cột tròn bên trong biểu trưng cho dương, vẫn giữ nguyên sự cân bằng này, tạo nên sự tuần hoàn tương sinh và tương khắc của vũ trụ. Vẻ đẹp của nó vừa thanh thoát và lịch lãm, độc đáo như cõi Phật.

Chùa Một Cột đã được chọn làm biểu tượng của thủ đô Hà Nội và xuất hiện trên đồng tiền kim loại 5000 đồng của Việt Nam. Thậm chí, còn có một phiên bản của Chùa Một Cột tại quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh. Ngoài ra, thủ đô Moskva của Nga cũng có một phiên bản của Chùa Một Cột tại Tổ hợp Trung tâm Văn hóa - Thương mại và Khách sạn "Hà Nội - Matxcova." Chùa Một Cột không chỉ là một ngôi chùa, mà còn là biểu tượng của văn hóa và tâm linh của người Việt Nam.

Chùa Một Cột là nơi tụ họp của những lễ bái và lòng kính trọng của nhân dân thủ đô Hà Nội và khắp cả nước. Truyền thống lễ tắm Phật của vua Lý Thái Tông đã được duy trì qua hàng thế kỷ. Mỗi năm vào ngày 8 tháng 4 âm lịch, vua cùng các nhà sư và nhân dân tụ tập tại chùa để tắm Phật và phóng sinh. Sau lễ tắm Phật, vua đứng trên một đài cao trước chùa và thả một con chim bay đi, sau đó nhân dân tung chim bay theo trong tiếng reo vui của một ngày hội lớn. Ngày nay, các hoạt động này vẫn được duy trì nhằm cầu mong phúc lành, cuộc sống thịnh vượng, và an ổn cho toàn bộ dân tộc.

Vào ngày 10/11/2012, tổ chức Kỷ lục châu Á đã xác nhận Chùa Một Cột là "Ngôi chùa có kiến trúc độc đáo nhất châu Á." Nó cũng đã được xếp hạng là Di tích Lịch sử kiến trúc nghệ thuật quốc gia từ năm 1962 và được ghi danh trong sách kỷ lục Guiness Việt Nam với danh hiệu "Ngôi chùa có kiến trúc độc đáo nhất Việt Nam" sau 6 năm. Vượt qua hàng nghìn năm với biết bao biến cố trong lịch sử, Chùa Một Cột vẫn giữ vững bản sắc của Thăng Long xưa. Nó không chỉ là một ngôi chùa nhỏ bé mà là một biểu tượng vĩ đại của văn hóa và lịch sử Việt Nam, vẫn đứng vững trước thử thách của thời gian.