Thanh minh trong tiết tháng Ba của người Việt là ngày nào?
Thanh minh trong tiết tháng Ba của người Việt là ngày nào?
Theo thông lệ hàng năm, cứ sau tháng Giêng người Việt lại cùng nhau quây quần bên gia đình để đi lễ Tết Thanh minh. Đây cũng là dịp để con cháu hướng về cội nguồn, tổ tiên...
1. Nguồn gốc Tết Thanh minh
Thanh minh là lễ tiết hàng năm trong đời sống văn hóa truyền thống của người Á Đông, phát xuất từ Trung Quốc, sau ngày Lập xuân 45 ngày, sau ngày Đông chí 105 ngày.
Chuyện kể rằng, đời Xuân Thu, vua Tấn Văn Công, nước Tấn gặp loạn phải bỏ nước lưu vong khắp nơi. Bấy giờ có một hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi theo vua giúp đỡ mưu kế. Một hôm, trên đường lánh nạn, lương thực cạn, Giới Tử Thôi phải lén cắt một miếng thịt đùi mình nấu lên dâng vua. Vua ăn xong hỏi ra mới biết, đem lòng cảm kích vô cùng.
Về sau, Tấn Văn Công giành lại được ngôi báu trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu cho những người có công, nhưng lại quên mất công lao của Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì, ông về nhà đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn. Tấn Văn Công về sau nhớ ra, cho người đi tìm.
Giới Tử Thôi không chịu rời Điền Sơn ra lĩnh thưởng, Tấn Văn Công hạ lệnh đốt rừng, ý muốn thúc ép Giới Tử Thôi phải ra, nhưng ông nhất định không chịu tuân mệnh, rốt cục cả hai mẹ con ông đều chết cháy.
Vua thương xót, lập miếu thờ và hạ lệnh trong dân gian phải kiêng đốt lửa ba ngày, chỉ ăn đồ ăn nguội đã nấu sẵn để tưởng niệm (khoảng từ mồng 3/3 đến mồng 5/3 âm lịch hàng năm).
Từ đó ngày mùng 3/3 âm lịch hằng năm được coi là ngày tết Hàn thực, nhằm tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của những người đã khuất.
2. Tết Thanh minh là ngày nào?
Đối chiếu ngày tiết với ngày dương lịch thì ngày tiết tính theo hệ mặt trời có chênh một ngày vì theo dương lịch cứ bốn năm thì nhuận một ngày (tháng hai có 29 ngày, thay vì 28 ngày). Tiết Lập xuân bắt đầu vào ngày bốn hoặc năm tháng Hai dương lịch; còn tiết Đông chí bắt đầu vào ngày 22 hoặc 23 tháng Mười Hai dương lịch.
Theo cách tính như trên thì Thanh minh có thể bắt đầu vào ngày 5 hoặc 6/4 dương lịch hàng năm. Nhưng Tết thanh minh năm 2016 rơi vào ngày 9/4/2016. Theo Âm lịch truyền thống Trung Quốc thì ngày này thường rơi vào ngày đầu tháng ba âm lịch. Nếu rơi đúng vào ngày mùng ba tháng Ba âm lịch thì gọi đó là ngày "Thanh minh đích thực".
Ngoài ra thì ngày Tết thanh minh mùng 3 tháng 3 âm lịch thì ở các nước Á Đông, đặc biệt là Trung Quốc và Việt Nam có phong tục tảo mộ. Với đạo lý uống nước nhớ nguồn, từ xa xưa Tết Thanh minh đã trở thành lễ hội quan trọng, thiêng liêng, đi sâu vào tiềm thức của biết bao người Việt Nam trong và ngoài nước.
3. Ý nghĩa ngày Tết Thanh minh
Thanh minh là ngày giỗ tổ chung để mọi người có dịp báo hiếu, trả nghĩa, gọi là đền đáp phần nào ơn sinh thành tạo dựng của tổ tiên.
Dịp này, dù ai đi đâu, ở đâu đến ngày mùng 3/3 âm lịch cũng về với gia đình để được đi tảo mộ, cùng nhau sum họp gia đình. Những ngôi mộ được người nhà dọn dẹp sạch sẽ, vun đắp thêm đất mới, đốt vàng mã cho linh hồn người đã khuất ... đó là những tâm đức của người đang sống đối với người đã khuất.
Tết Thanh minh mang ý nghĩa cội nguồn, nhắc chúng ta không quên hướng về quê cha đất tổ. Người dân nhiều nơi kết hợp Tết Thanh minh với Tết Hàn thực, tức ngày bánh trôi bánh chay, được tổ chức vào ngày 3 tháng Ba âm lịch.