Soạn bài Ôn tập về dấu câu (dấu phẩy)

I. CÔNG DỤNG

1. Hãy đặt dấu phẩy vào chỗ thích hợp:

a) Vừa lúc đó sứ giả đem ngựa sắt roi sắt áo giáp sắt đến. Chú bé vùng dậy vươn vai một cái bỗng biến thành một tráng sĩ.

b) Suốt một đời người từ thuở lọt lòng đến khi nhắm mắt xuôi tay tre với mình sống chết có nhau chung thuỷ.

c) Nước bị cản văng bọt tứ tung thuyền vùng vằng cứ trực trút xuống.

Trà lời:

Các dấu phẩy được đặt như sau:

a) Vừa lúc đó (,) sứ giả đem ngựa sắt (,) roi sắt (,) áo giáp sắt đến. Chú bé vùng dậy (,) vươn vai một cái bỗng biến thành một tráng sĩ.

b) Suốt một đời người (,) từ thuở lọt lòng đến khi nhắm mắt xuôi tay (,) tre với mình sống chết có nhau (,) chung thuỷ.

c) Nước bị cản văng bọt tứ tung (,) thuyền vùng vằng cứ trực trút xuống.

2. Giải thích vì sao em lại đặt dấu phẩy vào những vị trí trên.

Trả lời:

Lí do đặt dấu phẩy trong các câu trên là:

Dấu phẩy được dùng để ngăn cách các bộ phận của câu:

   a) Dấu phẩy ngăn cách các từ ngữ có cùng chức vụ trong câu.

   b) Dấu phẩy ngăn cách giữa thành phần phụ và thành phần chính.

   c) Dấu phẩy ngăn giữa các vế của một câu ghép.

II. CHỮA MỘT SỐ LỖI THƯỜNG GẶP

Dưới đây là những câu chép lại từ một số tác phẩm văn học, nhưng thiếu hoàn toàn các dấu phẩy. Em hãy đặt các dấu phẩy vào đúng chỗ của nó

a) Chào mào sáo sậu sáo đen ... Đàn đàn lũ lũ bay đi bay về lượn lên lượn xuống. Chúng gọi nhau trò chuyện trêu ghẹo và tranh cãi nhau ồn  mà vui không thể tưởng được.

b) Trên những ngọn cơi già nua cổ thụ những chiếc lá vàng còn sót lại cuối cùng đang khua lao xao trước khi từ giã thân mẹ đơn sơ. Nhưng những hàng cây làng Dạ thì bất chấp tất cả sức mạnh tàn bạo của mùa đông chúng vẫn còn y nguyên những tàu lá vắt vẻo mềm mại như những cái đuôi én.

Trả lời:

Các dấu phẩy được đặt như sau:

a) Chào mào (,) sáo sậu (,) sáo đen ... Đàn đàn lũ lũ bay đi bay về (,) lượn lên lượn xuống. Chúng gọi nhau (,) trò chuyện (,) trêu ghẹo và tranh cãi nhau (,) ồn  mà vui không thể tưởng được.

b) Trên những ngọn cơi già nua cổ thụ (,) những chiếc lá vàng còn sót lại cuối cùng đang khua lao xao trước khi từ giã thân mẹ đơn sơ. Nhưng những hàng cây làng Dạ thì bất chấp tất cả sức mạnh tàn bạo của mùa đông (,) chúng vẫn còn y nguyên những tàu lá vắt vẻo (,) mềm mại như những cái đuôi én.

III. LUYỆN TẬP

4. Trong bài Cây tre Việt Nam, nhà văn Thép Mới có viết:

Cối xay tre nặng nề, từ nghìn đời nay, xay nắm thóc.

Cách dùng dấu phẩy của tác giả trong câu trên tạo ra nhịp điệu như thế nào cho câu văn? Nhịp điệu ấy góp phần diễn tả điều gì?

Trả lời:

Dấu phẩy trong câu văn của Thép Mới được dùng làm mục đích tu từ. Nhờ hai dấu phẩy này, Thép Mới đã tách câu thành những khúc đoạn cân đối, diễn tả được nhịp quay đểu đặn, chậm rãi và nhẫn nại của chiếc cối xay.