Bài 3. Tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng - SGK GDCD 9 Chân trời sáng tạo

Mở đầu

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 16 SGK GDCD 9 Chân trời sáng tạo

Em hãy kể lại tên những hoạt động, việc làm mà em và mọi người đã tham gia để giúp đỡ người khác

Phương pháp giải:

Em liên hệ thực tế bản thân và mọi người xung quanh để thực hiện yêu cầu

Lời giải chi tiết:

Một số việc làm:

- Tham gia các buổi dọn dẹp vệ sinh môi trường, làm sạch các khuôn viên công cộng như công viên, đường phố

- Tham gia ủng hộ đồ dùng học tập, quần áo cho đồng bào vùng sâu vùng xa

- Mua tăm, bút ủng hộ người khuyết tật

---

1

Trả lời câu hỏi Khám phá 1 trang 16 SGK GDCD 9 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc thông tin sau và thực hiện yêu cầu:

Theo báo cáo Kết quả triển khai, tổ chức các chương trình, chiến dịch tình nguyện hè của thanh niên Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 1994 – 2023 của Thành Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh, từ năm 1994, tuổi trẻ của Thành phố mang tên Bác đã thực hiện Chiến dịch “Ánh sáng văn hóa hè", đến năm 1997 là Chiến dịch tình nguyện "Mùa hè xanh". Tiếp theo đó, lần lượt là: Chương trình “Hỗ trợ thí sinh đi thì Đại học, Cao đăng” (1997), sau đó được đổi tên thành “Tiếp sức mùa thi” (2001); "Hoa phượng đỏ" (1999) dành cho học sinh, giáo viên trẻ; "Kì nghỉ hồng" (2002) dành cho thanh niên công nhân; "Hành quân xanh" (2007) dành cho thanh niên lực lượng vũ trang và “Gia sư áo xanh" (2012) nhằm hỗ trợ học sinh ôn tập kiến thức.

Sau 30 năm thực hiện các chương trình, chiến dịch tình nguyện hè, đã có 5 triệu lượt chiến sĩ tham gia; thực hiện 31.000 công trình thanh niên; xây, sửa chữa 7 720 nhà tình nghĩa, nhà tình thương, nhà tỉnh bạn, bê tông hoá, nâng cấp, sửa chữa 870 km đường nông thôn; xây dựng, sửa chữa 500 cầu nông thôn; lắp đặt hệ thống chiếu sáng 270 tuyến đường nông thôn, tuyến hẻm với tổng chiều dài 200 km; trồng 650 nghìn cây xanh,... không chỉ ở Thành phố Hồ Chí Minh mà còn ở nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước và nước bạn Lào.

- Em hãy xác định mục đích, kết quả và ý nghĩa của các hoạt động được đề cập trong thông tin trên

- Em hãy chỉ ra những đối tượng có thể tham gia hoạt động cộng đồng

- Hãy trình bày cách hiểu của em về hoạt động cộng đồng và giải thích vì sao phải tham gia hoạt động cộng đồng

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ thông tin để thực hiện các yêu cầu

Lời giải chi tiết:

Hoạt động	Mục đích	Kết quả và ý nghĩa
Ánh sáng văn hóa hè (1994)	Tạo ra môi trường văn hóa trong mùa hè	Tăng cường hoạt động văn hoá và giáo dục trong cộng đồng, mang lại sự phát triển cho thanh niên và cả xã hội.
Mùa hè xanh (1997)	Tăng cường hoạt động tình nguyện trong mùa hè	Xây dựng và bảo vệ môi trường, thúc đẩy ý thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng.
Tiếp sức mùa thi (2001)	Hỗ trợ thí sinh trong kỳ thi Đại học, Cao đẳng	Giúp thí sinh tự tin hơn và đạt được thành tích cao hơn trong kỳ thi
Hoa phượng đỏ (1999)	Tạo ra một môi trường giáo dục tích cực cho học sinh và giáo viên trẻ	Tăng cường hoạt động giáo dục và rèn luyện năng lực cho học sinh và giáo viên.
Kì nghỉ hồng (2002)	Tạo ra cơ hội cho thanh niên công nhân nghỉ ngơi và thư giãn sau những ngày làm việc vất vả	Tăng cường sức khỏe và tinh thần cho thanh niên công nhân
Hành quân xanh (2007)	Rèn luyện tinh thần và kỹ năng cho thanh niên lực lượng vũ trang	Tăng cường sự chuẩn bị và sẵn sàng trong các tình huống khẩn cấp.
Gia sư áo xanh (2012)	Hỗ trợ học sinh ôn tập kiến thức	Nâng cao chất lượng giáo dục và động viên học sinh trong quá trình học tập.

