Giáo án Công nghệ 10 bài 41: Bảo quản hạt, củ làm giống

GV đưa các ví dụ trên để yêu cầu học sinh chỉ rõ mục đích của việc bảo quản

GV: Giải thích hình 40: Kho silô:

? Kể các hoạt động chế biến nông lâm thuỷ sản mà em biết?

HS: Sát thóc thành gạo, làm mì sợi, miến, bún khô, mì ăn liền, đóng hộp hoa quả, chế biến nước uống từ hoa quả..

? Mục đích của các hoạt động chế biến đó là gì?

? Tại sao phải tìm hiểu đặc điểm của nông lâm thuỷ sản?

HS: Để đảm bảo chất lượng của chúng trong việc bảo quản chế biến

? Cho biết vai trò của nông, lâm, thủy sản đối với đời sống con người?

HS: Cung cấp chất dinh dưỡng như cung cấp nguyên vật liệu cho ngành công nghiệp chế biến giấy, đồ gia dụng, đồ mĩ nghệ...

? Trong điều kiện bình thường nông, lâm, thủy sản dễ bảo quản hay khó, vì sao?

HS: Khó vì nhiều nước → VSV dễ xâm nhập.

Thảo luận nhóm:

N1: Những điều kiện nào của môi trường có thể ảnh hưởng tới chất lượng nông, lâm, thủy sản trong quá trình bảo quản?

N2: Phân tích ảnh hưởng của độ ẩm đến chất lượng của nông, lâm, thủy sản?

N3: Phân tích ảnh hưởng của nhiệt độ đến chất lượng của nông, lâm, thủy sản?

? Nếu có cả độ ẩm và nhiệt độ cao thì còn gây ra tác hại ntn?

HS: Hạt nảy mầm → củ, hạt bị hư hỏng

GV: HS đọc phần thông tin bổ sung SGK trang 121

? Mục đích bảo quản hạt giống là gì?

? Thế nào là hạt giống đạt tiêu chuẩn tốt?

? Để bảo quản hạt giống cần đảm bảo những yêu cầu gì về đặc điểm của hạt?

HS: Đảm bảo hàm lượng nước trong hạt thấp, không sâu bệnh, hạt mẩy, chắc, tỉ lệ nẩy mầm cao.

? Cần chú ý những yếu tố nào của môi trường trong việc bảo quản?

HS: nhiệt độ, độ ẩm, VSV có hại.

? Phân biệt bảo quản ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.

? Nêu và giải thích tác dụng của từng biện phảp trong quy trình bảo quản hạt giống?

? Tại sao hạt có dầu cần sấy ở nhiệt độ thấp hơn?

HS: Vì nhiệt độ cao sẽ làm cho chất béo trong hạt bị biến tính làm hỏng hạt.

? Bảo quản củ giống có gì khác với bảo quản hạt giống?

Củ: không làm khô vì củ sẽ mất khả năng nảy mầm. Củ cần xử lí chống VK gây hại vì lớp vỏ củ mỏng nên VSV dễ xâm nhập. Ngoài ra lượng nước trong củ nhiều nên sau thời gian ngủ nghỉ củ sẽ nẩy mầm nên muốn bảo quản lâu phải xử lí ức chế nẩy mầm bằng cách phun thuốc ức chế lên củ.

Củ giống không thể bảo quản trong túi kín vì khi củ hô hấp sẽ làm nhiệt độ trong bao, túi tăng lên nên VSV dễ xâm nhập và côn trùng phát triển đục phá gây hỏng củ

? Để bảo quản khoai tây giống thường làm ntn?

HS: Xếp củ giống lên giàn liếp thoáng đặt trên giá. Để nơi thoáng có ánh sáng tán xạ không cho ánh nắng trực tiếp chiếu vào dàn củ

? Nhận xét cách bảo quản này?

