Cách làm lễ hóa vàng ngày Tết đúng phong tục
Lễ cúng hóa vàng vào ngày mùng 3 để tiễn ông bà tổ tiên hay còn gọi là lễ hóa vàng hay tiễn ông vải.
Trong văn hóa người Việt luôn quan niệm sau khi mời tổ tiên về dự 3 ngày Tết với con cháu, đến ngày mùng 3 hoặc mùng 7 Tết, con cháu cần thực hiện lễ hóa vàng để đưa tiễn ông bà, tổ tiên. Theo Nghệ nhân ẩm thực Phạm Thị Ánh Tuyết (Hà Nội), trong suốt 3 ngày Tết, đèn hương trên bàn thờ không bao giờ được tắt, các đồ dâng cúng tổ tiên như mâm ngũ quả, bánh kẹo phải đợi đến ngày ‘hoá vàng’ mới được hạ xuống.
Trong mâm cơm hoá vàng, phải có đầy đủ gà, các món luộc, xào, canh, miến, rượu và mâm ngũ quả, bánh kẹo, cau trầu. Đặc biệt, vàng mã, tiền âm phải được chuẩn bị chu đáo để Tổ tiên có đủ lệ phí về trời.
1. Tìm hiểu về tục lễ hóa vàng ngày Tết
Tết của người Việt Theo cuốn Nghi lễ vòng đời người của nhóm tác giả PGS Lê Trung Vũ, Lê Huỳnh Lý, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Dương, Lưu Kiếm Thanh, Hồ Tường, viết: "Lễ Hóa vàng là lễ cúng đưa ông bà, còn gọi là cúng tiễn ông vãi. Có gia đình cúng ngày mồng ba, có khi mồng bốn. Họ làm mâm cơm cúng gia tiên, rồi đem bao nhiêu vàng mã đã cúng trong ba ngày tết ra hóa. Những vàng mã dành cho người mới mất trong năm qua thì được hóa riêng.
Khi hóa vàng xong thì người ta vẩy vào mấy giọt rượu cúng trên bàn vì tục cho rằng có làm như thế mới thiêng, ở cõi âm các cụ mới nhận được và vàng mã đó mới tiêu được ở âm phủ. Hai cây mía cũng được đem hơ trên đống tàn vàng. Hai cây gậy các cụ theo tín ngưỡng được coi là đòn gánh gánh vàng về cõi âm và là vũ khí chống lại bọn quỉ sứ muốn cướp vàng đi. Trong bữa cơm hóa vàng, con cháu tề tựu đày đủ, thân mật và sau đó chia tay, chấm dứt mấy ngày Tết".
2. Cách làm lễ hóa vàng
Theo một số chuyên gia văn hóa phương Đông, việc chọn ngày làm lễ hóa vàng tùy thuộc vào mỗi gia đình, chủ yếu từ mùng 3 đến khoảng mùng 10 Tết Nguyên đán.
Điều quan trọng nhất là phải có lễ tạ gia tiên, gia thần và chư vị thánh thần, phật.
Theo quan niệm dân gian, có lễ tạ thì tấm lòng của chủ nhà mới được người âm chứng giám.
Sau khi lễ, các gia chủ sẽ hóa vàng. Việc hoá vàng Tết Quý Mão 2023 nên được thực hiện ở sân hoặc một góc vườn sạch sẽ.
Phần tiền, vàng của gia thần phải hóa trước, tiền vàng, đồ dùng của tổ tiên hóa sau. Các chuyên gia nhắc nhở, những vàng mã dành cho người mới mất được hóa riêng.
Cuối cùng lễ 3 vái, xin gia tiên phù hộ cho con cháu mạnh khỏe, bình an rồi xin phép hạ lễ cho con cháu thụ lộc, và chia vật phẩm (chia lộc) cho con cháu.