 

- Đối tượng có thể tham gia hoạt động cộng đồng: cá nhân, tập thể, các tổ chức hoặc các cơ quan, đoàn thể

- Hoạt động cộng đồng là các hoạt động được tổ chức trong nhà trường, xã hội bởi các cá nhân, tập thể, tổ chức và mang lại lợi ích chung cho cộng đồng.

Cần tham gia vào các hoạt động cộng đồng vì

+ Những hoạt động này giúp tăng cường lòng tự hào và trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với xã hội

+ Những hoạt động này tạo ra môi trường tích cực, hòa thuận trong cộng đồng, thúc đẩy sự phát triển và tiến bộ của xã hội

+ Tham gia vào các hoạt động cộng đồng là cách để góp phần vào việc xây dựng xã hội văn minh, phát triển bền vững

---

2

Trả lời câu hỏi Khám phá 2 trang 17 SGK GDCD 9 Chân trời sáng tạo

Em hãy quan sát hình ảnh, đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi

Trường hợp 1.

Bà H là thành viên của Hội Khuyến học, Hội Người cao tuổi và rất tích cực tham gia các hoạt động tại địa phương. Thấy bà dành thời gian quá nhiều cho hoạt động cộng đồng, con cháu bà có ý khuyên can. Một số người hàng xóm không muốn tham gia các hoạt động cộng đồng cho rằng, bà đã lớn tuổi, nên dành thời gian để nghỉ ngơi, chăm lo cho bản thân và gia đình.

Trường hợp 2.

Bạn N, bạn T, bạn H là nhóm bạn chơi thân với nhau, học tốt và chăm chỉ luyện tập thể thao. Tuy nhiên, cả ba bạn đều rất ngại tham gia hoạt động cộng đồng và luôn tìm lí do để không tham gia các hoạt động vì cộng đồng do trường, lớp và địa phương tổ chức.

- Từ các hình ảnh trên, em hãy cho biết ở trường, lớp, địa phương của em đã tổ chức những hoạt động nào. Em đã tham gia những hoạt động nào?

- Những việc nào mà em cảm thấy hài lòng và chưa hài lòng về tinh thần, thái độ của mọi người khi tham gia những hoạt động cộng đồng?

- Em suy nghĩ như thế nào về hành vi, việc làm của các nhân vật trong trường hợp 1, 2 và đưa ra lời khuyên nào đối với những nhân vật chưa tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng?

Phương pháp giải:

Em quan sát kĩ các hình ảnh và đọc các trường hợp để trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Những hoạt động trường, lớp, địa phương em đã tổ chức

- Trồng cây mừng kỉ niệm thành lập trường

- Quyên góp ủng hộ đồng bào miền Trung bị lũ lụt

- Phong trào “Kế hoạch nhỏ” – góp quỹ để gửi tặng sách vở cho các bạn nhỏ vùng sâu, vùng xa

- Chương trình dọn dẹp và thắp hương tri ân các anh hùng liệt sĩ nhân ngày Thương binh liệt sĩ 27/7

- Dọn vệ sinh làng xóm đón Tết

- Quyên góp ủng hộ các gia đình có hoàn cảnh khó khăn trong khu phố

Trong đó, em đã tham gia một số việc làm

- Trồng cây mừng kỉ niệm thành lập trường

- Quyên góp ủng hộ đồng bào miền Trung bị lũ lụt

- Phong trào “Kế hoạch nhỏ” – góp quỹ để gửi tặng sách vở cho các bạn nhỏ vùng sâu, vùng xa

- Chương trình dọn dẹp và thắp hương tri ân các anh hùng liệt sĩ nhân ngày Thương binh liệt sĩ 27/7

Những việc hài lòng, chưa hài lòng về tinh thần của mọi người

Hài lòng	Chưa hài lòng
- Mọi người có tinh thần tích cực, sẵn lòng giúp đỡ và hỗ trợ nhau - Mỗi người đóng góp một phần công sức của mình vào hoạt động - Cùng nhau đoàn kết, chia sẻ với mọi người - Học hỏi thêm nhiều điều hay	- Một số người tham gia với thái độ không thoải mái - Một số người chưa tích cực, tập trung trong quá trình tham gia

