Soạn bài Tôi đã học tập như thế nào? SGK Ngữ văn 11 tập 2 Chân trời sáng tạo -siêu ngắn

Trước khi đọc

Câu 1 (trang 84, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Bạn đã học tập như thế nào trong những năm ở Tiểu học? Hãy hồi tưởng và chia sẻ với mọi người một kỉ niệm (vui/ buồn) về việc học tập của bạn trong quãng thời gian đó.

Phương pháp giải:

Hồi tưởng lại ký ức của bản thân về những năm học ở Tiểu học, từ đó chia sẻ với cô và các bạn về quá trình học tập ấy và những kỉ niệm về việc học tập trong quãng thời gian ấy.

Lời giải chi tiết:

Tôi rất tiếc nuối và hối hận vì mình đã không đạt được kết quả tốt trong bài kiểm tra đó. Một kỉ niệm vui và đáng nhớ hơn là khi tôi được nhận giải thưởng trong một cuộc thi viết văn của trường. Tôi đã dành nhiều thời gian để viết bài và rất vui mừng khi thấy công sức của mình được công nhận và đánh giá cao.

1

Câu 1 (trang 85, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nếu ở vào tình huống bỗng nhiên được cảm thông, khích lệ như Pê-xcốp, bạn sẽ có cảm xúc giống hay khác với cảm xúc của nhân vật này?

Phương pháp giải:

Liên hệ nội dung từ văn bản với bản thân mình khi được cảm thông, khích lệ để có thể trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Nếu ở vào tình huống bỗng nhiên được cảm thông, khích lệ như Pê-xcốp, cảm xúc của em sẽ giống với nhân vật, đó là cảm thấy ấm áp, vui vẻ, coi như mình gặp được cứu tinh bởi gặp người thực sự hiểu, đồng cảm và không nhìn nhận vào cái sai của mình mà thay vào đó là theo dõi, lắng nghe cả những ưu điểm của bản thân em.

2

Câu 2 (trang 86, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Các câu hỏi của Đức Giám mục trong cuộc trò chuyện ở đoạn này có được Pê-xcốp đáp lại không? Những căn cứ nào giúp bạn nhận biết điều đó.

Phương pháp giải:

Theo dõi nội dung diễn biến phần văn bản, dựa vào những hành động, chi tiết nổi bật từ đó đưa ra suy luận của bản thân về việc Pê-xcốp đáp lại các câu hỏi của Đức Giám mục trong cuộc trò chuyện và căn cứ vào đâu lại đưa ra suy luận đó.

Lời giải chi tiết:

- Các câu hỏi của Đức Giám mục trong cuộc trò chuyện ở đoạn này có được Pê-xcốp đáp lại.

- Tuy không được thể hiện trong văn bản qua hành động hay thoại của nhân vật Pê-xcốp nhưng người đọc có thể suy luận ra thông qua thoại của giám mục Cri-xan-phơ “...con cũng biết đôi chút chăng, có nghe nói đến không? Có biết thánh thi không? Thế thì tốt! Cả những bài cầu nguyện nữa à? Đấy, thấy chưa! Lại còn sự tích các thánh nữa à? Bằng thơ à? Chú bé của ta biết nhiều đấy” hay “những vần thơ tuyệt diệu phải không, chú bé?” . Thêm vào đó, qua chi tiết tác giả diễn tả “giám mục nói khi tôi dừng lại vì quên một câu thơ nào đó”.......

3

Câu 3 (trang 87, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Việc biết “đọc một cách có ý thức năm lên mười bốn tuổi” có phải là dấu mốc quan trọng trên bước đường học tập, trưởng thành của Pê-xcốp không? Vì sao? 

Phương pháp giải:

Theo dõi, khai thác nội dung, diễn biến của văn bản để tìm ra câu trả lời cho việc biết “đọc một cách có ý thức năm lên mười bốn tuổi” có phải là dấu mốc quan trọng trên bước đường học tập, trưởng thành của Pê-xcốp không.

