Phần 4: Thuyết trình về một tác giả văn học trang 73 Chuyên đề học tập văn 11 - Cánh diều

Phần 2

Bài tập (trang 74, Sách chuyên đề Ngữ văn 11):

Dựa trên kết quả đọc và viết về tác giả Thạch Lam nêu trên, kết hợp với các gợi ý sau,hãy xây dựng bài thuyết trình về nhà văn để trình bày trong hoạt động ngoại khóa văn hoc với thời lượng 30 phút.

Phương pháp giải:

Từ kết qủa  đọc và viết về tác giả Thạch Lam, kết hợp với các gợi ý đề bài cung cấp để hoàn thành bài thuyết trình về nhà văn để trình bày với thầy cô và các bạn.

Lời giải chi tiết:

1. Tiểu sử:

- Thạch Lam (1910-1942) là một nhà văn, nhà báo, và hoạ sĩ nổi tiếng của văn học Việt Nam. Ông sinh ra trong một gia đình trí thức ở Huế và đã sớm thể hiện năng khiếu về văn chương và hội họa. Thạch Lam là người sáng lập và làm chủ bút của tạp chí Phong Hóa, một phương tiện truyền thông quan trọng trong thời kỳ 1930.

- Ông nổi tiếng với những tác phẩm văn học mang đậm tinh thần xã hội, như truyện ngắn "Lạy người ơi!" hay "Mái nhà màu tím." Thạch Lam có cái nhìn sâu sắc về cuộc sống, tình người, và xã hội, thể hiện qua những câu chuyện tinh tế và cảm động. Ông cũng tham gia vào hoạt động cứu nước và đấu tranh chống thực dân Pháp.

- Dù chỉ sống đến tuổi 32, Thạch Lam đã để lại dấu ấn sâu sắc trong văn học Việt Nam và được tôn vinh là một trong những nhà văn vĩ đại của dòng chảy văn học xã hội thời kỳ đầu của Việt Nam.

2. Sự nghiệp văn học: 

- Ông là một trong những tác giả tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, với những tác phẩm đầy tinh thần chiến đấu và lòng yêu nước. Các tác phẩm nổi bật như "Người thầy" và "Cánh đồng bất tận" đã thể hiện sự nhạy bén trong việc phân tích xã hội và nhân văn. Thạch Lam còn là người sáng lập và biên tập báo "Phong Hóa", một trong những nguồn thông tin quan trọng trong giai đoạn đấu tranh chống thực dân Pháp.

- Tuy tuổi đời còn trẻ, Thạch Lam đã góp phần quan trọng trong việc khơi dậy tinh thần yêu nước và cống hiến cho văn học. Sự nghiệp của ông chấm dứt sớm do ông bị bắt và xử tử bởi thực dân Pháp vào năm 1942. Tuy nhiên, tác phẩm và tinh thần của Thạch Lam vẫn sống mãi trong lòng người đọc và góp phần xây dựng nền văn học Việt Nam đương đại.

3. Quan niệm văn chương và phong cách nghệ thuật:

- Thạch Lam coi văn học như một phương tiện truyền đạt tinh thần, tư tưởng và cảm xúc. Ông không giới hạn trong những khuôn mẫu cố định, mà tôn trọng sự đa dạng và sáng tạo. Qua từng câu chữ, ông khám phá và phản ánh cuộc sống đa dạng của con người, từ những cảm xúc tinh tế đến những tầng lớp xã hội khác nhau.

- Phong cách nghệ thuật của Thạch Lam mang đậm dấu ấn của sự tự do và không gò bó. Ông sử dụng ngôn ngữ thơ ca, tường tận, truyền cảm để khắc họa những tình huống, nhân vật và cảnh quan. Tác phẩm của ông thường tạo ra một thế giới riêng, nơi người đọc có thể cảm nhận được mọi cung bậc cảm xúc, từ buồn bã đến hạnh phúc, từ tĩnh lặng đến náo nhiệt.

Bài tập thực hành

Bài tập thực hành 1 (trang 75, sách Chuyên đề Ngữ Văn 11):

Từ những hình ảnh sau, hãy xây dựng các nội dung thuyết trình tương ứng:

Phương pháp giải:

Dựa vào những hình ảnh mà đề bài đã gợi ý, tìm đọc thông tin và đưa vào để xây dựng các nội dung thuyết trình.

