Bài 5. Amine trang 35, 36, 37 Hóa 12 Cánh diều

Từ công thức cấu tạo của ammonia và một số amine ở hình 5.1, hãy:

CH tr 35

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 35 SGK Hóa 12 Cánh diều

Từ công thức cấu tạo của ammonia và một số amine ở hình 5.1, hãy:

a) Cho biết đặc điểm cấu tạo của amine

b) Giải thích vì sao amine thường có tính base tương tự ammonia

Phương pháp giải:

Dựa vào hình 5.1

Lời giải chi tiết:

a) Khi thay thế 1 hay nhiều hydrogen trong phân tử ammonia bằng một hay nhiều gốc hydrocarbon thu được amine

b) Vì các nitrogen trong phân tử amine còn 1 cặp electron tự do gây tính base giống như ammonia

CH tr 36

Trả lời câu hỏi trang 36 SGK Hóa 12 Cánh diều

Dựa vào Hình 5.2c, 5.2d, hãy mô tả đặc điểm cấu tạo phân tử, hình dạng phân tử của methylamine và aniline

Phương pháp giải:

Dựa vào hình 5.2

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm cấu tạo phân tử methylamine: gốc – CH₃liên kết với nguyên tử N

Hình dạng phân tử methylamine: hình chóp tam giác

Đặc điểm cấu tạo phân tử aniline: gốc – C₆H₅ liên kết với nguyên tử N

Hình dạng phân tử aniline: hình tháp nông

CH1

Trả lời câu hỏi 1 trang 37 SGK Hóa 12 Cánh diều

Xác định bậc của mỗi amine dưới đây và cho biết đó là alkyamine hay arylamine:

Phương pháp giải:

Bậc của amine được tính bằng số gốc hydrocarbon liên kết trực tiếp với nguyên tử nitrogen

Lời giải chi tiết:

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 37 SGK Hóa 12 Cánh diều

Viết công thức cấu tạo của các amine mạch hở có công thức phân tử C₄H₁₁N.

a) Trong các amine trên, amine nào là amine bậc một, bậc hai, bậc ba?

b) Gọi tên các amine trên theo danh pháp thay thế.

Phương pháp giải:

Dựa vào khái niệm bậc của amine và quy tắc đọc tên của amine

Lời giải chi tiết:

Đồng phân cấu tạo của các amine có công thức phân tử C₄H₁₁N:

(1) CH₃ – CH₂ – CH₂ – CH₂– NH₂

(2) CH₃ – CH(NH₂) – CH₂ – CH₃

(3) (CH₃)₂CH – CH₂ – NH₂

(4) (CH₃)₃C – NH₂

(5) CH₃ – CH₂ – CH₂ – NH – CH₃

(6) CH₃ – CH₂ – NH – CH₂– CH₃

(7) (CH₃)₂CH – NH – CH₃

(8) CH₃ – N(CH₃) – CH₂ – CH₃

a) Các amine bậc 1: (1), (2), (3), (4); amine bậc 2: (5), (6), (7); amine bậc 3: (8)

(1) CH₃ – CH₂ – CH₂ – CH₂– NH₂: propan – 1 – amine

(2) CH₃ – CH(NH₂) – CH₂ – CH₃: butan – 2 - amine

(3) (CH₃)₂CH – CH₂ – NH₂: 2 – methylpropan – 1 – amine

(4) (CH₃)₃C – NH₂: 2 – methylpropan – 2 – amine

(5) CH₃ – CH₂ – CH₂ – NH – CH₃: N - methylethanamine

(6) CH₃ – CH₂ – NH – CH₂ – CH₃ : N - ethylethanamine

(7) (CH₃)₂CH – NH – CH₃: N – methlypropan – 2 – amine

(8) CH₃ – N(CH₃) – CH₂ – CH₃ : N,N – dimethylethanamine

CH2

Trả lời câu hỏi 2 trang 37 SGK Hóa 12 Cánh diều

Biểu diễn liên kết hydrogen giữa các phân tử ethylamine với nhau và với nước

Phương pháp giải:

Trong các phân tử amine thường có liên kết hydrogen liên phân tử

Lời giải chi tiết:

Trả lời câu hỏi Thực hành trang 38 SGK Hóa 12 Cánh diều

Chuẩn bị:

- Hóa chất: Dung dịch ethylamine 5%, dung dịch HCl đặc, dung dịch CuSO₄ 5%, dung dịch FeCl₃ 3%, giấy quỳ tím

- Dụng cụ: Ống nghiệm, đũa thủy tinh, ống hút nhỏ giọt

Tiến hành:

- Cho vào ống nghiệm (1) khoảng 1ml dung dịch ethylamine 5%. Lấy đũa thủy tinh nhúng vào dung dịch rồi chấm vào giấy quỳ tím. Nhúng đũa thủy tinh sạch vào dung dịch HCl đặc rồi đưa đầu đũa thủy tinh vào miệng ống nghiệm (1)

- Cho vào ống nghiệm (2) 5 giọt dung dịch FeCl₃3%. Vừa lắc vừa thêm từ từ đến hết 2ml dung dịch ethylamine 5%

- Cho vào ống nghiệm (3) 5 giọt dung dịch CuSO₄ 5%. Vừa lắc vừa thêm từ từ đến hết 4ml dung dịch ethylamine 5%.