Lời giải chi tiết:

Nhân vật đã khoe với người đọc một cách vô cùng tự hào “một cách có ý thức”, đồng thời, thông qua hoàn cảnh của nhân vật  Pê-xcốp, mười tuổi phải “vào đời”, lăn lộn kiếm sống nhưng với ưu điểm học nhanh và ham học của cậu thì cậu đã vượt lên chính mình và biết đọc một cách có ý thức.

Đó là thành quả hết sức đáng tự hào của cậu nên đó cũng được coi là dấu mốc quan trọng trên bước đường học tập, trưởng thành của Pê-xcốp.

4

Câu 4 (trang 88, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Cụm từ “các bạn” trong đoạn văn này và đoạn kết tiếp cho thấy người kể chuyện đang hướng đến ai?

Phương pháp giải:

Đọc nội dung đoạn văn bản này và đoạn kết tiếp để xác định cụm từ “các bạn” mà người kể chuyện sử dụng hướng đến ai.

Lời giải chi tiết:

Hướng đến người đọc.

Bởi vì, qua nội dung đoạn này và đoạn kế tiếp, tác giả đã thoát ra khỏi kí ức để thuật lại, trình bày, chia sẻ về bản thân mình với người đọc. 

5

Câu 5 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Trong đoạn này, Pê-xcốp đang nói đến phần “con thú”, phần “con người” vốn có của ai và với mục đích gì? 

Phương pháp giải:

Đọc đoạn văn bản, đưa ra suy luận dựa trên những chi tiết nổi bật để thấy được Pê-xcốp đang nói đến phần “con thú”, phần “con người” vốn có của ai và với mục đích gì? 

Lời giải chi tiết:

- Trong đoạn này, Pê-xcốp đang nói đến phần “con thú”, phần “con người” vốn có của bản thân Pê-xcốp.

- Với mục đích: chia sẻ, bộc bạch cảm xúc của mình với người đọc. Đồng thời ngầm đưa ra vai trò của mỗi cuốn sách trong việc hình thành và phát triển tư duy, nhân cách, con người ở mỗi chúng ta. 

1

Câu 1 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tóm tắt nội dung của văn bản.

Phương pháp giải:

Thông qua việc khai thác thông tin và trả lời những câu hỏi trong phần Đọc văn bản, đúc kết ra những sự kiện chính, từ đó tóm tắt nội dung của văn bản.

Lời giải chi tiết:

Cậu bé Pê-xcốp A-lếch-xây từ năm sáu tuổi đã được ông ngoại dạy đọc, ban đầu học chữ rất nhanh nhưng vì tính cách nóng vội, cáu kỉnh và thiếu phương pháp dạy nên đã khiến cậu bé chán học. Sau đó, cậu được gửi đến học tại một ngôi trường của nhà thờ. Ngay từ ngày đầu tới trường, Pê-xcốp đã bị bạn bè chế nhạo vì bộ dạng kì quặc. Tuy nhiên, sau đó, cậu bé đã nhanh chóng dàn xếp ổn thỏa với bạn bè trong lớp nhưng với thầy giáo và cha cố thì không thể. Với ưu thế tiếp thu và học khá nhưng lại mắc nhược điểm quá nghịch ngợm nên cậu bé này đã bị đuổi khỏi trường vì hạnh kiểm xấu. Điều đó đã khiến cậu chán nản. Trong lúc mọi chuyện đang trở nên rầy rà, vị Giám mục Cri-xan-phơ đã xuất hiện như một vị cứu tinh của Pê-xcốp. Giám mục Cri-xan-phơ đã khiến Pê-xcốp như được thấu hiểu, vỡ lẽ ra nhiều điều.

Tới năm lên mười bốn tuổi, Pê-xcốp biết đọc một cách có ý thức và say mê, yêu đọc sách, từ đó, Pê-xcốp thấu hiểu được giá trị của những cuốn sách mang lại, hơn nữa còn có cái nhìn tinh tế với những điều mà sách nói đến với những cái mà cuộc sống khuyên bảo.

Pê-xcốp ngày càng đắm chìm, say mê trong những cuốn sách hay, rút ra được những suy ngẫm đáng giá.

