Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng đồ dùng dạy học và thiết bị trong môn Toán lớp 2

Sử dụng đồ dùng dạy học và thiết bị trong môn Toán lớp 2

Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng đồ dùng dạy học và thiết bị trong môn Toán lớp 2 được TimDapAnsưu tầm, tổng hợp cho các thầy cô tham khảo lập kế hoạch riêng cho mình để có thêm kinh nghiệm chuẩn bị tốt các phương thức, đồ dùng học tập thiết yếu ở lớp 2.

• Sáng kiến kinh nghiệm lớp 2: Rèn viết chữ cho học sinh
• Sáng kiến kinh nghiệm: Nâng cao chất lượng dạy và học luyện từ và câu lớp 2
• Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng viết đúng chính tả cho học sinh lớp 2

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Trong dạy học ở Tiểu học nói chung và dạy học Toán nói riêng. Do những đặc điểm về phát triển tư duy của lứa tuổi tiểu học, dạy và học toán ở tiểu học phải là sự giáo dục toán học mang lại tri thức toán học sơ đẳng cần thiết cho cuộc sống và phát triển phù hợp với lứa tuổi tiểu học. Đồng thời là giai đoạn chuẩn bị quan trọng cho thực hiện quá trình giáo dục toán học tiếp theo ở phổ thông. Một yêu cầu đặt ra là tích cực hoá người học, tạo điều kiện để học sinh tự phát hiện và lĩnh hội kiến thức. Luật giáo dục khoản 2 Điều 24 đã nêu rõ Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh . Các nội dung Toán học thường mang đặc tính trừu tượng và khái quát cao, trong khi đặc điểm nhận thức của trẻ ở Tiểu học lại mang nặng tính cụ thể, trực giác và cảm tính. Vì vậy sử dụng đồ dùng dạy học là rất cần thiết trong việc thực hiện mục tiêu của môn Toán ở Tiểu học. Việc sử dụng các phương tiện và đồ dùng dạy học có tác dụng phát huy tính tích cực của người học rất cao. Nó vừa phù hợp với quy luật nhận thức: Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng và từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn khách quan ; vừa phù hợp với đặc điểm tâm lí lứa tuổi học sinh Tiểu học học mà chơi, chơi mà học , làm cho giờ học nhẹ nhàng hơn, tự nhiên hơn và chất lượng hơn.

Do vậy, hoạt động sử dụng các phương tiện, đồ dùng dạy học có một vai trò rất quan trọng, có ý nghĩa to lớn trong quá trình dạy học ở cấp Tiểu học. Hoạt động sử dụng phương tiện, đồ dùng dạy học có quan hệ chặt chẽ với Mục tiêu- Nội dung- Phương pháp dạy học, là một trong các vấn đề đang được cải tiến, đổi mới, nhằm đổi mới đồng bộ, toàn diện giáo dục cấp Tiểu học.

Trong những năm gần đây, mỗi giáo viên Tiểu học đều tích cực hưởng ứng phong trào đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh. Kết quả của việc đổi mới phương pháp dạy học phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó sử dụng phương tiện dạy học là một điều kiện quan trọng để thực hiện đổi mới phương pháp dạy học thành công. Qua việc tiếp cận Sách giáo khoa, các phương tiện đồ dùng dạy học, học sinh có thể tự tìm tòi, phát hiện và ứng dụng kiến thức mới. Học sinh được hoạt động, được tiếp thu kiến thức mới trên nhiều kênh thông tin; tạo được sự hứng thú, tự tin và niềm vui trong học tập; cá thể hoá được quá trình dạy học để phát huy được khả năng của từng học sinh; học sinh được rèn luyện kỹ năng, khắc sâu kiến thức và có điều kiện phát huy, sáng tạo trong học tập.

Trong môn Toán, đồ dùng dạy học có khả năng chứa đựng hoặc chuyển tải thông tin về nội dung dạy học và về sự điều khiển quá trình dạy học làm cho việc truyền đạt kiến thức và kỹ năng, kỹ xảo của giáo viên tới học sinh được dễ dàng hơn. Bản thân tôi, với vai trò là người trực tiếp giảng dạy, tôi nhận thấy sử dụng đồ dùng, phương tiện dạy học là hoạt động không thể thiếu của người giáo viên trong quá trình dạy học. Trong những năm gần đây, việc làm và sử dụng ĐDDH đã được các cấp quản lý và đội ngũ giáo viên quan tâm, thực hiện, bước đầu đã thu được những kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện vẫn còn gặp không ít khó khăn và chưa đạt được kết quả như mong đợi.