Trường hợp 1

- Hành động của bà H thể hiện bà là một người tích cực tham gia hoạt động cộng đồng

- Những người hàng xóm của bà H là những người chưa tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng

Trường hợp 2: N, T, H tuy chăm chỉ học tập và rèn luyện thể thao nhưng lại chưa tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng

Lời khuyên:

- Tham gia hoạt động cộng đồng góp phần giúp đỡ những người kém may mắn, đóng góp sức lực vào công cuộc phát triển quê hương, đất nước, đồng thời cũng là cách để khiến cho cuộc sống mỗi người có thêm những trải nghiệm

- Khi tham gia vào các hoạt động cộng đồng, mỗi cá nhân sẽ cảm nhận được niềm hạnh phúc, cảm nhận được tình người, sự đoàn kết, tình yêu thương lẫn nhau, đồng thời cũng phát triển được các kĩ năng khác nhau

---

3

Trả lời câu hỏi Khám phá 3 trang 19 SGK GDCD 9 Chân trời sáng tạo

Em hãy lựa chọn một hoạt động cộng đồng phù hợp với bản thân để xây dựng kế hoạch tham gia hoạt động đó.

Gợi ý:

- Cần lựa chọn hoạt động vừa sức, thường xuyên được tổ chức tại địa phương hoặc trường lớp

- Xác định rõ những việc làm phù hợp với khả năng của bản thân

- Tham khảo mẫu kế hoạch sau:

KẾ HOẠCH

Tên hoạt động………

1. Mục đích của hoạt động:

2. Nhiệm vụ có thể tham gia:

2.1. Nhiệm vụ 1

2.2. Nhiệm vụ 2

3. Thời gian, địa điểm thực hiện

4. Cách thức thực hiện

5. Người phối hợp thực hiện

Phương pháp giải:

Em dựa vào gợi ý để hoàn thành bài tập

Lời giải chi tiết:

KẾ HOẠCH

Tên hoạt động: Dọn dẹp đường làng ngõ xóm

1. Mục đích của hoạt động: Nâng cao ý thức vệ sinh, tạo môi trường sống sạch đẹp và an toàn cho cộng đồng.

2. Nhiệm vụ có thể tham gia:

2.1. Thu gom rác thải không đúng nơi quy định.

2.2. Vệ sinh, lau chùi các khu vực công cộng.

2.3. Sơn lại biển báo giao thông nếu cần thiết.

2.4. Chăm sóc cây xanh ven đường.

3. Thời gian, địa điểm thực hiện

- Thời gian: Chủ nhật cuối cùng mỗi tháng

- Địa điểm: Đường làng, ngõ xóm trong phạm vi địa phương

4. Cách thức thực hiện

- Tổ chức buổi họp giao ban để phân công nhiệm vụ cho từng nhóm.

- Tập trung vào việc dọn dẹp, vệ sinh từ sáng sớm đến trưa.

- Sử dụng các dụng cụ vệ sinh như găng tay, khẩu trang để đảm bảo an toàn.

- Phân loại rác thải và tái chế nếu có thể.

5. Người phối hợp thực hiện

- Ban quản lý khu phố/ngõ xóm.

- Các tổ chức địa phương.

- Các nhóm thanh thiếu niên, hội sinh viên, cộng đồng dân cư.

---

1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 20 SGK GDCD 9 Chân trời sáng tạo

Em hãy xác định tên và ý nghĩa của các hoạt động trong mỗi hình ảnh dưới đây

Phương pháp giải:

Em quan sát kĩ các hình ảnh để gọi tên các hoạt động đồng thời nêu ý nghĩa của các hoạt động đó

Lời giải chi tiết:

Hình ảnh	Tên hoạt động	Ý nghĩa của hoạt động
1	Xây nhà tình thương cho người già neo đơn	Giúp những người già neo đơn có một môi trường sống an lành và ổn định
2	Trao học bổng cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn	Tạo điều kiện cho các bạn học sinh vượt qua khó khăn về tài chính, khuyến khích và động viên các bạn trong học tập
3	Dọn dẹp, thắp hương tại nghĩa trang liệt sĩ	Tôn vinh và ghi nhận công lao của các liệt sĩ đã hi sinh vì tổ quốc, thể hiện sự tri ân, lòng biết ơn của cộng đồng đối với họ
4	Chương trình đổi rác thải lấy cây xanh	Giảm thiểu ô nhiễm môi trường, thúc đẩy việc giữ gìn môi trường và tạo ra các mô hình thực tiễn cho việc bảo vệ môi trường