Nhờ đọc sách, Pê-xcốp trở nên điềm tĩnh hơn xưa, tin ở mình hơn và làm việc hợp lý hơn, càng ít để ý đến vô số những chuyện bực bội trong cuộc sống.

Cuối cùng, Pê-xcốp đã rút ra được bài học cho mình: mỗi cuốn sách đều là bậc thang đưa cậu tách khỏi con thú để lên tới gần con người, tới gần những quan niệm về cuộc sống tốt đẹp và sự thèm khát cuộc sống ấy.

2

Câu 2 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Sự xuất hiện của Đức Giám mục và cuộc trò chuyện giữa ngài với Pê-xcốp cùng các học sinh trong lớp đã có tác động như thế nào đến Pê-xcốp? Bạn có nhận xét gì về cách tác giả thuật lại cuộc trò chuyện này?

Phương pháp giải:

Khai thác nội dung văn bản đoạn nhân vật Pê-xcốp cùng các bạn trò chuyện với Đức Giám mục để tìm ra những tác động đến Pê-xcốp sau buổi nói chuyện đó, đồng thời đưa ra nhận xét của bản thân về cách tác giả thuật lại cuộc trò chuyện.

Lời giải chi tiết:

- Sự xuất hiện của Đức Giám mục và cuộc trò chuyện giữa ngài với Pê-xcốp cùng các học sinh trong lớp đã có tác động đến Pê-xcốp, sau buổi nói chuyện ấy, Pê-xcốp đã rất xúc động, cậu cảm nhận được một tình cảm đặc biệt rộn rực trong ngực mình, dường như được lắng nghe và cảm thông, cho dù khi bị giữ lại bởi thầy giáo thì vẫn vui lòng, chăm chú nghe từ đầu tới cuối.

- Cuộc trò chuyện được tác giả thuật lại chi tiết, cụ thể, đặc biệt là qua điểm nhìn của chính nhân vật, từ đó giúp cho nội dung, diễn biến trở nên chân thực, sống động, thuyết phục người đọc hơn. Đồng thời, cuộc trò chuyện giống như việc mở nút thắt trong nội tâm, suy nghĩ, hành động của nhân vật Pê-xcốp, tạo ra sự phát triển cho những tình huống truyện tiếp theo.

3

Câu 3 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Bạn hiểu thế nào về phần “thú”, phần “người” và cuộc đấu tranh giữa hai phần này trong quan niệm của Pê-xcốp? Cách sử dụng ngôi kể, điểm nhìn trong văn bản đã có tác dụng gì trong việc thể hiện cuộc đấu tranh ấy?

Phương pháp giải:

Nêu lên ý hiểu của bản thân về phần “thú”, phần “người” và cuộc đấu tranh giữa hai phần này trong quan niệm của Pê-xcốp từ nội dung văn bản đã học. Đồng thời, qua việc khai thác, phân tích nội dung văn bản, xác định và chỉ ra tác dụng của việc sử dụng ngôi kể, điểm nhìn trong việc thể hiện cuộc đấu tranh ấy.

Lời giải chi tiết:

- Theo quan niệm của Pê-xcốp về phần “thú”, phần “người” và cuộc đấu tranh giữa hai phần này:  Phần "con thú" của chúng ta biểu thị cho bản năng, sức mạnh và khát vọng sống, trong khi phần "con người" biểu thị cho tình yêu thương, đạo đức và sự cảm thông.  Pê-xcốp cho rằng, nếu ta chỉ sống với phần "con thú" của mình thì sẽ trở thành những con thú hoang dã, cho nên, việc đọc sách để phát triển phần “con người”, giảm đi phần “con thú” sẽ giúp cho mỗi chúng ta tới gần hơn những quan niệm về cuộc sống tốt đẹp và về sự thèm khát cuộc sống.

- Với ngôi kể thứ nhất, điểm nhìn qua nhân vật “tôi” đã giúp việc thể hiện cuộc đấu tranh giữa phần “thú” và phần “người” trở nên sâu sắc, tác động mạnh mẽ tới người đọc.

