Chuyên đề ôn thi nâng ngạch lên chuyên viên chính năm 2018
Chuyên đề ôn thi nâng ngạch lên chuyên viên chính năm 2018 - Chuyên đề 3: Đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội là tài liệu bồi dưỡng thi nâng ngạch lên chuyên viên chính khối Đảng, đoàn thể năm 2018. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
CHUYÊN ĐỀ 3
ĐỔI MỚI NỘI DUNG, PHƯƠNG THỨC HOẠT ĐỘNG
CỦA MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM
VÀ CÁC ĐOÀN THỂ CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
(Tài liệu bồi dưỡng thi nâng ngạch lên chuyên viên chính khối Đảng, Đoàn thể năm 2018)
-----------------------
Trong lịch sử cách mạng Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội đã có vai trò rất quan trọng trong việc động viên, tập hợp các tầng lớp nhân dân thực hiện thắng lợi các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm, đấu tranh thống nhất nước nhà; trong sự hình thành, xây dựng và củng cố Nhà nước kiểu mới ở Việt Nam. Hiến pháp năm 2013 của Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khẳng định: “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, tầng lớp xã hội, dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; giám sát, phản biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, hoạt động đối ngoại nhân dân góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”[1].
Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy BCHTW (khóa XI) đã chỉ rõ: “Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể nhân dân tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, thực hiện tốt vai trò là người đại diện, bảo vệ quyền lợi chính đáng, hợp pháp của đoàn viên, hội viên; đa dạng hóa các hình thức tập hợp nhân dân, hướng về cơ sở, tập trung cho cơ sở, phù hợp với trình độ dân trí và đặc điểm, tình hình cụ thể của từng giai tầng xã hội, trong từng giai đoạn cách mạng’’[2].
I. TÍNH CHẤT, ĐẶC ĐIỂM, VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM VÀ CÁC ĐOÀN THỂ CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI TRONG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ Ở VIỆT NAM
1. Tính chất, đặc điểm của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội ở Việt Nam
Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội là những bộ phận cấu thành hệ thống chính trị của xã hội Việt Nam, được hình thành theo nguyên tắc tự nguyện và hoạt động theo nguyên tắc tự quản, nhằm đáp ứng những lợi ích đa dạng của các thành viên, thu hút đông đảo nhân dân vào tham gia quản lý các công việc nhà nước, công việc xã hội, nâng cao tính tích cực của mỗi công dân. Trong xã hội ta, nhân dân thực hiện quyền lực chính trị của mình không chỉ bằng nhà nước mà còn thông qua các đoàn thể chính trị - xã hội, tổ chức xã hội.
Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội là các tổ chức quần chúng của Đảng, là công cụ để tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng trong các tầng lớp nhân dân. Đặc biệt trong thời kỳ chưa có chính quyền, Mặt trận và các tổ chức quần chúng của Đảng là các công cụ đắc lực của Đảng để vận động quần chúng, tập hợp, tổ chức quần chúng để tiến hành các đấu tranh cách mạng nhằm giành chính quyền. Khi Đảng giành được chính quyền, trở thành Đảng cầm quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội trong hệ thống dân chủ nhân dân, hệ thống chuyên chính vô sản trước đây, hệ thống chính trị hiện nay tiếp tục phát huy vai trò của mình trong vận động, tập hợp, tổ chức quần chúng tham gia xây dựng Đảng; xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.
Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội trong hệ thống chính trị còn là người đại diện cho ý chí, tiếng nói của quần chúng nhân dân, bảo vệ lợi ích hợp pháp và quyền lợi chính đáng của các tầng lớp nhân dân. Do vậy tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội phải dựa trên ý chí, nguyện vọng của quần chúng, đáp ứng các yêu cầu, lợi ích của các tầng lớp nhân dân. Để phục vụ tốt các mục tiêu chính trị, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội trước hết phải phục vụ tốt lợi ích của các thành viên của mình, phải thật sự trở thành một tổ chức tự nguyện của nhân dân, hoạt động phù hợp với các yêu cầu của đời sống xã hội, phát triển đất nước nhanh bền.
Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội trong hệ thống chính trị ở nước ta là những thiết chế tổ chức vừa mang tính chính trị, vừa mang tính xã hội và tính nhân dân.
a) Tính chính trị của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội
- Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội do Đảng Cộng sản Việt Nam sáng lập và lãnh đạo. Các tổ chức này là hình thức chính trị để Đảng tập hợp quần chúng, vận động, giáo dục và thu hút các lực lượng xã hội vào các phong trào cách mạng, để giải quyết các nhiệm vụ chính trị của Đảng.
- Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội là các tổ chức của Đảng nhằm thực hiện đường lối chính trị của Đảng trong các tầng lớp nhân dân. Các tổ chức này có nhiệm vụ, chức năng là đưa đường lối, chính sách của Đảng vào thực tiễn hoạt động thông qua các hình thức tập hợp quần chúng đặc thù.
- Trong mối quan hệ với Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội tuy không trực tiếp thực hiện quyền lực nhà nước, nhưng lại có vai trò chi phối, tác động rất lớn đến quá trình thực hiện quyền lực nhà nước. Đặc biệt, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội thực hiện vai trò kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, công chức nhà nước.
- Đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tính chính trị cần được xác định rõ nét trong quy định: Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là liên minh chính trị.
Chức năng chính trị của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội bao gồm: các hoạt động nhằm góp phần đưa đường lối chính trị của Đảng, luật pháp của Nhà nước vào đời sống xã hội; các hoạt động tham gia vào việc xây dựng và củng cố chính quyền, tiến hành các hoạt động kiểm tra, giám sát hoạt động của các tổ chức đảng, các cơ quan nhà nước trong quá trình thực hiện sự lãnh đạo, quản lý đất nước. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội thể hiện vai trò là cơ sở chính trị của Đảng và Nhà nước; đồng thời là người đại diện chính trị của các tầng lớp nhân dân trong quan hệ với Đảng và Nhà nước.
b) Tính chất xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội
- Mặt trận Tổ quốc là tổ chức tập hợp các tổ chức quần chúng, là diễn đàn để đoàn kết và hiệp thương ý chí của các tổ chức quần chúng nhân dân.
- Công đoàn, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh là các tổ chức tự nguyện, tập hợp, đoàn kết và đại diện cho tiếng nói, ý chí, lợi ích của các đoàn viên, hội viên trước Đảng, Nhà nước và các tổ chức khác. Đồng thời, các đoàn thể chính trị - xã hội này là tổ chức bảo vệ lợi ích hợp pháp, chăm lo đời sống vật chất và tinh thần của các đoàn viên, hội viên, vì sự phát triển của cộng đồng và xã hội.
Trong mối quan hệ của toàn bộ hệ thống chính trị, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội đều là thành viên của hệ thống chính trị, nhưng bản thân các tổ chức này cũng là thành viên của Mặt trận Tổ quốc.
Mối quan hệ giữa Mặt trận Tổ quốc với các đoàn thể chính trị - xã hội trong hệ thống chính trị là mối quan hệ bình đẳng, hợp tác, chủ động phối hợp, thể hiện ở các phương diện sau:
- Về mặt tổ chức, đoàn thể và Mặt trận đều độc lập với nhau về tổ chức. Mỗi tổ chức đều có hệ thống cơ cấu bộ máy riêng, thực hiện những mục đích, tôn chỉ riêng, có điều lệ riêng, có con dấu riêng nhưng đều hành động vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; khác nhau về từng lợi ích riêng của từng tổ chức nhưng thống nhất về lợi ích chung là lợi ích đất nước, lợi ích dân tộc. Các thành viên trong Mặt trận bàn những công việc chung, công khai thảo luận, trình bày ý kiến nhưng phải tán thành mục đích, tôn chỉ và Điều lệ của Mặt trận, cùng thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh, quốc phòng, đối ngoại của Nhà nước và các chương trình của Mặt trận, dưới sự lãnh đạo của Đảng.
- Uỷ ban Mặt trận giữ mối liên hệ và phối hợp công tác với các tổ chức thành viên. Các tổ chức đoàn thể với tư cách là thành viên của Mặt trận có quyền yêu cầu Uỷ ban Mặt trận bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình, yêu cầu Uỷ ban Mặt trận cùng cấp tổ chức hiệp thương để phối hợp với các thành viên có liên quan nhằm hưởng ứng sáng kiến của mình về các cuộc vận động nhân dân thực hiện chương trình của Mặt trận. Mặt khác, Uỷ ban Mặt trận trong mối quan hệ chặt chẽ với các tổ chức thành viên thực hiện việc cung cấp thông tin về hoạt động của Uỷ ban mình cho các thành viên; đôn đốc các thành viên thực hiện đúng chính sách đại đoàn kết dân tộc và tham gia công tác Mặt trận.