Lời giải chi tiết:

- Tiểu sử cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của nhà thơ Huy Cận:

+ Huy Cận là một trong những nhà thơ lớn,nhà hoạt động văn hóa xuất sắc của Việt Nam thế kỉ XX, trong đó đóng góp lớn nhất vẫn là văn hóa nghệ thuật.

+ Huy Cận tên đầy đủ là Cù Huy Cận, ông sinh 31/05/1919 tại xã Ân Phú, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh trong một gia đình nhà nho nghèo. Huy Cận mất ngày 16, tháng 2, năm 2006, tại Hà Nội. 

+ Từ năm 1942, ông tham gia phong trào sinh viên yêu nước và Mặt trận Việt Minh, Huy Cận đã tham dự Quốc dân đại hội ở Tân Trào (tháng 8 năm 1945) và được bầu vào Ủy ban Giải phóng (tức Chính phủ Cách mạng lâm thời sau đó). Huy Cận cũng từng cộng tác với nhóm Tự Lực Văn Đoàn.

+ Sau cách mạng tháng 8, Huy Cận giữ nhiều trọng trách quan trọng trong chính quyền cách mạng. Sau này ông làm thứ trưởng Bộ Văn Hóa, rồi Bộ trưởng đặc trách văn hóa Thông tin trực thuộc Hội đồng bộ trưởng trong chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, phụ trách công tác văn hóa và văn nghệ.

+ Năm 1996, Huy Cận đã được Nhà nước phong tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

- Sự nghiệp sáng tác của nhà thơ Huy Cận:

+ Giai đoạn trước tháng 8 năm 1945: Năm 1940, nhà thơ Huy Cận cho in tập thơ " Lửa thiêng" gồm những bài đã đăng trên báo từ năm 1936-1940. Tập thơ này mang một nỗi buồn da diết, thiên nhiên thì bao la, hiu quạnh. Nhưng chính tập thơ này Huy Cận trở thành một trong những tên tuổi hàng đầu của phong trào Thơ Mới (1932-1941) lúc bấy giờ.

+ Giai đoạn sau tháng 8 năm 1945: Giai đoạn này thơ của Huy Cận chủ yếu là hô hào, ngợi ca cuộc sống mới, con người mới, nên giá trị nghệ thuật không cao. Ông cũng sáng tác một số tác phẩm về biển. Các tập thơ như: Trời mỗi ngày lại sáng, Chiến trường gần đến chiến trường xa, Đất nở hoa, Bài thơ cuộc đời, Hai bàn tay em (thơ thiếu nhi), Họp mặt thiếu niên anh hùng, Những người mẹ, những người vợ, Ngày hằng sống ngày hằng thơ, Ngôi nhà giữa nắng, Hạt lại gieo, Những năm sáu mươi.

- Phong cách nghệ thuật của Huy Cận: 

+ Mỗi bài thơ của Huy Cận đều mang một phong cách đặc biệt và có một điểm chung là hàm súc, triết lý. Ông là một đại biểu xuất sắc cho phong trào thơ mới với hồn thơ ảo não. Huy Cận là một người yêu thích thơ ca Việt Nam, thơ Đường và chịu nhiều ảnh hưởng của văn học Pháp.

+ Qua tác phẩm “Lửa Thiêng”, người đọc phần nào thấy được một phong cách nghệ thuật sáng tác rất riêng của Huy Cận.  Huy Cận sử dụng ngôn ngữ trực quan, sắc sảo để tạo nên hình ảnh sống động. Từng chi tiết, từng cảm xúc trong tác phẩm đều được truyền đạt một cách chân thực và sống động. Tác phẩm thể hiện sự tự nhiên, chân thực trong cảm xúc và cách diễn đạt. Huy Cận không dùng những lời hoa mỹ, phức tạp mà chọn lựa từ ngôn ngữ thường ngày để tạo nên sự gần gũi và chân thực. Phong cách nghệ thuật của Huy Cận thể hiện sự uyển chuyển của âm nhạc và nhịp điệu trong ngôn ngữ thơ. Các đoạn thơ được xây dựng với nhịp điệu riêng, giúp tạo nên một âm điệu du dương và lôi cuốn.

