Bài 4: Mùa đông ở vùng cao

Nói với bạn về những hình ảnh em thấy trong bức tranh.

MÙA ĐÔNG Ở NÚI CAO

Ở vùng núi bao giờ mùa đông cũng đến sớm.

Khi những chiếc lá đào, lá mận đầu tiên rụng xuống thì dòng suối bắt đầu cạn nước. Gió từ trong khe núi ùa ra, mang theo hơi lạnh của núi đá. Thân cây ngải đắng bắt đầu khô lại. Rễ cây bám chặt lấy lớp đất chai cứng và ngả sang màu nâu đen vì sương muối.

Nhiều ngày, nhiều tuần, có khi cả tháng trời không có nắng. Ngoài nương chỉ còn trồng tam giác mạch. Đợi cây ngô thu hoạch xong, trời bắt đầu rét thì gieo tam giác mạch. Cỏ không mọc nổi nhưng tam giác mạch thì nảy mầm lên xanh mướt. Hạt tam giác mạch ăn không ngon như hạt ngô, hạt lúa nhưng hoa tam giác mạch thì đẹp.

Trời càng rét thì sắc biếc, sắc hồng càng rực rỡ. Cả dải núi, nương nhà này nối với nương nhờ kia cứ bừng lên một màu tam giác mạch ngợp trời.

Đỗ Bích Thuý

- Sương muối: hơi nước đóng băng thành các hạt nhỏ, trắng như muối.

- Tam giác mạch: một loại cây lương thực được trồng ở miền núi.

Cùng tìm hiểu

Câu 1. Bài đọc nói về mùa nào? Ở đâu?

- Bài đọc nói về mùa đông ở vùng núi.

Câu 2. Các sự vật ở đoạn 2 thay đổi như thế nào khi mùa đông đến?

- Các sự vật ở đoạn 2 thay đổi như sau khi mùa đông đến:

+ Dòng suối bắt đầu cạn nước

+ Thân cây ngải đắng khô lại

+ Rễ cay bám chạt lớp đất chai cứng, ngả sang màu nâu đen vì sương muối

Câu 3. Câu văn "Cỏ không mọc nổi nhưng tam giác mạch thì nảy mầm lên xanh mướt." nói lên điều gì?

- Câu văn nói lên “Tam giác mạch có sức sống mạnh mẽ”

Câu 4. Cây tam giác mạch có gì đẹp?

Câu 1: Nghe - viết

Mưa cuối mùa

Nửa đêm, bé chợt thức giấc vì tiếng động ầm ầm. Mưa xối xả. Cây cối trong vườn nghiêng ngả trong ánh chớp sáng lòa và tiếng sấm ì ầm lúc gần lúc xa. Mưa mỗi lúc một to. Hơi nước mát lạnh phả vào ngập gian phòng.

Theo Trần Bắc Quỳ

Câu 2: Chọn chữ d hoặc chữ gi thích hợp với mỗi :

Đồng ruộng, vườn tược và cây cỏ như biết ữ lại hạt phù sa ở quanh mình, nước lại trong ần. Ngồi trong nhà, ta thấy cả những đàn cá ròng ròng, từng đàn, từng đàn theo cá mẹ xuôi theo òng nước, vào tận đồng sâu.

Theo Nguyễn Quang Sáng

- Đồng ruộng, vườn tược và cây cỏ như biết giữ lại hạt phù sa ở quanh mình, nước lại trong dần. Ngồi trong nhà, ta thấy cả những đàn cá ròng ròng, từng đàn, từng đàn theo cá mẹ xuôi theo dòng nước, vào tận đồng sâu.

Theo Nguyễn Quang Sáng

Câu 3. Chọn tiếng trong ngoặc đơn phù hợp với mỗi :

- Chọn như sau:  

a. Chỉ mùa.

b. Chỉ hoa, quả và màu sắc.

Mùa xuân hoa bắp

Nở trắng trên đồng

Hoa bầu như bông

Hoa mơ như tuyết.

Mùa hè đỏ rực

Hoa phượng, hoa vông

Mùa thu mênh mông

Vàng cam vàng quýt.

