Bài 1. Đất và bảo vệ môi trường đất trang 5, 6, 7 SGK Khoa học 5 Cánh diều

MĐ

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 5 SGK Khoa học 5 Cánh diều

Quan sát hình 1, cho biết điều gì xảy ra đối với đất và cây khi dòng nước lũ dâng cao và chảy mạnh.

Phương pháp giải:

Quan sát hình 1

Lời giải chi tiết:

Quan sát hình 1, cây khi dòng nước lũ dâng cao và chảy mạnh đất sẽ bị cuốn trôi đi, gây xói mòn.

CH 1

Trả lời câu hỏi 1 trang 5 SGK Khoa học 5 Cánh diều

Nêu một số thành phần đất và vai trò của đất đối với cây trồng

Phương pháp giải:

Lý thuyết về đất

Lời giải chi tiết:

- Một số thành phần của đất: Mùn, khoáng, nước và không khí.

- Vai trò của đất: Cung cấp chất dinh dưỡng, nước, không khí,... cho cây và giữ cho cây đứng vững.

CH 1

Trả lời câu hỏi 1 trang 6 SGK Khoa học 5 Cánh diều

Mô tả thí nghiệm trong hình 3 và giải thích vì sao sau khi phơi nắng, khối lượng đất lại giảm. Thí nghiệm này chứng minh trong đất có thành phần nào?

Phương pháp giải:

Quan sát hình 3

Lời giải chi tiết:

- Mô tả thí nghiệm:

a) Cân khối lượng đất ban đầu (300g)

b) Phơi đất ngoài nắng trong 8 giờ

c) Cân khối lượng đất sau khi phơi (200g)

- Thí nghiệm này chứng minh trong đất có nước

CH 2

Trả lời câu hỏi 2 trang 6 SGK Khoa học 5 Cánh diều

Với mẫu đất và dụng cụ được chuẩn bị ở hình 4, hãy đề xuất cách làm để chứng minh trong đất có chứa không khí và giải thích?

Phương pháp giải:

Quan sát hình 4

Lời giải chi tiết:

- Mô tả thí nghiệm: Dùng gang tay lấy đất khô cho vào bình nước

- Quan sát hiện tượng thấy rằng các bọt khí nổi lên trong bình nước

- Giải thích: Nếu có không khí trong đất, khi nước xâm nhập, nó sẽ đẩy không khí lên bề mặt. Điều này sẽ tạo ra các bong bóng khí trong nước.

CH 3

Trả lời câu hỏi 3 trang 6 SGK Khoa học 5 Cánh diều

Vì sao trong trồng trọt cần làm cho đất tơi xốp?

Phương pháp giải:

Lý thuyết vai trò của đất

Lời giải chi tiết:

Đất tơi xốp có cấu trúc rỗng lớn, giúp lưu thông không khí và thoát nước hiệu quả, giảm nguy cơ cây bị ngập úng. Nó tạo môi trường thuận lợi cho rễ cây phát triển sâu hơn và cung cấp điều kiện tốt cho vi sinh vật có ích giúp cải thiện cấu trúc đất và cung cấp dưỡng chất cho cây trồng.

CH 1

Trả lời câu hỏi 1 trang 7 SGK Khoa học 5 Cánh diều

Nêu các nguyên nhân gây ô nhiễm đất được thể hiện trong hình 6

Phương pháp giải:

Quan sát hình 6

Lời giải chi tiết:

Các nguyên nhân gây ô nhiễm đất được thể hiện trong hình 6: Rác thải sinh hoạt, Chất thải công nghiệp, phun thuốc sâu, nhiễm mặn

CH 2

Trả lời câu hỏi 2 trang 7 SGK Khoa học 5 Cánh diều

Lựa chọn biện pháp phòng chống ô nhiễm đất trong hình 7 phù hợp với mỗi nguyên nhân ở hình 6

Phương pháp giải:

Quan sát hình 6 và hình 7.