---

2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 20 SGK GDCD 9 Chân trời sáng tạo

Từ câu hát “Đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta mà cần hỏi ta đã làm gì cho Tổ quốc hôm nay” trong ca khúc Khát vọng tuổi trẻ của nhạc sĩ Vũ Hoàng, em hãy viết bài thuyết trình về tinh thần cống hiến của tuổi trẻ và phê phán những biểu hiện thờ ơ, thiếu trách nhiệm trong các hoạt động cộng đồng

Phương pháp giải:

Em viết bài thuyết trình dựa vào gợi ý sau:

- Tinh thần cống hiến là gì?

- Trách nhiệm của tuổi trẻ đối với cộng đồng

- Chỉ ra một số biểu hiện thờ ơ, thiếu trách nhiệm với cộng đồng và phê phán

- Kết luận

Lời giải chi tiết:

Tuổi trẻ - là ngọn lửa sáng cháy, là động lực mạnh mẽ đẩy lùi bóng tối, và tinh thần cống hiến của họ là nguồn năng lượng vô tận, xây dựng nên những nền móng vững chắc cho một cộng đồng phồn thịnh. Trong một thời đại nơi mà thế giới đang đối mặt với những thách thức ngày càng phức tạp, việc thể hiện tinh thần cống hiến của tuổi trẻ không chỉ là một lựa chọn mà còn là trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với xã hội.

 

Tinh thần cống hiến của tuổi trẻ là hiện thân của sự trách nhiệm và lòng nhiệt huyết không ngừng. Đó là khao khát được góp phần vào sự phát triển của cộng đồng, là lòng yêu nước sâu sắc đối với quê hương và nhân loại. Tuổi trẻ không chỉ là những người mang lại sự mới mẻ và sáng tạo, mà còn là những người chịu trách nhiệm với sứ mệnh xây dựng một xã hội công bằng và phồn thịnh.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tinh thần cống hiến của tuổi trẻ lại gặp phải những biểu hiện thiếu trách nhiệm và thờ ơ trong các hoạt động cộng đồng. Sự thiếu nhận thức về vai trò của bản thân trong xã hội và sự tiện lợi cá nhân thường là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Thách thức lớn nhất không phải là thiếu ý thức về vấn đề, mà là sự thiếu kết nối giữa những nỗ lực cá nhân và mục tiêu chung của cộng đồng.

Việc phê phán những biểu hiện thiếu trách nhiệm và thờ ơ của tuổi trẻ trong các hoạt động cộng đồng là cần thiết để đánh thức và khích lệ họ nhận ra tầm quan trọng của sự đóng góp và trách nhiệm xã hội. Qua việc giáo dục và tạo ra những cơ hội tham gia hoạt động xã hội ý nghĩa, chúng ta có thể khuyến khích tuổi trẻ hiểu rõ hơn về vai trò của mình và khám phá tiềm năng để làm thay đổi tích cực trong cộng đồng.

Hãy cùng nhau nâng cao ý thức và tinh thần trách nhiệm xã hội, hãy tham gia vào các hoạt động cộng đồng, hãy đóng góp những ý kiến và hành động tích cực để xây dựng một đất nước phồn thịnh, giàu mạnh và công bằng. Bằng tinh thần cống hiến và sự nỗ lực không ngừng, chúng ta có thể vượt qua mọi thử thách, đồng hành cùng nhau trên con đường phát triển bền vững và hạnh phúc cho đất nước và nhân dân Việt Nam. Hãy cùng nhau đứng lên, hãy cùng nhau cống hiến, vì đất nước, vì tương lai xanh sáng của chúng ta!

---

3

Trả lời câu hỏi Luyện tập 3 trang 20 SGK GDCD 9 Chân trời sáng tạo

Dựa vào kế hoạch tham gia hoạt động cộng đồng của bản thân, em hãy xác định các đối tượng có thể tham gia và vận động họ cùng thực hiện

Phương pháp giải:

Em dựa vào kế hoạch của bản thân đã lập ở phần Khám phá, xác định đối tượng và phương pháp vận động

Lời giải chi tiết:

Tên hoạt động: Dọn dẹp đường làng ngõ xóm

Đối tượng tham gia: Các nhóm thanh thiếu niên, hội sinh viên, cộng đồng dân cư

Phương pháp vận động: Tuyên truyền về lợi ích của hoạt động, nhờ sự trợ giúp của chính quyền địa phương, tổ trưởng dân phố để kêu gọi mọi người cùng tham gia

