Nguyên nhân của chiến tranh

I. Nguyên nhân của chiến tranh

1. Quan hệ quốc tế cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX

- Sự phát triển không đều về kinh tế của chủ nghĩa tư bản cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX đã làm thay đổi sâu sắc so sánh lực lượng giữa các nước đế quốc.

- Bên cạnh các nước đế quốc “già” (Anh, Pháp) với hệ thống thuộc địa rộng lớn là các đế quốc “trẻ” (Mĩ, Đức, Nhật Bản) đang vươn lên mạnh mẽ về kinh tế, nhưng lại có quá ít thuộc địa.

=> Mâu thuẫn giữa các nước đế quốc về vấn đề thuộc địa là không tránh khỏi và ngày càng trở nên gay gắt.

- Từ cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, các cuộc chiến tranh giành thuộc địa đã nổ a ở nhiều nơi.

* Những cuộc chiến tranh giành thuộc địa của các nước đế quốc:

+ Chiến tranh Trung - Nhật (1894-1895), Nhật Bản thôn tính Triều Tiên, Mãn Châu, Đài Loan, Bành Hồ.

+ Chiến tranh Mĩ - Tây Ban Nha (1898), Mĩ chiếm Phi-líp-pin, Cu-ba, Pu-éc tô-Ri-cô…

+ Chiến tranh Anh - Bô-ơ (1899-1902), Anh chiếm vùng đất Nam Phi.

+ Chiến tranh Nga - Nhật (1904-1905), Nhật gạt Nga để khẳng định quyền thống trị trên bán đảo Triều Tiên, Mãn Châu và nam đảo Xa-kha-lin.

* Sự hình thành hai phe đối lập:

- Trong cuộc đua giành giật thuộc địa, đế quốc Đức là kẻ hung hãn nhất. Thái độ của Đức đã làm quan hệ quốc tế ở châu Âu ngày càng căng thẳng, đặc biệt là quan hệ giữa các nước đế quốc với nhau.

+ Năm 1882, Đức cùng Áo - Hung và I-ta-li-a thành lập liên minh tay ba, được gọi là phe Liên minh.

+ Các nước Anh, Pháp, Nga cũng kí những bản hiệp ước tay đôi hình thành phe Hiệp ước.

=> Đến đầu thế kỉ XX, ở châu Âu đã hình thành hai khối quân sự đối đầu nhau. Cả hai khối đề ôm mộng xâm lược, cướp đoạt lãnh thổ và thuộc địa của nhau, tăng cường chạy đua vũ trang.

2. Nguyên nhân bùng nổ chiến tranh

a) Nguyên nhân sâu xa

- Sự phát triển không đồng đều giữa các nước đế quốc.

- Mâu thuẫn giữa các nước đế quốc về vấn đề thuộc địa, thị trường (trước tiên là giữa đế quốc Anh với đế quốc Đức).

b) Nguyên nhân trực tiếp

- Tình hình căng thẳng ở Ban-căng từ năm 1912 đến năm 1913 đã tạo cơ hội chiến tranh bùng nổ.

- Ngày 28-6-1914. Thái tử Áo-Hung bị một người Xéc-bi ám sát tại Bô-xni-a. Giới quân phiệt Đức, Áo chớp lấy cơ hội đó để gây chiến tranh.