Bài 22: Chuyện cây chuyện người

Quan sát các hình ảnh trang 30:

Câu 1. Sắp xếp lại thứ tự các hình cho phù hợp với quá trình từ lúc lúa còn non đến lúc thu hoạch và được nấu thành cơm.

Hướng dẫn trả lời:

Thứ tự các hình ảnh được sắp xếp theo quá trình từ lúc lúa còn non đến lúc thu hoạch thành và được nấu thành cơm là:

    e - g - d - b - c - a.

Câu 2. Nghe bài hát: Em đi giữa biển vàng (nhạc: Bùi Đình Thảo, lời thơ: Nguyễn Khoa Đăng)

MÙA LÚA CHÍN

Vây quanh làng
Một biển vàng
Như tơ kén…
Hương lúa chín
Thoang thoảng bay
Làm say
Đàn ri đá.

Lúa biết đi
Chuyện rầm rì
Rung rinh sóng
Làm xáo động
Cả rặng cây
Làm lung lay
Hàng cột điện…

Bông lúa quyện
Trĩu bàn tay
Như đựng đầy
Mưa, gió, nắng
Như đeo nặng
Giọt mồ hôi
Của bao người
Nuôi lớn lúa..

Em đi giữa
Biển vàng
Nghe mênh mang
Đồng lúa hát…

Nguyễn Khoa Đăng    

Chú thích và giải nghĩa:

- Tơ kén: sợi tơ con tằm nhả ra để tạo thành tổ kén, màu vàng.

- Ri đá: loài chim sẻ mỏ ngắn, mình nhỏ, lông màu nâu sẫm.

Câu 1. Ở khổ thơ 1, đồng lúa chín được so sánh với những gì?

Hướng dẫn trả lời:

Ở khổ thơ 1, đồng lúa chín được tác giả so sánh với biển vàng và tơ kén.

Câu 2. Tìm một hình ảnh đẹp ở khổ thơ 2.

Hướng dẫn trả lời:

Trong khổ thơ 2, hình ảnh đồng lúa chín được nhờ thơ ví von rằng lúa biết đi và nói chuyện rầm rì như những người nông dân chăm chỉ. Đây là một hình ảnh vô cùng đẹp mà chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp trên cánh đồng mùa lúa chín.

Câu 3. Những câu thơ nào nói lên nỗi vất vả của người nông dân?

Hướng dẫn trả lời:

Câu thơ nói lên nỗi vất vả của người nông dân trong đoạn thơ là:

     Như đeo nặng 

     Giọt mồ hôi

     Của bao người 

     Nuôi lớn lúa...

Câu 4. Những từ ngữ nào ở khổ thơ cuối thể hiện niềm vui của bạn nhỏ khi đi giữa đồng lúa chín?

Hướng dẫn trả lời:

Những từ ở khổ thơ cuối thể hiện niềm vui của bạn nhỏ khi đi giữa đồng lúa chín là: nghe và hát.

Câu 1. Xếp các từ ngữ dưới đây vào các nhóm thích hợp:

thóc, gặt, cấy, gạo, cánh đồng, đập, gánh, nương, rẫy.

a) Từ chỉ nơi trồng lúa.

b) Từ chỉ hoạt động liên quan đến cây lúa.

c) Từ ngữ chỏ sản phẩm từ cây lúa.

Hướng dẫn trả lời:

Các từ ngữ được chia vào nhóm thích hợp sau:

a) Từ ngữ chỉ nơi trồng lúa: cánh đồng, nương, rẫy.

b) Từ ngữ chỉ hoạt động kiên quan đến cây lúa: gặt, cấy, đập, gánh.

c) Từ ngữ chỉ sản phẩm từ cây lúa:  thóc, gạo.

Câu 2. Đặt câu với một trong các từ ngữ trên.

Hướng dẫn trả lời:

Đặt câu:

• Cánh đồng lúa rộng mênh mông, bát ngát.
• Thời tiết nắng chang chang, các bác nông dân vẫn đang gặt lúa.
• Hạt gạo là thành quả lao động vất vả của người nông dân.   

Câu 1. Nghe - viết: Mùa lúa chín (2 khổ thơ đầu)

Câu 2. Tìm chữ thích hợp vào ô trống để hoàn thành mẩu chuyện dưới đây: chữ c hay k, chữ ng hay ngh?

       Quả sồi nhỏ nằm dưới đất. Nó ao ước được ở trên ...ao để ...ắm trăng sao, ...e gió rì rào kể chuyện. Nó nhờ ông sồi già đưa nó lên ...ành cao. Ông sồi bảo:

        - Cháu hãy tự mọc rễn nhanh lên, rồi cháu sẽ trở thành một ...ây sồi cao lớn.

