Soạn bài Tiếng đàn ba-la-lai-ca trên sông Đà (Trích) trang 69 sgk Tiếng Việt 5 tập 1

Câu 1

Phương pháp giải:

Em hãy đọc đoạn thơ sau và chỉ ra những chi tiết thích hợp: Lúc ấy... lấp loáng sông Đà.

Lời giải chi tiết:

Trong bài thơ, những chi tiết gợi lên hình ảnh một đêm trăng tĩnh mịch:

            Cả công trường say ngủ cạnh dòng sông

            Những tháp khoan nhô lên trời ngẫm nghĩ

            Những xe ủi, xe ben sóng vai nhau nằm nghỉ.

Tuy tĩnh mịch, nhưng đêm trăng vẫn rất sinh động vì có tiếng đàn của cô gái Nga, có dòng sông lấp loáng dưới ánh trăng và những sự vật được tác giả miêu tả bằng biện pháp nhân hóa: Công trường say ngủ, tháp khoan đang bận ngẫm nghĩ, xe ủi, xe ben sóng vai nhau nằm nghỉ.

Câu 2

Tìm một hình ảnh đẹp trong bài thơ thể hiện sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên trong đêm trăng bên sông Đà?

Phương pháp giải:

Em hãy đọc đoạn thơ sau và chỉ ra những hình ảnh đẹp: Lúc ấy... lấp loáng sông Đà.

Lời giải chi tiết:

Một hình ảnh đẹp trong bài thơ thể hiện sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên trong đêm trăng sông Đà là:

            Chỉ còn tiếng đàn ngân nga

            Với một dòng trăng lấp loáng sông Đà.

Hình ảnh rất đẹp này cho thấy sự gắn bó, hòa quyện giữa tâm hồn con người với thiên nhiên, giữa ánh trăng với dòng sông. Tiếng đàn ngân nga lan tỏa vào dòng sông chẳng khác nào một dòng trăng lấp loáng trên sông.

Câu 3

Những câu thơ nào trong bài sử dụng phép nhân hóa? 

Phương pháp giải:

Nhân hóa là sử dụng những từ ngữ vốn để gọi, hoặc để chỉ hoạt động, tính chất của con người để chỉ sự vật

Lời giải chi tiết:

Những câu thơ trong bài sử dụng biện pháp nhân hóa là:

          Cả công trường say ngủ cạnh dòng sông

          Những tháp khoan nhô lên trời ngẫm nghĩ

          Những xe ủi, xe ben sóng vai nhau nằm nghỉ

          ...

          Biển sẽ nằm bỡ ngỡ giữa cao nguyên

          Sông Đà chia ánh sáng đi muôn ngả.

Nội dung

Bài đọc

Tiếng đàn ba-la-lai-ca trên sông Đà

Trên sông Đà 
Một đêm trăng chơi vơi 
Tôi đã nghe tiếng đàn Ba-la-lai-ca
Một cô gái Nga mái tóc màu hạt dẻ 
Ngón tay đan trên những sợi dây đồng. 

Lúc ấy 
Cả công trường say ngủ cạnh dòng sông 
Những tháp khoan nhô lên trời ngẫm nghĩ 
Những xe ủi, xe ben sóng vai nhau nằm nghỉ 
Chỉ còn tiếng đàn ngân nga 
Với một dòng trăng lấp loáng sông Đà. 

Ngày mai 
Chiếc đập lớn nối liền hai khối núi 
Biển sẽ nằm bỡ ngỡ giữa cao nguyên 
Sông Đà gửi ánh sáng đi muôn ngả 
Từ công trình thuỷ điện lớn đầu tiên.

                                         QUANG HUY

- Xe ben: xe tải, thùng xe có thể được điều khiển cho dốc hẳn xuống để đổ vật liệu.

- Sông Đà: sông chảy qua tỉnh Hoà Bình (trên sông này, tại khu vực thị xã Hoà Bình, các chuyên gia Liên Xô đã giúp chúng ta xây dựng một công trình thuỷ điện lớn).

- Ba-la-lai-ca: tên một loại đàn 3 dây của người Nga.