Tập làm văn: Cấu tạo của bài văn tả người trang 119 SGK Tiếng Việt 5 tập 1

I. Nhận xét

Đọc bài văn sau và trả lời câu hỏi:

Hạng A Cháng

     Nhìn thân hình cân đối của Hạng A Cháng, tất cả các cụ già trong làng đều tấm tắc:

- A Cháng trông như một con ngựa tơ hai tuổi, chân chạy qua chín núi mười khe không biết mệt, khỏe quá! Đẹp quá!

     A Cháng đẹp người thật. Mười tám tuổi, ngực nở vòng cung, da đỏ như lim, bắp tay bắp chân rắn như trắc, gụ. Vóc cao, vai rộng, người đứng thẳng như cái cột đá trời trồng.

     Nhưng phải nhìn Hạng A Cháng cày mới thấy hết vẻ đẹp của anh.

     Anh đến chuồng trâu dắt con trâu béo nhất, khỏe nhất. Người và trâu cùng ra ruộng. A Cháng đeo cày. Cái cày của người Hmông to nặng, bắp cày bằng gỗ màu đen, vòng như hình cái cung, ôm lấy bộ ngực nở. Trông anh hùng dũng như chàng hiệp sĩ cổ đeo cung ra trận.

     Tới nương, A Cháng mắc cày xong, quát một tiếng “Mổng!” và bây giờ chỉ còn chăm chắm vào công việc… Hai tay A Cháng nắm đốc cày, mắt nhìn thế ruộng, nhìn đường cày, thân hình nhoài thành một đường cong mềm mại, khi qua trái, lúc tạt phải theo đường cày uốn vòng trên hình ruộng bậc thang như một mảnh trăng lưỡi liềm. Lại có lúc được sá cày thẳng, người anh như rạp hẳn xuống, đôi chân xoải dài hoặc băm những bước ngắn, gấp gấp…

     Sức lực tràn trề của A Cháng là niềm tự hào của dòng họ Hạng, một dòng họ Hmông đang định cư ở chân núi Tơ Bo.

Theo Ma Văn Kháng

1. Xác định phần mở bài và cho biết tác giả giới thiệu người định tả bằng cách nào?

2. Ngoại hình của A Cháng có những điểm gì nổi bật?

3. Qua đoạn văn miêu tả hoạt động của A Cháng, em thấy A Cháng là người như thế nào?

4. Tìm phần kết bài và nêu ý chính của nó?

5. Từ bài văn trên, nhận xét về cấu tạo của bài văn tả người.

Phương pháp giải:

1: Em đọc đoạn đầu và xác định phần mở bài.

2: Tìm những chi tiết tả ngoại hình A Cháng trong đoạn sau: A Cháng đẹp người thật... đeo cung ra trận.

3: Em đọc đoạn sau và nhận xét: Tới nương... bước ngắn, gấp gấp.

4: Em chú ý đoạn cuối bài để xác định kết bài và nêu ý chính.

5: Từ bài văn miêu tả A Cháng, em nhận xét cấu tạo của bài văn tả người.

Lời giải chi tiết:

1. Xác định đoạn mở bài: từ đầu... đến Đẹp quá!: Giới thiệu người định tả - Hạng A Cháng - bằng cách đưa ra lời khen của các cụ già trong làng về thân hình khỏe đẹp của anh.

2. Ngoại hình của A Cháng có nhiều điểm nổi bật: ngực nở vòng cung, da như gỗ lim, bắp tay, bắp chân rắn chắc như trắc gụ, vóc cao, vai rộng, người đứng như cột đá trời trồng, khi đeo cày, trông hùng dũng như một chàng hiệp sĩ cổ đeo cung ra trận.

3. Qua đoạn văn miêu tả hoạt động của A Cháng em thấy A Cháng là người lao động rất khỏe khoắn, giỏi giang, cần cù, say mê lao động, tập trung cao độ đến mức chăm chú vào công việc.

4. Đoạn kết bài nằm ở câu văn cuối bài: Sức lực tràn trề... chân núi Tơ Bo.

Ý chính của đoạn: Ca ngợi sức lực tràn trề của A Cháng là niềm tự hào của dòng họ Hạng.

5. Bài văn tả người thường có ba phần:

- Mở bài: Giới thiệu người định tả.

- Thân bài:

+ Tả ngoại hình (đặc điểm nổi bật về tầm vóc, cách ăn mặc, khuôn mặt, mái tóc, cặp mắt, hàm răng,...)

+ Tả tính cách, hoạt động (lời nói, cử chỉ, thói quen, cách cư xử với người khác,...)

- Kết bài: Nêu cảm nghĩ về người được tả.

II. Luyện tập

Lập dàn ý cho bài văn tả một người trong gia đình em.

Lời giải chi tiết:

DÀN Ý : TẢ ÔNG NỘI

A. Mở bài: Trong gia đình, ông nội là người gần gũi và yêu thương em nhất.

B. Thân bài:

* Ngoại hình:

-  Ông đã ngoài bảy mươi tuổi.

-  Dáng người cao và gầy.

-  Mái tóc bạc trắng, luôn chải gọn.

-  Khuôn mặt xương xương, có nhiều nếp nhăn.

-  Đôi mắt không còn tinh anh.

-  Hàm răng đã rụng đi mấy chiếc.

-  Cái miệng móm mém nhưng tươi vui.

-  Đôi bàn tay gầy, có vết đồi mồi.

-  Lòng bàn tay chai sần.

* Tính tình, hoạt động:

-  Giọng nói trầm, chậm rãi.

-  Đi lại còn nhanh nhẹn.

-  Thích làm những việc như trồng cây, đan lát.

-  Luôn quan tâm đến con cháu, ông mong em học giỏi để trở thành người có tài, có đức.

-   Ông thường kể chuyện ngụ ngôn cho em nghe, dạy em những điều hay lẽ phải.

-   Quan tâm đến bà con làng xóm.

-  Giúp đỡ những người nghèo, những người có hoàn cảnh khó khăn.

C. Kết bài:

-  Ông là chỗ dựa tinh thần cho cả nhà.

-  Ông đem lại niềm vui đầm ấm trong gia đình em.

-  Em rất thương ông và sẽ cố gắng chăm ngoan học giỏi để đáp lại lòng mong đợi của ông.

Sơ đồ tư duy