Luyện từ và câu - Giữ phép lịch sự khi bày tỏ yêu cầu, đề nghị trang 72, 73, 74

I. Nhận xét

1. Đọc mẩu chuyện sau. Gạch dưới những câu nêu yêu cầu, đề nghị.

Một sớm, thằng Hùng, mới “nhập cư" vào xóm tôi, dắt chiếc xe đạp gần hết hơi ra tiệm sửa xe của bác Hai. Nó hất hàm bảo bác Hai :

- Bơm cho cái bánh trước. Nhanh lên nhé, trễ giờ học rồi.

Bác Hai nhìn thằng Hùng rồi nói :

- Tiệm của bác hổng có bơm thuê.

- Vậy cho mượn cái bơm, tôi bơm lấy vậy.

Vừa lúc ấy, cái Hoa nhà ở cuối ngõ cũng dắt xe đạp chạy vào ríu rít chào hỏi :

- Cháu chào bác Hai ạ ! Bác ơi, cho cháu mượn cái bơm nhé. Chiều nay cháu đi học về, bác coi giùm cháu nghe, hổng biết sao nó cứ xì hơi hoài.

- Được rồi. Nào để bác bơm cho. Cháu là con gái, biết bơm không mà bơm !

- Cháu cảm ơn bác nhiều

Gợi ý:

Em đọc kĩ mẩu chuyện để tìm những câu mục đích yêu cầu, đề nghị.

Trả lời:

Những câu được gạch chân là câu nêu yêu cầu, đề nghị:

Một sớm, thằng Hùng, mới “nhập cư" vào xóm tôi, dắt chiếc xe đạp gần hết hơi ra tiệm sửa xe của bác Hai. Nó hất hàm bảo bác Hai :

- Bơm cho cái bánh trước. Nhanh lên nhé, trễ giờ học rồi.

Bác Hai nhìn thằng Hùng rồi nói :

-  Tiệm của bác hổng có bơm thuê.

-  Vậy cho mượn cái bơm, tôi bơm lấy vậy.

Vừa lúc ấy, cái Hoa nhà ở cuối ngõ cũng dắt xe đạp chạy vào ríu rít chào hỏi :

-  Cháu chào bác Hai ạ ! Bác ơi, cho cháu mượn cái bơm nhé. Chiều nay cháu đi học về, bác coi giùm cháu nghe, hổng biết sao nó cứ xì hơi hoài.

-  Được rồi. Nào để bác bơm cho. Cháu là con gái, biết bơm không mà bơm !

-  Cháu cảm ơn bác nhiều

2. Cách nêu yêu cầu, đề nghị của hai bạn Hùng và Hoa khác nhau thế nào?

a) Bạn Hùng...... 

b) Bạn Hoa....... 

Gợi ý:

Em chú ý tới thái độ của Hoa và Hùng khi đưa ra yêu cầu, đề nghị.

Trả lời:

Điểm khác nhau trong cách yêu cầu, đề nghị của hai bạn Hoa và Hùng đó là:

a) Bạn Hùng : yêu cầu của Hùng bất lịch sự.

b) Bạn Hoa : yêu cầu của Hoa lịch sự.

II. Luyện tập

1. Khi muốn mượn bạn cái bút, em có thể chọn những cách nói nào? Đánh dấu X vào □ trước các ý em chọn :

□ Cho mượn cái bút!

□ Lan ơi, cho tớ mượn cái bút!

□ Lan ơi, cậu có thể cho tớ mượn cái bút được không?

Gợi ý:

Em suy nghĩ xem cách nào thể hiện được lời yêu cầu đề nghị, lịch sự lại tôn trọng người bạn của mình.

Trả lời:

Khi muốn mượn bạn cái bút, em có thể chọn những cách nói:

[...] Lan ơi, cậu có thể cho tớ mượn cái bút được không ?

2. Khi muốn hỏi giờ một người lớn tuổi, em có thể chọn những cách nói nào ? Đánh dấu X vào □ trước các ý em chọn :

□ Mấy giờ rồi ?

□  Bác ơi, mấy giờ rồi ạ ?

□ Bác ơi, bác làm ơn cho cháu biết mấy giờ rồi ?

□ Bác ơỉ, bác xem giùm cháu mấy giờ rồi ạ ?

Gợi ý:

Em chọn đáp án thể hiện sự kính trọng, lịch sự khi hỏi giờ người lớn tuổi.

Trả lời:

Khi muốn hỏi giờ một người lớn tuổi, em có thể chọn những cách nào nói:

[x] Bác ơi, mấy giờ rồi ạ ?

[x] Bác ơi, bác làm ơn cho cháu biết mấy giờ rồi ?

[x] Bác ơi, bác xem giùm cháu mấy giờ rồi ạ ?

3. So sánh từng cặp câu khiến dưới đây về tính lịch sự. Đánh dấu X vào □ thích hợp : câu giữ được phép lịch sự hay không giữ được phép lịch sự. Cho biết vì sao mỗi câu ấy giữ hay không giữ được phép lịch sự. 

Gợi ý:

Em làm theo yêu cầu của bài tập.

Trả lời:

4. Đặt câu khiến phù hợp với mỗi tình huống sau, rồi viết vào chỗ trống :

a) Em muốn xin tiền bố mẹ để mua một quyển sổ ghi chép.

..................

b) Em đi học về nhà, nhưng nhà em chưa có ai về, em muốn ngồi nhờ bên nhà hàng xóm để chờ bố mẹ về.

..............

Gợi ý:

Em làm theo yêu cầu của bài tập.

Trả lời:

a) Em muốn xin tiền bố mẹ để mua một quyển sổ ghi chép

- Bố ơi, bố cho con tiền để mua để mua một quyển sổ ghi một quyển sổ nhé !

Hoặc :

- Ba ơi, ba có thể cho con tiền để mua một quyển sổ không ạ !

- Ba ơi, ba cho con tiền để mua một quyển sổ ạ.

b) Em đi học về nhà, nhưng nhà em chưa có ai về, em muốn ngồi chờ bên nhà hàng xóm để chờ bố mẹ về.

- Bác ơi, cháu có thể ngồi nhờ bên nhà bác một lúc được không ạ ?

- Bác cho cháu ngồi nhờ bên nhà bác một lúc ạ !