Là giáo viên trực tiếp đứng lớp, tôi xác định rõ trách nhiệm của mình đối với chất lượng giảng dạy trước học sinh, phụ huynh học sinh và nhà trường. Tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để việc sử dụng đồ dùng trong từng tiết dạy đạt hiệu quả cao, nhằm giúp học sinh hứng thú trong học tập cũng như nâng cao chất lượng giờ dạy. Trong quá trình thực hiện tôi đã tích luỹ được Một số kinh nghiệm qua việc sử dụng phương tiện, đồ dùng dạy học đối với môn ToánLớp 2 nhằm hoàn thiện hơn kỹ năng sử dụng đồ đùng nói chung, thiết bị trong dạy học môn toán cũng như không ngừng nâng cao chất lượng giảng dạy của bản thân trong thời gian tới.

B. NỘI DUNG

I/. Nhận thức về việc sử dụng phương tiện, đồ dùng dạy học.

Qua quá trình giảng dạy bản thân tôi nhận thấy đồ dùng dạy học là yếu tố không thể thiếu trong quá trình dạy học. Trong quá trình dạy học, học sinh nhận thức nội dung bài học mới dưới sự tổ chức, dẫn dắt của giáo viên trong đó có sự hỗ trợ của đồ dùng dạy học. Đồ dùng dạy học đảm bảo cho học sinh lĩnh hội tốt nhất các biểu tượng, khái niệm, quy tắc, hình thành kỹ năng, kỹ xảo. Đối với học sinh Tiểu học thì đồ dùng dạy học đặc biệt quan trọng vì nó giúp các em quan sát sự vật, hiện tượng một cách trực quan, giúp học sinh nhận thức sâu hơn nội dung bài học. Theo tôi khi sử dụng phương tiện đồ dùng dạy học phải tuân thủ một số yêu cầu cơ bản là:

Có quan niệm đúng đắn về việc sử dụng đồ dùng tức là tạo ra chỗ dựa trực quan để phát triển tư duy trừu tượng cho học sinh trong quá trình học Toán. Vì thế phương tiện được sử dụng đúng lúc, đúng chỗ, đúng đối tượng, cần thiết thì dùng, không cần thì thôi, tránh thủ tục, hình thức.

Sử dụng đồ dùng dạy học phải đúng cách và mang lại hiệu quả thực sự. Muốn vậy các thao tác sử dụng đồ dùng dạy học phải chứa dụng ý sư phạm gợi mở được hướng tâm kiến thức, thao tác dứt khoát đòi hỏi giáo viên phải chú trọng việc sử dụng thường xuyên và liên tục trong các tiết học.

II/. Thực tế của việc sử dụng phương tiện, đồ dùng dạy học ở trường tiểu học

Trường Tiểu học Hồng An là một trường thuộc vùng nông thôn. Đời sống nhân dân còn gặp nhiều khó khăn. Kinh tế kém phát triển, sự nhận thức chưa cao về việc học của con em mình. Chính vì thế, cơ sở vật chất của trường còn nhiều hạn chế. Phương tiện, đồ dùng dạy học chủ yếu là do Bộ giáo dục- Sở giáo dục- Ngành giáo dục cấp phát. Phương tiện đèn chiếu,máy tính chưa thể đáp ứng đủ nhu cầu cho mỗi giáo viên khi lên lớp nhằm hưởng ứng phong trào Nâng cao chất lượng giáo dục, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học .

Bản thân tôi sau nhiều năm thực hiện việc sử dụng đồ dùng trong dạy học, tôi nhận thấy: Để sử dụng ĐDDH trong môn Toán 2 thực sự có hiệu quả thì người giáo viên cần phải có những biện pháp sát thực phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất của trường, lớp; phù hợp với năng lực của bản thân cũng như khả năng học tập của học sinh. Song về cơ bản cần có những biện pháp chính sau đây.

III/. Biện pháp sử dụng có hiệu quả phương tiện, đồ dùng dạy học trong môn Toán - Lớp 2

1. Tìm hiểu nội dung, chương trình môn Toán 2.

Sau nhiều năm giảng dạy ở lớp 2. Tôi đã tập trung nghiên cứu chương trình, sách giáo khoa để tìm ra mối liên hệ giữa chương trình Toán lớp 2 với chương trình môn Toán ở các lớp học trước, xác định kiến thức trọng tâm và mục tiêu cần đạt được của chương trình Toán lớp 2, phân loại các dạng bài. Từ đó lựa chọn đồ dùng, phương pháp dạy học cho phù hợp.

2. Tìm hiểu bộ đồ dùng môn Toán 2 được cấp phát.

Ngay sau khi nhận bộ đồ dùng tôi đã nghiên cứu để phân loại và lập kế hoạch cụ thể cho việc sử dụng ĐDDH vào các bài dạy. Đồng thời xem bài nào cần sử dụng ĐDDH mà ở bộ đồ dùng hiện tại chưa có từ đó suy nghĩ và có kế hoạch tự làm.