Theo XU-KHÔM-LIN-XKI

Hướng dẫn trả lời:

Quả sồi nhỏ nằm dưới đất. Nó ao ước được ở trên cao để ngắm trăng sao, nghe gió rì rào kể chuyện. Nó nhờ ông sồi già đưa nó lên cành cao. Ông sồi bảo:

        - Cháu hãy tự mọc rễn nhanh lên, rồi cháu sẽ trở thành một cây sồi cao lớn.

Theo XU-KHÔM-LIN-XKI

Câu 3. Tìm các tiếng:

a) Băt đầu bằng r, d hoặc gi, có nghĩa như sau:

- Kêu lên vì vui mừng.

- Nói sai sự thật.

- Rắc hạt xuống đất để mọc thành cây.

b) Có dấu hỏi hoặc dấu ngã, có nghĩa như sau:

- Ngược lại với thật.

- Ngược lại với lành (hiền).

- Đường nhỏ và hẹp trong làng xóm, phố phường.

Hướng dẫn trả lời:

a) r, d hoặc gi:

- Kêu lên vì vui mừng: reo hò.

- Nói sai sự thật: nói dối.

- Rắc hạt xuống đất để mọc thành cây: gieo hạt.

b) Có dấu hỏi hoặc dấu ngã:

- Ngược lại với thật: giả

- Ngược lại với lành (hiền): hung dữ

- Đường nhỏ và hẹp trong làng xóm, phố phường: hẻm

Câu 4. Tập viết.

a) Viết chữ hoa

Hướng dẫn trả lời:

Chữ S hoa là sự kết hợp của 2 nét cơ bản (cong dưới và móc ngược trái). Hai nét này nối liền nhau, tạo vòng xoắn to ở đầu chữ. Ở cuối nét, móc lượn vào trong.

b) Viết ứng dụng: Sương long lanh đậu trên cành lá

CHIẾC RỄ ĐA TRÒN

1. Buổi Sớm hôm ấy, sau khi tập thể dục, Bác Hồ đi dạo trong vườn. Đến gần cây đa, Bác chợt thấy một chiếc rễ đa nhỏ, dài ngoằn ngoèo nằm trên mặt đất. Chắc là trận gió đêm qua đã làm nó rơi xuống. Bác tần ngần một lát, rồi bảo chủ cần vụ đứng gần đấy:

- Chú cuốn rễ này lại, rồi trồng cho nó mọc tiếp nhé!

2. Theo lời Bác, chủ cần vụ xới đất, vùi chiếc rễ xuống. Nhưng Bác bảo:

- Chủ nên làm thế này.

Nói rồi, Bác cuộn chiếc rễ thành một vòng tròn và bảo chú cần buộc nó tựa vào hai cái cọc, sau đó mới vùi hai đầu rễ xuống đất. Chủ cần vụ thắc mắc:

- Thưa Bác, làm thế để làm gì ạ?

Bác khẽ cười:

- Rồi chú sẽ biết.

3. Nhiều năm sau, chiếc rễ đã bén đất và thành cây đa con có vòng lá tròn. Thiếu nhi vào thăm vườn Bác, em nào cũng thích trò chơi chui qua chui lại vòng lá ấy. Lúc đó, mọi người mới hiểu vì sao Bác trồng chiếc rễ đa thành hình tròn như thế.

Theo sách Bác Hồ kính yêu

Chú thích và giải nghĩa:

- Tần ngần: đang mải suy nghĩ, chưa biết nên làm thế nào

- Cần vụ: người làm công việc chăm sóc, phục vụ lãnh đạo

- Thắc mắc: có điều chưa biết, cần hỏi

Câu 1. Khi thấy chiếc dễ đa nằm trên mặt đất, Bác Hồ đã nói gì với chú cần vụ?

Hướng dẫn trả lời:

Khi thấy chiếc dễ đa nằm trên mặt đất, Bác Hồ đã nói gì với chú cần vụ rằng: " Chú cuốn rễ này lại, rồi trồng cho nó mọc tiếp nhé!"

Câu 2. Vì sao Bác Hồ phải hướng dẫn chú cần vụ trồng lại chiếc rễ đa?

Hướng dẫn trả lời:

Bác Hồ phải hướng dẫn chú cần vụ trồng lại chiếc rễ đa vì Bác muốn cây đa sẽ giúp ích cho sau này.

Câu 3. Về sau, chiếc rễ đa ấy trở thành một cây đa như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

Về sau, chiếc rễ đa ấy trở thành một cây đa con có vòng lá tròn.

Câu 4. Các bạn nhỏ vào thăm vườn Bác thích chơi trò gì đến bên cây đa ấy?

Hướng dẫn trả lời:

Các bạn nhỏ vào thăm vườn Bác thích chơi trò chui qua chui lại  dưới vòng lá của cây đa.

Câu 1. Hãy nói lại cách trồng chiếc rễ đa theo lời hướng dẫn của Bác Hồ:

a) Cuộn chiếc rễ đa...

b) Đóng hai cái cọc xuống đất...

c) Buộc...

d) Vùi...