Yêu cầu: Quan sát, mô tả các hiện tượng và giải thích

Chú ý an toàn: Ethylamine độc, có mùi khó chịu, cần tiến hành thí nghiệm ở nơi thoáng khí hoặc trong tủ hút

Phương pháp giải:

Dựa vào tính chất hóa học của amine

Lời giải chi tiết:

- Ống nghiệm 1: có khói trắng xuất hiện ở đầu ống nghiệm vì ethylamine có phản ứng với HCl đặc

- Ống nghiệm 2: có xuất hiện kết tủa nâu đỏ vì ethylamine phản ứng với FeCl₃ tạo ra Fe(OH)₃

- Ống nghiệm 3: kết tủa trắng tan dần tạo dung dịch xanh lam

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 38 SGK Hóa 12 Cánh diều

Giải thích vì sao aniline kém tan trong nước nhưng tan nhiều trong dung dịch hydrochloric acid

Phương pháp giải:

Dựa vào cấu tạo phân tử aniline

Lời giải chi tiết:

Trong phân tử aniline có liên kết hydrogen rất yếu nên kém tan trong nước, nhóm chức – NH₂ có phản ứng với HCl tạo ra muối tan nên aniline tan được trong dung dịch hydrochloric acid.

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 39 SGK Hóa 12 Cánh diều

Mùi tanh của cá gây ra bởi hỗn hợp các amine. Hãy đề xuất phương pháp đơn giản có thể giảm bớt mùi tanh của các khi chế biến các món ăn.

Phương pháp giải:

Dựa vào tính chất hóa học của amine

Lời giải chi tiết:

Để khử mùi tanh của cá gây ra bởi hỗn hợp các amine có thể dùng chanh hoặc giấm ăn để khử mùi tanh. Vì các amine có tính base yếu, khi tác dụng với dung dịch acid tạo các muối không có mùi tanh.

Trả lời câu hỏi Thực hành trang 39 SGK Hóa 12 Cánh diều

Chuẩn bị

- Hóa chất: Dung dịch aniline, nước bromine bão hòa

- Dụng cụ: Ống nghiệm, ống hút nhỏ giọt

Tiến hành: Cho vào ống nghiệm 1 ml dung dịch aniline. Thêm tiếp từ từ 0,5 – 1 ml nước bromie, vừa thêm vừa lắc

Yêu cầu: Quan sát và mô tả hiện tượng xảy ra và giải thích

Phương pháp giải:

Aniline có phản ứng thế ở nhân thơm.

Lời giải chi tiết:

Hiện tượng: nước bromine nhạt màu dần, và có kết tủa trắng xuất hiện

Giải thích: vì aniline có phản ứng thế ở nhân thơm với nước bromine tạo 2,4,6 – tribromoaniline

Trả lời câu hỏi trang 39 SGK Hóa 12 Cánh diều

Nêu ứng dụng của amine trong đời sống và sản xuất

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức về ứng dụng và điều chế amine

Lời giải chi tiết:

Ứng dụng của amine: để tổng hợp polymer, nguyên liệu để tổng hợp phẩm nhuộm.

BT1

Trả lời câu hỏi Bài tập 1 trang 41 SGK Hóa 12 Cánh diều

Cho các chất có công thức cấu tạo sau:

Trong các chất trên, hãy cho biết:

a) Chất nào là amine b) Chất nào thuộc loại arylamine

Phương pháp giải:

Khi thay thế một hay nhiều nguyên tử hydrogen trong phân tử ammonia bằng một hay nhiều gốc hydrocarbon thu được amine

Khi thay thế một hay nhiều nguyên tử hydrogen trong phân tử ammonia bằng một hay nhiều gốc hydrocarbon thơm thu được aryamine

Lời giải chi tiết:

a) Amine: (1)

b) Arylamine: (2), (4)

BT2

Trả lời câu hỏi Bài tập 2 trang 41 SGK Hóa 12 Cánh diều

Phát biểu nào dưới đây không đúng?

A. Phân tử ethylamine chứa nhóm chức – NH₂

B. Ethylamine tan tốt trong nước

C. Ethylamine tác dụng với nitrous acid thu được muối diazonium

D. Dung dịch ethylamine trong nước làm quỳ tím hóa xanh

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức về hợp chất amine

Lời giải chi tiết:

A. đúng

B. đúng

C. sai, ethylamine tác dụng với nitrous acid thu được ethanol và giải phóng nitrogen

D. đúng

BT3

Trả lời câu hỏi Bài tập 3 trang 41 SGK Hóa 12 Cánh diều

Naftifine là một chất có tác dụng chống nấm. Naftifine có công thức cấu tạo như hình bên.

a) Cho biết nafitifine thuộc loại amine bậc một, bậc hai hay bậc ba

b) Vì sao trong phân tử nafitifine có vòng benzene nhưng naftifine không thuộc loại arylamine?

c) Naftifine thường được dùng ở dạng muối naftifine hydrochloride. Viết phương trình hóa học của phản ứng tạo thành naftifine hydrochloride từ naftifine và hydrochoric acid.

Phương pháp giải:

Dựa vào cấu tạo của naftifine

Lời giải chi tiết:

a) Naftifine thuộc amine bậc ba

b) Vì vòng benzene không liên kết trực tiếp với nguyên tử nitrogen