Lời giải chi tiết:

Các biện pháp trên là nguyên nhân của:

a) Xâm nhập mặn

b) Phun thuốc trừ sâu

c) Chất thải công nghiệp

d) Thải rác thải sinh hoạt bừa bãi

CH 1

Trả lời câu hỏi 1 trang 8 SGK Khoa học 5 Cánh diều

Kể thêm một số nguyên nhân và biện pháp phòng chống ô nhiễm đất

Phương pháp giải:

Học sinh tự kể thêm

Lời giải chi tiết:

- Nguyên nhân: Núi lửa phun trào, mưa axit, xói mòn, thuốc diệt cỏ,...

- Biện pháp:

• Đối với núi lửa phun trào và mưa axit, cần thiết phải thực hiện các biện pháp kiểm soát khí thải và chất thải độc hại để giảm nguy cơ ô nhiễm đất.
• Đối với xói mòn, có thể triển khai các biện pháp bảo vệ bề mặt đất như trồng cây bao che, xây dựng các hàng rào bảo vệ và xây dựng hệ thống thoát nước hiệu quả để giảm sự mất mát đất.
• Đối với sử dụng thuốc diệt cỏ, cần thiết phải hạn chế việc sử dụng hoặc chuyển sang sử dụng các phương pháp kiểm soát cỏ dựa trên kỹ thuật và hữu cơ.

CH 2

Trả lời câu hỏi 2 trang 8 SGK Khoa học 5 Cánh diều

Thí nghiệm: Tìm hiểu tác hại của đất bị ô nhiễm

+ Bước 1: Thu thập thông tin qua internet, sách, báo, quan sát thực tế về tác hại của đất bị ô nhiễm theo gợi ý sau:

Phương pháp giải:

Học sinh tự thực hiện và báo cáo kết quả

Lời giải chi tiết:

1. Thực vật: Đất ô nhiễm gây suy giảm năng suất và sức kháng của cây trồng, cũng như gây chết cây trong một số trường hợp.

2. Con người và động vật: Nguy hại đến sức khỏe của con người và động vật thông qua việc tiếp xúc với chất độc hại trong đất.

3. Nước: Ô nhiễm đất có thể làm ô nhiễm nguồn nước, gây hại cho sinh vật sống trong nước và đe dọa sức khỏe của con người.

4. Thiên nhiên: Gây suy giảm đa dạng sinh học, thay đổi cấu trúc và chức năng của hệ sinh thái đất, và làm suy yếu tính ổn định của môi trường tự nhiên.

CH 3

Trả lời câu hỏi 3 trang 8 SGK Khoa học 5 Cánh diều

Nêu một số việc làm góp phần phòng chống ô nhiễm đất ở gia đình và địa phương em.

Phương pháp giải:

Học sinh tự nêu ở gia đình và địa phương

Lời giải chi tiết:

Gia đình và cộng đồng có thể thực hiện những việc sau để góp phần phòng chống ô nhiễm đất:

1. Sử dụng phân bón hữu cơ: Thay vì sử dụng phân bón hóa học chứa hóa chất độc hại, hãy sử dụng phân bón hữu cơ hoặc tái chế phân bón tự nhiên từ chất thải hữu cơ trong gia đình.

2. Hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu: Sử dụng các phương pháp kiểm soát côn trùng hữu cơ như sử dụng côn trùng kháng sinh tự nhiên hoặc các loài côn trùng khác để giảm lượng thuốc trừ sâu được sử dụng và giảm ô nhiễm đất.

3. Tái chế và xử lý chất thải đúng cách: Thực hiện việc phân loại chất thải tại nhà, tái chế nhựa, giấy và thủy tinh, và loại bỏ chất thải độc hại như pin, ắc quy, hoá chất, và dầu mỡ tại các điểm thu gom chất thải địa phương.

4. Thực hiện kỹ thuật trồng trọt bền vững: Áp dụng các phương pháp trồng trọt bền vững như canh tác không cày, chuyển đổi sang trồng cây che phủ đất, và sử dụng phân bón hữu cơ để giảm lượng hóa chất và chất độc hại tiếp xúc với đất.

5. Tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường: Tham gia vào các hoạt động cộng đồng như dọn dẹp môi trường, cây xanh và xây dựng các dự án bảo vệ môi trường địa phương để giảm ô nhiễm đất.