Câu 1

Câu 1 (trang 76, sách Chuyên đề Ngữ Văn 11):

Thế nào là thuyết trình về một tác giả văn học?

Phương pháp giải:

Từ định nghĩa đã được học, kết hợp cùng hiểu biết và kinh nghiệm của bản thân sau khi đã thực hành thuyết trình về một tác giả văn học, từ đó đưa ra những giải thích ngắn gọn, dễ hiểu nhất

Lời giải chi tiết:

Thuyết trình về một tác giả văn học là việc trình bày và giới thiệu về cuộc đời, sự nghiệp và tác phẩm của một nhà văn hoặc nhà thơ. Trong thuyết trình này, chúng ta sẽ nêu rõ về nguồn gốc, cảm hứng và phong cách sáng tác của tác giả, cũng như tầm ảnh hưởng của ông/ bà trong văn học và xã hội. Mục tiêu của thuyết trình là giúp người nghe hiểu rõ hơn về cá nhân và đóng góp của tác giả vào văn hóa và nghệ thuật.

Câu 2

Câu 2 (trang 76, sách Chuyên đề Ngữ Văn 11):

Cách thức thuyết trình về một tác giả văn học có điểm gì khác với cách viết bài giới thiệu về tác giả văn học?

Phương pháp giải:

Tìm ra những điểm khác biệt giữa việc thuyết trình về một tác giả văn học và viết bài giới thiệu về tác giả văn học để đối chiếu, so sánh và chỉ ra rõ những điểm khác đó.

Lời giải chi tiết:

Cách thức thuyết trình về một tác giả văn học có điểm một số điểm khác so với cách viết bài giới thiệu về tác giả văn học:

- Giao tiếp trực tiếp: Trong thuyết trình, người giới thiệu đang giao tiếp trực tiếp với người nghe thông qua lời nói và biểu đạt, trong khi viết bài giới thiệu là trình bày thông tin trên giấy.

- Ngôn ngữ và phong cách: Trong thuyết trình, người giới thiệu cần sử dụng ngôn ngữ lưu loát, phù hợp với lời nói và tạo sự thu hút cho khán giả. Trong khi đó, viết bài giới thiệu cần sử dụng ngôn từ và cấu trúc câu chữ để truyền đạt thông tin một cách rõ ràng và chính xác.

- Sự tương tác: Thuyết trình thường có sự tương tác giữa người thuyết trình và người nghe, có thể có câu hỏi, thảo luận hoặc phần hỏi đáp. Trong khi đó, viết bài giới thiệu thường không có sự tương tác này.

- Thời gian: Thuyết trình thường có thời gian giới hạn, do đó người thuyết trình cần tập trung vào điểm chính và trình bày một cách ngắn gọn. Trong khi viết bài giới thiệu, bạn có thể mở rộng và trình bày chi tiết hơn.

Câu 3

Câu 3 (trang 76, sách Chuyên đề Ngữ Văn 11):

Từ thực tiễn của hoạt động thuyết trình về một tác giả văn học mà em trực tiếp thực hiện hoặc quan sát, em thấy cần phải chú ý những vấn đề gì để việc thuyết trình trở nên hiệu quả?

Phương pháp giải:

Thông qua hiểu biết, kinh nghiệm sau khi thực hành hoạt động thuyết trình, đưa ra những ý kiến, nhận định của bản thân mình về những điều cần chú ý để việc thuyết trình trở nên hiệu quả.

Lời giải chi tiết:

- Trước khi thuyết trình, cần nắm vững thông tin về tác giả, tác phẩm và ngữ cảnh lịch sử, văn hóa trong đó tác giả hoạt động. Điều này giúp truyền đạt thông tin một cách chính xác và tự tin hơn.

- Chuẩn bị một kịch bản thuyết trình chi tiết với các phần cơ bản như giới thiệu, đặt vấn đề, phân tích tác phẩm, ví dụ và kết luận. Kịch bản giúp duy trì sự mạch lạc và tránh lạc hướng trong quá trình thuyết trình.

- Sử dụng ngôn ngữ lưu loát, không quá phức tạp, tránh sử dụng ngôn ngữ chuyên ngành khó hiểu. Hạn chế việc đọc chính văn bản, thay vào đó tập trung nói tự do và tương tác với người lắng nghe.