Hướng dẫn cách viết văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên lớp 8

Hướng dẫn phân tích đề bài

- Dạng bài: Trong đời sống, không ít lần ta gặp các hiện tượng tự nhiên đặc biệt, có khi kì thú, có khi đáng lo ngại. Đối diện với chúng, trong ta nảy sinh nhu cầu giải thích nhằm thoả mãn nhu cầu hiểu biết, khám phá, chinh phục. Viết bài văn thuyết minh thể hiện nội dung này thực sự là một trải nghiệm thú vị, tạo cho em cơ hội chia sẻ với mọi người những hiểu biết bổ ích có được qua khảo sát, nghiên cứu riêng hoặc qua tiếp nhận những thông tin đáng tin cậy từ các tài liệu khoa học.

Yêu cầu: 

- Nêu được hiện tượng tự nhiên cần giải thích.

- Nêu được các biểu hiện cơ bản của hiện tượng tự nhiên cần giải thích.

- Trình bày được căn cứ xác đáng để giải thích hiện tượng tự nhiên đã chọn.

- Nói rõ ảnh hưởng, tác động của hiện tượng tự nhiên đó đối với cuộc sống con người.

Dàn bài chung cho dạng bài

1. Mở bài: Nêu hiện tượng tự nhiên và đưa ra cái nhìn bao quát về hiện tượng này.

2. Thân bài:

+ Miêu tả hay thuật lại các biểu hiện điển hình của hiện tượng tự nhiên.

+ Nêu lần lượt các nguyên nhân dẫn đến hiện tượng tự nhiên, kết hợp trích dẫn ý kiến của các chuyên gia và bổ sung trên cơ sở một số tài liệu được cập nhật. à bổ sung trên cơ sở một

+ Xác định mối liên hệ giữa hiện tượng tự nhiên với đời sống của con người; nêu, đánh giá khái quát về thái độ và những việc con người đã làm trước hiện tượng tự nhiên đó.

3. Kết bài: Nêu ấn tượng hay đánh giá chung của bản thân về hiện tượng tự nhiên được đề cập.

Ví dụ minh hoạ

Viết văn bản thuyết minh giải thích hiện tượng nguyệt thực

A. Dàn ý chi tiết: 

Dàn ý chi tiết:

1. Mở đoạn: 

Giới thiệu khái quát về hiện tượng nguyệt thực trong tự nhiên.

2. Thân đoạn:

- Khái niệm của hiện tượng nguyệt thực

- Nguyên nhân, cơ chế hình thành hiện tượng nguyệt thực

- Lợi ích hoặc tác hại của hiện tượng nguyệt thực

- Liên hệ mở rộng về các vấn đề liên quan đến hiện tượng nguyệt thực

3. Kết đoạn:

Khái quát lại cảm nghĩ của bản thân về hiện tượng nguyệt thực

B. Các bài văn mẫu tham khảo:

Bài văn mẫu số 1:

Cùng với nhật thực, nguyệt thực cũng là một hiện tượng tự nhiên thú vị, được nhiều người yêu thích và mong chờ.

Hiện tượng nguyệt thực xảy ra khi Trái Đất, Mặt Trời và Mặt Trăng nằm trên cùng một đường thẳng, trong đó Trái Đất nằm ở giữa. Ngoài ra, hiện tượng này còn cần một điều kiện quan trọng không kém đó là nó chỉ có thể xảy ra vào những ngày trăng tròn mà thôi. Lúc này, toàn bộ ánh sáng Mặt Trời sẽ bị bóng của Trái Đất che khuất, khiến Mặt Trăng không nhận được ánh sáng Mặt Trời và không thể phản chiếu lại bất kì ánh sáng nào cả. Đó chính là cách mà nguyệt thực diễn ra.