Qua thực tế tìm hiểu bộ đồ dùng(được cấp phát) tôi nhận thấy những đồ dùng hiện có đáp ứng tương đối đầy đủ trong việc giảng dạy chương trình môn Toán lớp 2. Bộ đồ dùng có ưu điểm: đẹp, bền đảm bảo tính khoa học, tính trực quan, màu sắc lại phù hợp. Đặc biệt là có đủ cho giáo viên và học sinh để có thể cùng thao tác và thực hiện.

Hạn chế: Bộ chữ số, dấu phép tính, dấu so sánh quá ít, khi giáo viên muốn sử dụng để hình thành các bảng cộng, trừ, nhân, chia hoặc các bài so sánh các số phải mượn nhiều bộ đồ dùng; các đồ dùng chưa thể gắn trực tiếp được lên bảng lớp vì thế giáo viên gặp khó khăn khi thao tác.

3. Sử dụng đồ dùng được cấp phát có hiệu quả.

- Mỗi đồ dùng, thiết bị dạy học có nhiệm vụ và tác dụng nhất định để đưa nguồn thông tin cũng như gây hứng thú học tập cho học sinh. Song không có nghĩa là tiết học nào cũng dùng được thiết bị dạy học. Việc lựa chọn và sử dụng đồ dùng dạy học tuỳ thuộc vào đặc điểm nội dung và phương pháp của từng tiết dạy.

- Sau khi đã lựa chọn đồ dùng dạy học cho một tiết dạy thì cần kiểm tra sự vận hành của chúng. Nếu cần phải thử trước để chủ động khi trình bày trên lớp.

- Cần phải xác định vị trí và thời điểm sử dụng từng phương tiện, đồ dùng dạy học cho phù hợp. Khi sử dụng song nên cất đi ngay, tránh sự phân tâm của học sinh.

-Phương tiện, đồ dùng dạy học phải đảm bảo phát triển năng lực nhận thức, năng lực tư duy, năng lực quan sát chính xác của học sinh đảm bảo yêu cầu vệ sinh, thẩm mỹ và an toàn cho học sinh.

- Khi sử dụng đồ dùng dạy học cần phối hợp việc giới thiệu các phương tiện đó với việc hướng dẫn học sinh quan sát, thao tác khi sử dụng.

Để sử dụng bộ đồ dùng dạy Toán lớp 2 được cấp phát có hiệu quả. Bản thân tôi đã nghiên cứu kỹ nội dung bài học, chuẩn bị trước đồ dùng dạy học cho cả thầy và trò; xem xét kỹ cách thức sử dụng phù hợp với từng nội dung, kiến thức bài học.

Khi nào cần sử dụng đồ dùng dạy học nào thì mới đưa ra chứ không để học sinh nhìn thấy trước, sử dụng trước. Khi sử dụng xong chuyển sang kiến thức mới thì phải yêu cầu học sinh cất ngay đồ dùng vừa thực hiện, để học sinh tập trung tiếp thu nội dung, kiến thức mới.

Như vậy, để sử dụng hết các phương tiện hiện có được cấp phát trong Bộ biểu diễn thiết bị dạy toán lớp 2 thì ngoài bảng nỉ treo đa năng để giúp giáo viên cài que tính hình thành các phép cộng, trừ có nhớ, tôi đã suy nghĩ và tự thiết kế thêm một số phương tiện, đồ dùng khác nhằm đảm bảo làm thế nào để kết hợp hài hòa giữa đồ dùng được cấp phát với đồ dùng tự làm sao cho hiệu quả nhất.

Còn nữa

........................

Đề tài Khai thác sử dụng thiết bị - đồ dùng dạy học trong giảng dạy chương trình sách giáo khoa mới ở lớp 2 môn Toán hiện đang được thầy cô quan tâm rất nhiều. Đồ dùng dạy học toán phải phù hợp với đặc điểm nhận thức và đặc điểm tâm sinh lí của học sinh ở các lớp đầu cấp tiểu học. Vì vậy mà các thầy cô cần có sáng kiến kinh nghiệm để xây dựng và chuẩn bị thật tốt cho công tác sử dụng đồ dùng dạy học ở lớp 2.

Ngoài Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng đồ dùng dạy học và thiết bị trong môn Toán lớp 2 trên. Các bạn có thể tham khảo thêm toàn bộ Sáng kiến kinh nghiệm lớp 2 có thật nhiều chủ đề, để có nhiều sáng kiến kinh nghiệm phù hợp nghiên cứu kĩ nội dung dạy học và từ đó có thể lựa chọn các phương pháp sử dụng thích hợp nhất.