---

Vận dụng

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 20 SGK GDCD 9 Chân trời sáng tạo

Em hãy thực hiện kế hoạch tham gia hoạt động cộng đồng của bản thân đã được xây dựng trong hoạt động khám phá và báo cáo kết quả thực hiện (thông qua đoạn phim ngắn hoặc hình ảnh, bài thu hoạch…)

Phương pháp giải:

Em dựa vào kế hoạch đã thực hiện để báo cáo

Lời giải chi tiết:

BÁO CÁO KẾT QUẢ THỰC HIỆN KẾ HOẠCH

Tên hoạt động: Dọn dẹp đường làng ngõ xóm

 

1. Mục đích của hoạt động

- Nâng cao ý thức vệ sinh trong cộng đồng.

- Tạo môi trường sống sạch đẹp và an toàn cho cộng đồng.

2. Nhiệm vụ đã tham gia

* Thu gom rác thải không đúng nơi quy định

- Các nhóm tình nguyện viên đã thu gom được tổng cộng 300kg rác thải, bao gồm cả rác thải sinh hoạt và các loại rác khó phân hủy như nhựa và kim loại.

* Vệ sinh, lau chùi các khu vực công cộng

- Các khu vực như sân chơi, đường làng, và các bãi đậu xe đã được quét dọn sạch sẽ.

* Sơn lại biển báo giao thông nếu cần thiết

- Các biển báo giao thông bị mờ hoặc cũ kỹ đã được sơn lại, giúp tăng cường an toàn giao thông trong khu vực.

* Chăm sóc cây xanh ven đường

- Khoảng 50 cây xanh ven đường đã được tưới nước, cắt tỉa và bón phân, tạo không gian xanh mát và dễ chịu cho khu vực.

3. Thời gian, địa điểm thực hiện

- Thời gian: Chủ nhật cuối cùng mỗi tháng (từ 6h sáng đến 12h trưa).

- Địa điểm: Đường làng, ngõ xóm trong phạm vi địa phương.

4. Cách thức thực hiện

- Một buổi họp giao ban được tổ chức vào chiều thứ bảy để phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm.

- Từ 6h sáng, các nhóm tập trung và bắt đầu công việc dọn dẹp, vệ sinh các khu vực được phân công.

- Các tình nguyện viên được trang bị găng tay, khẩu trang và các dụng cụ vệ sinh để đảm bảo an toàn trong quá trình làm việc.

- Rác thải được phân loại thành các nhóm khác nhau và những vật liệu có thể tái chế được đưa đến các cơ sở tái chế địa phương.

5. Người phối hợp thực hiện

- Ban quản lý khu phố/ngõ xóm: Hỗ trợ tổ chức, cung cấp các dụng cụ cần thiết và giám sát quá trình thực hiện.

- Các tổ chức địa phương: Đoàn thanh niên, hội phụ nữ và các tổ chức địa phương khác cùng tham gia và hỗ trợ.

- Các nhóm thanh thiếu niên, hội sinh viên và người dân địa phương tích cực tham gia, góp phần tạo nên sự thành công của hoạt động.

6. Kết quả đạt được

- Các khu vực công cộng sạch sẽ, gọn gàng, tạo nên một không gian sống trong lành và an toàn hơn cho cộng đồng.

- Người dân trong khu vực có ý thức hơn về việc giữ gìn vệ sinh và bảo vệ môi trường xung quanh.

- Hoạt động đã giúp tăng cường sự gắn kết, đoàn kết giữa các thành viên trong cộng đồng.

7. Kiến nghị và đề xuất

- Tiếp tục duy trì hoạt động dọn dẹp định kỳ vào chủ nhật cuối cùng mỗi tháng.

- Cung cấp thêm các dụng cụ vệ sinh, bảo hộ để công việc được thực hiện hiệu quả và an toàn hơn.

- Tổ chức các chương trình giáo dục về bảo vệ môi trường để nâng cao ý thức của người dân, đặc biệt là trẻ em và thanh thiếu niên.

8. Kết luận

Hoạt động dọn dẹp đường làng ngõ xóm đã thành công tốt đẹp, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cộng đồng. Nhờ sự phối hợp chặt chẽ và tinh thần tự nguyện của tất cả mọi người, chúng ta đã góp phần tạo nên một môi trường sống sạch đẹp, an toàn và thân thiện hơn.