                            Võ Quảng

- Mùa xuân, hoa mơ nở trắng như tuyết.

- Hoa phượng đỏ rực khi mùa hè đến.

- Mùa thu, cam quýt chín vàng.

- Cúc họa mi nở rộ khi mùa đông sắp về.

Lời giải

- Mùa xuân, hoa mơ nở trắng như tuyết.

• Khi nào, hoa mơ nở trắng như tuyết?
• Hoa mơ nở trắng như tuyết lúc nào?

- Hoa phượng đỏ rực khi mùa hè đến.

• Hoa phượng nở đỏ rực khi nào?
• Lúc nào hoa phượng nở đỏ rực?

- Mùa thu, cam quýt chín vàng.

• Khi nào, cam quýt chín vàng?
• Cam quýt chín vàng lúc nào?

- Cúc họa mi nở rộ khi mùa đông sắp về.

• Cúc họa mi nở rộ khi nào?
• Lúc nào cúc họa mi nở rộ?

b. Chọn từ ngữ ở thẻ màu xanh phù hợp với từ ngữ ở thẻ màu hồng:

Lời giải

c. Sắp xếp các câu vừa ghép được ở bài tập b thành đoạn văn.

Nghe kể chuyện.

Câu 1: Kể từng đoạn của câu chuyện theo tranh và câu hỏi gợi ý dưới tranh:

Sự tích mùa xuân và bộ lông trắng của thỏ

Theo Truyện cổ tích Việt Nam

Thỏ mẹ ao ước điều gì?

Cầu vồng được làm bằng gì?

Điều gì đã xảy ra vào buổi sáng cuối mùa đông?

Vì sao thỏ con được tặng chiếc áo trắng tinh, mềm mại?

Câu 2: Kể lại toàn bộ câu chuyện.

Lời giải

 Ngày xưa trên trái đất chỉ có ba mùa: mùa Hạ, mùa Thu và mùa Đông. Người ta bảo rằng, mùa Xuân chỉ đến khi có một chiếc cầu vồng nhiều màu sắc và có muôn hoa đón chào.

 Cầu vồng thì chỉ có trong mùa Hạ, khi ông mặt trời xuất hiện sau cơn mưa rào. Còn hoa thì nở quanh năm, lại có khắp nơi trên trái đất nên không thể hẹn nhau cùng nở một lúc được.

 Vì thế, sau mùa Đông giá buốt là đến mùa hạ nóng bức, thời tiết thay đổi đột ngột khiến cho muôn loài hết sức khổ sở. Ai cũng mong được gặp mùa Xuân ấm áp.

Có một chú thỏ sống trong khu rừng xanh với mẹ. Mỗi lúc chuyển mùa, mẹ của thỏ lại bị ốm nặng. Thương mẹ quá, thỏ liền bàn với bác khỉ già thông thái:

– Chúng ta hãy cùng nhau làm một chiếc cầu vồng thật đẹp để đón mùa Xuân.

– Nhưng bằng cách nào?

 Bác khỉ già hỏi lại.

– Cháu sẽ rủ muông thú trong rừng góp những chiếc lông đẹp nhất để làm chiếc cầu vồng nhiều màu sắc.

 Tin lan truyền đi khắp nơi. Muông thú trong rừng đều muốn gặp mùa Xuân dịu hiền nên vui vẻ góp những sắc màu đẹp nhất. Nào là màu xám của gấu, màu vàng tơ của hươu sao, màu nâu của sóc. Rồi chim công, vẹt, vành khuyên…. cũng góp những chiếc lông nhiều màu sắc của mình. Bầy cá cũng cử cá chép mang đến một túi vây cá lấp lánh sắc màu.

 Chim sâu khéo tay bắt đầu kết nối những mảng màu để làm chiếc cầu vồng.

 Trong khi đó, thỏ tạm biệt các bạn muông thú để lên đường đi tìm các loài hoa.