HS: Tổn thất lớn (30%). ở nước phát triển người ta sử dụng kho lạnh

I. Mục đích, ý nghĩa của công tác bảo quản, chế biến nông lâm thuỷ sản:

1. Mục đích, ý nghĩa của công tác bảo quản nông lâm thuỷ sản:

- Nhằm duy trì đặc tính ban đầu của nông lâm thuỷ sản, hạn chế tổn thất và chất lượng của chúng.

2. Mục đích, ý nghĩa của công tác chế biến nông lâm thuỷ sản:

- Duy trì nâng cao chất lượng sản phẩm

- Tạo điều kiện cho việc bảo quản

- Tạo ra nhiều sản phẩm có giá trị đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng

II. Đặc điểm của nông lâm thuỷ sản

- Là lương thực, thực phẩm cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho con người

VD:

- Lâm sản: Là nguyên liệu cho 1 số ngành công nghiệp chế biến

- Chứa nhiều nước

- Dễ bị VSV xâm nhiễm gây thối hỏng

III. Ảnh hưởng của điều kiện môi trường đến nông lâm thuỷ sản trong quá trình bảo quản:

- Độ ẩm không khí cao vượt quá giới hạn cho phép làm cho sản phẩm ẩm trở lại thuận lợi cho VSV và côn trùng phát triển

Độ ẩm cho phép bảo quản thóc gạo là 70 -80%, rau quả tươi là 85 - 90%

- Nhiệt độ không khí tăng thuận lợi cho sự phát triển của VSV và côn trùng gây hại, thúc đẩy các phản ứng sinh hoá của sản phẩm đánh thức quá trình ngủ nghỉ của hạt, làm giảm chất lượng sản phẩm

- Các SV gây hại như chuột, VSV, nấm , sâu bọ... Khi gặp diều kiện môi trường thuận lợi chúng phát triển nhanh, xâm nhập và phá hoại nông, lâm, thủy sản.

IV. Bảo quản hạt giống:

* Mục đích: Nhằm giữ được độ nảy mầm của hạt giống, hạn chế tổn thất về số lượng, chất lượng hạt

1. Tiêu chuẩn hạt giống:

- Có chất lượng cao

- Thuần chủng

- Không bị sâu, bệnh

2. Các phương pháp bảo quản:

- bảo quản dưới một năm: Cất giữ trong điều kiện nhiệt độ, độ ẩm bình thường

- Bảo quản trung hạn: Trong điều kiện lạnh (0⁰C) và độ ẩm 35 - 40%

- Bảo quản dài hạn: điều kiện lạnh -10⁰C và độ ẩm 35 - 40%

3. Quy trình bảo quản hạt giống:

- Thu hoạch: Đúng thời điểm

- Tách hạt: Tách, tuốt, tẽ cẩn thận

- Phân loại và làm sạch: loại bỏ các hạt không đạt yêu cầu, tạo môi trường sạch không cho VSV và côn trùng xâm nhiễm

- Làm khô: Phơi, sấy

+ Thóc: sấy ở 40 - 45 ⁰C đến khi độ ẩm đạt 13%

+ Hạt có dầu; sấy ở 30 - 40⁰C đến khi độ ẩm đạt 8 - 9%

- Xử lí bảo quản:

Chú ý: Phương tiện bảo quản phải sạch

VD: Phương pháp truyền thống: chum, vại bịt kín, hoặc đóng bao treo nơi khô ráo.

Phương pháp hiện đại: kho mát, kho lạnh, kiểm soát chặt chẽ bằng thiết bị tự động

- Đóng gói, bảo quản

- Sử dụng

V. Bảo quản củ giống:

1. Tiêu chuẩn củ giống:

- Chất lượng cao

+ Đồng đều, không quá già, quá non

+ Còn nguyên vẹn

+ Khả năng nảy mầm cao

- Không bị sâu bệnh

- Thuần chủng, không lẫn giống

2. Quy trình bảo quản:

­- Thu hoạch

- Làm sach, phân loại

- Xử lí phòng chống VSV gây hại

- Xử lí ức chế nảy mầm

- Bảo quản, sử dụng