Mỗi lần xuất hiện, nguyệt thực có thể kéo dài trong vài giờ và có thể nhìn từ bất kì vị trí nào trên Trái Đất. Đặc biệt, con người có thể thoải mái quan sát hiện tượng này bằng mắt thường mà không lo bị ảnh hưởng. Đó là những ưu điểm của hiện tượng này so với nhật thực.

Hiện tượng nguyệt thực được chia thành hai loại dựa vào diện tích Mặt Trăng bị Trái Đất che khỏi tia sáng Mặt Trời. Nếu Mặt Trăng nằm hoàn toàn trong vùng tối của Trái Đất thì khi đó ánh trăng sẽ chuyển sang màu đỏ đồng hoặc cam sẫm, gọi là nguyệt thực toàn phần. Nếu Mặt Trăng chỉ nằm trong vùng tối Trái Đất một phần, phần còn lại vẫn tiếp nhận tia sáng Mặt Trời, thì ta có thể nhìn thấy bóng của Trái Đất màu đen hoặc đỏ sẫm che khuất một phần Mặt Trăng, gọi là nguyệt thực một phần. Trong đó, hiện tượng nguyệt thực một phần sẽ xuất hiện trước hoặc sau khi xảy ra nguyệt thực toàn phần.

Màu sắc của nguyệt thực tạo ra cho mặt trăng đã trở thành điểm nhấn của hiện tượng tự nhiên này. Nó thu hút nhiều người cùng xem và chụp ảnh lưu niệm. Đồng thời, vì màu đỏ đặc trưng mà hiện tượng này còn được nhiều người cho rằng là tín hiệu của một điều gì đó sắp xảy đến.

Bài văn mẫu số 2:

Nguyệt thực, giống như nhật thực, là một hiện tượng thiên nhiên đặc sắc, thu hút sự quan tâm và mong đợi của nhiều người. Điều này xảy ra khi Trái Đất, Mặt Trời và Mặt Trăng nằm trên cùng một đường thẳng, với Trái Đất đặt ở giữa. Điều kiện quan trọng khác là hiện tượng này chỉ xảy ra vào những ngày trăng tròn. Trong thời điểm này, ánh sáng Mặt Trời hoàn toàn bị Trái Đất che khuất, làm cho Mặt Trăng không nhận được ánh sáng và chìm sâu vào bóng tối. Đây là cách mà nguyệt thực diễn ra, một hiện tượng có thể kéo dài trong vài giờ và quan sát được từ bất kỳ nơi nào trên Trái Đất.

Điều đặc biệt là con người có thể thoải mái quan sát nguyệt thực bằng mắt thường mà không phải lo lắng về tác động của nó, làm cho nó trở nên thuận lợi hơn so với nhật thực.

Nguyệt thực được phân loại thành hai loại dựa trên diện tích của Mặt Trăng bị che khuất bởi Trái Đất. Nếu Mặt Trăng hoàn toàn nằm trong vùng tối của Trái Đất, ánh sáng mặt trăng có thể chuyển sang màu đỏ đồng hoặc cam sẫm, được gọi là nguyệt thực toàn phần. Nếu Mặt Trăng chỉ một phần nằm trong vùng tối của Trái Đất, phần còn lại vẫn nhận được ánh sáng Mặt Trời, ta có thể nhìn thấy một bóng của Trái Đất màu đen hoặc đỏ sẫm che phủ một phần của Mặt Trăng, được gọi là nguyệt thực một phần. Nguyệt thực một phần thường xảy ra trước hoặc sau nguyệt thực toàn phần.

Màu sắc đặc trưng của nguyệt thực đã tạo ra điểm nhấn đặc biệt cho hiện tượng này, làm cho nó trở thành một trải nghiệm đẹp và thu hút nhiều người quan sát và chụp ảnh lưu niệm. Tuy nhiên, dù nó mang đến vẻ đẹp độc đáo, nhiều người vẫn tin rằng màu đỏ của Mặt Trăng có thể là tín hiệu của những sự kiện quan trọng sắp xảy ra.