Theo tục xưa, tại nơi đốt vàng mã, người ta thường đặt vài cây mía dài. Dân gian cho rằng đây là đòn gánh để các linh hồn dùng làm gậy chống, hay mang hàng hóa.
3. Lễ vật cúng hóa vàng ngày Tết
Mâm cúng hóa vàng ngày Tết
Tùy theo điều kiện của từng gia đình mà lễ hóa vàng có thể khác nhau. Tuy nhiên cần đảm bảo những món lễ dưới đây:
+ Một mâm cỗ mặn gồm: Rượu, thịt, bánh chưng…
+ Tiền âm phủ, vàng mã mỗi loại một ít
+ Mâm ngũ quả
+ Hoa tươi
+ Hương
+ Bánh kẹo
+ Trầu cau, thuốc lá
+ 2 cây mía (theo dân gian quan niệm cây mía để các cụ chống đi cho đỡ mỏi hoặc có thể sử dụng để gánh các đồ cúng về trời).
Mâm ngũ quả, hương hoa, giấy tiền vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu, trà, bánh chưng (hoặc bánh tét). Bạn có thể cúng hóa vàng ngày Tết với cỗ mặn hoặc cỗ chay đều được, nếu cúng mặn không thể thiếu con gà trống. Cỗ với đầy đủ các món ăn ngày Tết, được chế biến thơm ngon tinh khiết, bày biện đầy đặn, trang nghiêm để cúng hóa vàng tiễn tổ tiên sau 3 ngày Tết.
4. Bài cúng hóa vàng ngày Tết
Sau khi chuẩn bị mâm cỗ cúng hóa vàng thì việc tiếp theo là các gia chủ sẽ đọc các bài khấn hóa vàng để tiễn ông bà tổ tiên. Chi tiết bài cúng lễ hóa vàng các bạn có thể tham khảo theo đương link bên dưới:
5. Những lễ cúng phổ biến trong ngày mùng 3 Tết
Ngoài Lễ Hóa vàng ngày mùng 3, người Việt Nam còn duy trì có 3 lễ cúng, đó là Cúng Tết nhà, Tết Vườn và Tết giếng. Lễ này thường gặp ở nông thôn có giếng tự đào lấy nước, có sân vườn trồng cây ăn trái....
Cúng Tết Nhà thường diễn ra vào ngày mùng 2 hoặc mùng 3 ( ngày nào tốt thì chọn), đặt bà giữa nhà, lễ vật gồm hương đăng, trà quả, bánh trái... để cúng vị "Chúa Tiên huyền nữ, mộc trụ thần quan". Theo tập quán xưa chiều 30 tháng Chạp người ta quét nhà sạch sẽ, khóa tủ kín đáo, đến khi cúng Tết Nhà xong mới được quét nhà mở tủ, bỏ vào vài đồng bạc để lấy hên đầu năm, lấy giấy tiền dán lên cột nhà đầu tủ để mong năm mới tiền vô như nước.
Cúng Tết Vườn thì đặt bàn trong vườn để cúng "Hoàng Thiên Hậu Thổ, Long Thần quản cuộc", lễ vật giống như Tết Nhà. Cúng xong lấy giấy vàng bạc dán lên vài ba cây để mong cho vườn tược tươi tốt cây trái sum sê. Từ đó mới được hái trầu cau, xé lá chuối, động đất (đào đất).
Cúng Tết Giếng thì đặt bàn cạnh giếng để cúng "Thủy Long Thần Nữ" cầu cho nước giếng được tốt lành, lễ vật cũng giống như Tết Nhà.
Theo tập tục chiều 30, người ta lo múc nước đổ đầy lu, đầy ghè để dự trữ. Cúng xong, đốt giấy vàng bạc và bỏ 3 đồng tiền xuống giếng mới được múc nước dùng.
Và còn rất nhiều bài viết hay về Tết âm lịch mời các bạn xem thêm trên chuyên mục Tết nguyên đán 2023 của Tìm Đáp Án.