Hướng dẫn trả lời:

Cách trồng chiếc rễ đa theo lời hướng dẫn của Bác Hồ:

a) Cuộn chiếc rễ đa thành một vòng tròn.

b) Đóng hai cái cọc xuống đất làm khung tựa cho cây.

c) Buộc nó tựa vào hai cái cọc đó.

d) Vùi hai đầu rễ xuống đất.

Câu 2. Tìm bộ phận trả lời cho câu hỏi Khi nào?

a) Sau khi tập thể dục, Bác Hồ đi dạo trong vườn.

b) Nhiều năm sau, chiếc rễ đa thành một cây đa con.

c) Lúc đó, mọi người mới hiểu ý của Bác Hồ.

Hướng dẫn trả lời:

Bộ phận trả lời cho câu hỏi Khi nào? là:

a) Sau khi tập thể dục.

b) Nhiều năm sau.

c) Lúc đó.

Câu 1: Dựa vào tranh trang 35, 36, kể lại từng đoạn câu chuyện Chiếc rễ đa tròn.

Hướng dẫn trả lời:

- Tranh 1: Chú cần vụ nghe lời Bác, xới đất để vùi chiếc rễ đa.

- Tranh 2: Bác Hồ hướng dẫn chú cuộn chiếc rễ thành vòng tròn, đóng hai cái cọc xuống đất, buộc chiếc rễ tựa nó vào hai cái cọc, rồi mới vùi 2 đầu rễ xuống đất.

- Tranh 3: Rễ cây bén đất, nhiều năm sau, lớn lên thành cây đa con có vòng lá tròn, thiếu nhi rất thích chui qua chui lại vòng lá ấy.

- Kể đoạn 2, 3:

Nghe lời Bác, tôi xới đất, vùi chiếc rễ xuống. Nhưng Bác lại bảo tôi phải cuộn chiếc rễ thành một vòng tròn, sau đó buộc nó tựa vào hai cái cọc, rồi mới vùi hai đầu rễ xuống đất. Tôi ngạc nhiên không hiểu vì sao phủi làm như thế. Bác cười, bảo: “Rồi chú sẽ biết. Nhiều năm sau, chiếc rễ đa đã bén đất và trở thành cây đa con ó vòng lá tròn. Thiếu nhi vào thăm vườn Bác, em nào cũng rất thích chui qua chui lại vòng lá ấy. Lúc đó, tôi mới hiểu vì sao Bác trồng chiếc rễ đa thành hình tròn như thế. Bác thật yêu thương thiếu nhi.

Câu 2: Dựa vào câu chuyện trên, hãy nói 1 - 2 câu:

a) Về tình cảm của Bác Hồ với thiếu nhi.

b) Về tình cảm của Bác Hồ đối với mỗi vật xung quanh.

Hướng dẫn trả lời:

a) Gợi ý:

- Bác Hồ rất yêu thương các em thiếu nhi.

- Bác Hồ luôn yêu quý và nghĩ đến các em thiếu nhi.

b) Gợi ý:

- Bác Hồ luôn yêu quý và nâng niu những vật xung quanh mình.

- Dù là một rễ cây nhỏ, Bác Hồ vẫn trân trọng và giúp nó phát huy hết khả năng của mình.

Câu 1. Nói về hoạt động của các bạn nhỏ trong một bức tranh ở trang 36 mà em thích.

Hướng dẫn trả lời:

Hoạt động của nạn nhỏ trong bức tranh số 1 là:

- Bạn nhỏ đang tưới nước cho hoa.

- Vẻ mặt của bạn tràn ngập niềm vui.

- Những chậu hoa bạn nhỏ tưới thật rạng rỡ và tươi đẹp.

- Bức tranh số 1 có thể đặt tên là: Hoa và bé.

Câu 2. Dựa vào những điều vừa nói, hãy viết 4 - 5 câu về hoạt động của các bạn nhỏ trong bức tranh mà em thích.

Hướng dẫn trả lời:

   Mỗi buổi sớm ban mai, nghe tiếng chim ríu rít bên của sổ và ngắm nhìn những bông hoa đầy màu sắc, khuôn mặt xinh xắn của bạn nhỏ ấy lại rạng ngời vẻ hạnh phúc. Chẳng gbao giờ bạn có thể quên tưới nước cho cây thêm nhanh lớn, tươi tắn mỗi ngày. Những chậu hoa nhỏ xinh kia đang dần nở ra những bông hoa xinh đẹp. Những bông hoa có sắc màu từ vàng, hồng hay đỏ. Bạn nhỏ yêu hoa vô cùng, nó như người bạn luôn lắng nghe tâm sự của bé.

- Học xong bài này, các em cần nắm:

+ Đọc rõ ràng, rành mạch, lưu loát toàn bài Tập đọc.

+ Hiểu nội dung bài tập đọc Mùa lúa chín, Chiếc rễ đa tròn

+ Biết thể hiện sự quan tâm, chăm sóc cây cối