Soạn bài Một người Hà Nội

Câu 1 (trang 98 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Nhân vật trung tâm của truyện là cô Hiền. Nhận xét về tính cách cô Hiền, đặc biệt là suy nghĩ, cách ứng xử của cô trong từng thời đoạn của đất nước. Vì sao tác giả lại cho cô Hiền là "một hạt bụi vàng" của Hà Nội?

a. Tính cách, phẩm chất của nhân vật cô Hiền:

-  Nhân vật trung tâm của truyện ngắn là cô Hiền, cũng như những người Hà Nội, cô đã cùng Hà Nội, cùng đất nước trải qua nhiều biến động thăng trầm nhưng vẫn giữ được cốt cách người Hà Nội. Cô sống thẳng thắn, chân thành, không giấu giếm quan điểm, thái độ của mình với mọi hiện tượng xung quanh.

-  Suy nghĩ về cách ứng xử của cô trong từng thời đoạn của đất nước:

+ Hoà bình lập lại ở miền Bắc, cô Hiền nói về niềm vui và cả những cái có phần máy móc, cực đoan của cuộc sống xung quanh: "vui hơi nhiều, nói cũng hơi nhiều...", theo cô "chính phủ can thiệp vào nhiều việc của dân quá"... cô tính toán mọi việc trước sau rất khôn khéo và "đã tính là làm, đã làm là không để ý đến những đàm tiếu của thiên hạ...".

+ Miền Bắc bước vào thời kì đương đầu với chiến tranh phá hoại hàng loạt bằng không quân của Mĩ. Cô Hiền dạy con biết, cách sống "biết tự trọng, biết xấu hổ", biết sống đúng với bản chất của người Hà Nội. Đó cũng là lí do vì sao cô sẵn sàng cho con trai ra trận: "Tao đau đớn mà bằng lòng, vì tao không muốn nó sống bám vào sự hi sinh của bạn. Nó dám đi cũng là biết tự trọng...".

+ Sau chiến thắng mùa xuân 1975, đất nước trong thời kì đổi mới, với không khí xô bồ của thời kì kinh tế thị trường, cô Hiền vẫn là một người Hà Nội của hôm nay, thuần tuý Hà Nội, không pha trộn. Từ chuyện cây si cố thụ ở đền Ngọc Sơn, cô Hiền nói về niềm tin vào cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.

b. Cô Hiền - "một hạt bụi vàng" của Hà Nội, vì:

-   Nói đến hạt bụi, người ta nghĩ đến vật nhỏ bé, tầm thường. Có điều là hạt bụi vàng thì dù nhỏ bé nhưng có giá trị quý báu.

-  Cô Hiền là một người Hà Nội bình thường thâm sâu những nét tinh hoa trong bản chất người Hà Nội. Bao nhiêu hạt bụi vàng, bao nhiêu người như cô Hiền sẽ hợp lại thành những "ánh vàng" chói sáng. Ánh vàng ấy là phẩm giá người Hà Nội, là truyền thống cốt cách người Hà Nội.

Câu 2 (trang 98 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Nêu cảm nghĩ về nhân vật "tôi", Dũng, người mẹ của Tuất, những thanh niên Hà Nội và cả những người tạo nên "nhận xét không mấy vui vẻ" của nhân vật "tôi" về Hà Nội.

Các nhân vật khác trong truyện:

-   Nhân vật "tôi": Thấp thoáng sau những dòng chữ là hình ảnh nhân vật "tôi" - đó là một người đã chứng kiến và tham gia vào nhiều chặng đường lịch sử dân tộc.

+ Nhân vật "tôi" đã có những quan sát tinh tế, cảm nhận nhạy bén, sắc sảo, đặc biệt là về nhân vật cô Hiền, về Hà Nội và người Hà Nội.

+ Ẩn sâu trong giai điệu vừa vui vừa đùa, khôi hài, vừa khôn ngoan, trải đời là hình ảnh một con người gắn bó thiết tha với vận mệnh đất nước, trân trọng những giá trị văn hóa của nhân vật.

+ Nhân vật "tôi" mang hình bóng Nguyễn Khải, người kể chuyện, một sáng tạo nghệ thuật sắc bén đem đến cho tác phẩm một điểm nhìn trần thuật chân thật, khách quan và đúng đắn, sâu sắc.