- Trong mối quan hệ với Uỷ ban Mặt trận, các tổ chức đoàn thể trong quan hệ chính trị với tư cách là thành viên của Mặt trận có quyền thảo luận, chất vấn, phê bình, kiến nghị về tổ chức và hoạt động của Uỷ ban Mặt trận cũng như giới thiệu người để hiệp thương cử vào Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc các cấp. Uỷ ban Mặt trận lắng nghe ý kiến thảo luận, chất vấn, phê bình, kiến nghị đó để xem xét, điều chỉnh cho phù hợp nhằm nâng cao chất lượng bộ máy tổ chức và hoạt động của Mặt trận.
- Các đoàn thể trong hệ thống chính trị với tư cách là thành viên của Mặt trận phối hợp chặt chẽ với Uỷ ban Mặt trận trong tổ chức vận động quần chúng nhân dân thực hiện các Chương trình hành động của Mặt trận; cùng với Uỷ ban Mặt trận thảo luận về tình hình và kết quả phối hợp thực hiện chương trình hành động thời gian qua, quyết định chương trình hoạt động của Mặt trận trong thời gian tới.
- Trong quan hệ với Uỷ ban Mặt trận với các tổ chức đoàn thể là thành viên của Mặt trận, Ban Công tác Mặt trận có chức năng thực hiện sự phối hợp và thống nhất hành động với các tổ chức để thực hiện nhiệm vụ như: trực tiếp vận động quần chúng thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, Nghị quyết của Hội đồng nhân dân, quyết định của Uỷ ban nhân dân; động viên nhân dân giám sát hoạt động của cơ quan, đại biểu dân cử, cán bộ công chức nhà nước, phối hợp thực hiện quy chế dân chủ và hoạt động tự quản ở cộng đồng dân cư.
- Trong cơ cấu thành phần Uỷ ban Mặt trận, người đứng đầu các đoàn thể chính trị - xã hội, thông qua hiệp thương, được cử vào Uỷ ban Mặt trận, nếu trong thực tiễn hoạt động làm trái những quy định và điều lệ của Mặt trận thì tuỳ mức độ sai phạm mà bị khiển trách, cảnh cáo hoặc thôi công nhận là thành viên Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
- Trong mối quan hệ với tổ chức đoàn thể là thành viên của mình, Uỷ ban Mặt trận tạo điều kiện hỗ trợ giúp đỡ các thành viên hoạt động trong khuôn khổ Điều lệ của các thành viên.
Như vậy, mối quan hệ giữa Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội trong hệ thống chính trị thể hiện sâu sắc tính tôn trọng, hợp tác giúp đỡ lẫn nhau và chủ động phối hợp với nhau, không cản trở nhau, cùng mục đích mở rộng khối đại đoàn kết dân tộc; thể hiện tính trách nhiệm đối với nhau giữa Uỷ ban Mặt trận với các tổ chức và giữa cá nhân tổ chức với Uỷ ban Mặt trận. Mối quan hệ biểu hiện sâu sắc, phong phú không mang tính chất hành chính nặng nề. Khi bàn bạc các công việc mọi tổ chức đều dân chủ trình bày ý kiến của mình, trao đổi, thuyết phục nhau, không áp đặt, ép buộc, quyết nghị trên cơ sở ý kiến đa số đồng thuận, thống nhất.
Tham khảo các tài liệu Chuyên đề ôn thi nâng ngạch lên chuyên viên chính năm 2018 khác:
Trên đây là một phần của tài liệu Chuyên đề ôn thi nâng ngạch lên chuyên viên chính năm 2018 - Chuyên đề 3. Tìm Đáp Án mời các bạn tải file chi tiết về để tham khảo nội dung đầy đủ. Ngoài ra, các bạn có thể tham khảo thêm các tài liệu kinh tế - quản lý khác để nâng cao kiến thức chuyên ngành.