 Thỏ đi, đi mãi, vượt thác, lên ngàn, băng qua hết khu rừng này đến khu rừng khác để gặp từng loài hoa. Cảm động trước tấm lòng hiếu thảo của thỏ dành cho mẹ, các loài hoa đều đồng ý sẽ tích tụ dưỡng chất để chờ chị gió báo tin là đồng loạt nở.

 Một buổi sáng cuối mùa Đông, chim sâu đã dệt xong những mảng màu cuối cùng. Chiếc cầu vồng xuất hiện làm muôn loài trên mặt đất xôn xao. Chị gió nhanh chóng báo tin cho các loài hoa. Như đã hẹn, những nụ hoa lần lượt trồi lên, nở muôn màu rực rỡ. Cả mặt đất lộng lẫy sắc màu. Nàng mùa Xuân xinh đẹp đã đến với trái đất.

 Từ đó, trên trái đất có đủ bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông. Nếu các bé để ý sẽ thấy các loài hoa đều khoe màu rực rỡ khi những làn gió xuân nhè nhẹ thổi tới.

 Còn riêng chú thỏ đáng yêu đã được nàng mùa Xuân tặng cho một chiếc áo trắng tinh, mềm mại vì tấm lòng hiếu thảo và đã biết đoàn kết các bạn muông thú và các loài hoa để cùng nhau đón mùa Xuân về.”

Luyện tập thuật lại việc được chứng kiến (tiếp theo)

Câu 1. Nói 4-5 câu về việc làm tốt của một người bạn dựa vào gợi ý:

- Bạn em đã làm việc tốt đó khi nào? Ở đâu?

- Bạn ấy đã thực hiện việc đó như thế nào?

- Em nghĩ gì về việc làm tốt của bạn?

Lời giải

Một việc làm tốt của một người bạn:

- Bạn em đã làm việc tốt trên đường đi học về.

- Bạn ấy đã giúp đỡ một bà cụ xách đồ qua đường.

-  Việc làm tốt của bạn đã thể hiện sự tốt bụng của bạn, mọi người xung quanh thêm yêu quý bạn hơn.

Câu 2. Viết 4 - 5 câu về nội dung em vừa nói.

Lời giải

Chiều hôm ấy, sau khi tan học, em và bạn cùng nhau trên đường về nhà. Trong khi chờ đèn đỏ, chúng em thấy một bà cụ xách một giỏ đồ rất nặng. Đợi khi đèn chuyển xanh, chúng em đã giúp đỡ bà cụ. Bạn em giúp bà xách đồ, còn em thì dìu bà qua đường.

Câu 1. Đọc một bài văn về bốn mùa:

a. Chia sẻ về bài văn đã đọc.

b. Viết vào phiếu đọc sách những điều em đã chia sẻ.

Lời giải

- Tên bài văn: Mùa xuân trong em

-  Tác giả: Học sinh

- Tên mùa: Mùa xuân

- Nét riêng của mùa:

 + Mỗi khi xuân về, tiết trời mát mẻ và ấm áp. Ông mặt trời rọi những tia nắng vàng rực rỡ xuống mặt đất. Các loại cây cối đua nhau đâm chồi nảy lộc. Các loài hoa cũng đua nhau khoe sắc, tỏa hương vào mùa xuân

Câu 2. Chia sẻ điều em biết về một mùa trong năm.

Lời giải

Đó là mùa hè. Mùa hè là mùa ấn tượng nhất với em cùng cái nắng nóng, oi ả suốt cả một ngày dài. Từ khi mặt trời ló rạng cho đến khi lặn không ngừng tỏa những tia nắng gắt không mệt mỏi hay những cơn mưa bất chợt không báo trước của mùa hè. Nhưng đổi lại, mùa hè có rất nhiều hoa quả tươi mát làm dịu đi cơn nắng nóng. Đặc biệt, mùa hè là kì nghỉ hè của chúng em ngày càng đến gần hơn.

Luyện tập

Sau bài học này các em nắm được:

- Đọc trơn cả bài. Biết nghỉ hơi sau các dấu chấm, dấu phẩy và giữa các cụm từ.

- Hiểu nghĩa của các từ ngữ, hiểu ý nghĩa các câu chuyện.

- Ham thích học môn Tiếng Việt