Nhờ vào góc nhìn này, độc giả được đưa vào cảm xúc, suy nghĩ, trải nghiệm tâm lý của nhân vật, thấu hiểu được những khó khăn và thách thức mà nhân vật đang phải đối mặt trong quá trình hoàn thiện bản thân.

4

Câu 4 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chỉ ra một số điểm khác nhau về nội dung và hình thức nghệ thuật giữa hai phần văn bản trước và sau câu “Tôi biết đọc một cách có ý thức năm lên mười bốn tuổi”. Những khác biệt như vậy có làm mất đi sự thống nhất trong tính chỉnh thể của tác phẩm không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Sau khi tìm hiểu nội dung của văn bản, vận dụng để nhận xét sự khác nhau về  nội dung và hình thức nghệ thuật giữa hai phần văn bản trước và sau câu “Tôi biết đọc một cách có ý thức năm lên mười bốn tuổi”. Đồng thời, đánh giá về những sự khác biệt ấy có làm mất đi sự thống nhất trong tính chỉnh thể của tác phẩm không?

Lời giải chi tiết:

+ Ở phần đầu, nhân vật thuật lại câu chuyện đi học của mình bằng giọng điềm tĩnh, vui vẻ, lạc quan, hóm hỉnh. Phần đầu người đọc cảm nhận như nhịp kể có chút nhanh chóng, hồ hởi như chính tác giả của năm tháng tuổi thơ nghịch ngợm đủ trò đang kể lại chính câu chuyện đó.

+ Phần sau, tác giả đã khéo léo đưa ra những suy nghĩ, hồi tưởng; bộc bạch nội tâm của một người từng trải cho nên có thể thấy nội dung hoàn toàn trái ngược đoạn đầu, trở nên sâu sắc, trang nghiêm, giàu tính triết lí hơn. 

5

Câu 5 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Phân tích một số chi tiết trong văn bản cho thấy nhận thức của tác giả tại thời điểm viết tác phẩm và nhận thức của nhân vật chính trong quá khứ có những điểm khác biệt. Giải thích lí do của sự khác biệt ấy.

Phương pháp giải:

Từ nội dung văn bản, khai thác một số chi tiết cho thấy nhận thức của tác giả tại thời điểm viết tác phẩm và nhận thức của nhân vật chính trong quá khứ có những điểm khác biệt, sau đó lý giải sự khác biệt đó.

Lời giải chi tiết:

- Một số chi tiết trong văn bản cho thấy nhận thức của nhân vật chính trong quá khứ:

+ “Pê-xcốp đã bày ra nhiều trò nghịch ngợm để trả đũa các ông giáo”

+ “Tôi chán nản, điều đó sẽ gây cho tôi những chuyện rầy rà lớn”

+ “không có sách…không học thánh sử”

+ “Con chán học lắm”

→ Trong quá khứ, nhân vật là một đứa trẻ, nhận thức còn nhiều hạn hẹp, thiếu suy nghĩ và hành động còn bồng bột, cư xử theo bản năng của mình.

-  Một số chi tiết trong văn bản cho thấy nhận thức của tác giả tại thời điểm viết tác phẩm:

+ “không chỉ say mê tình tiết của sách…. mà tôi còn bắt đầu hiểu được vẻ đẹp của những đoạn văn miêu tả, bắt đầu suy nghĩ về tính cách của các nhân vật, lờ mờ đoán được mục đích của tác giả cuốn sách và lo ngại cảm thấy sự khác nhau giữa cái mà sách nói đến với cái mà cuộc sống khuyên bảo”

+ “Tôi càng đọc nhiều thì sách càng làm cho tôi gắn bó với thế giới, cuộc đời cũng đối với tôi càng trở nên rực rỡ có ý nghĩa”

+ “mỗi cuốn sách đều là một bậc thang nhỏ đưa tôi tách khỏi con thú để lên tới gần con người, tới gần quan niệm về cuộc sống tốt đẹp nhất và về sự thèm khát cuộc sống ấy”

→ Nhận thức của tác giả tại thời điểm viết tác phẩm vô cùng sâu sắc và nhân văn, những hành động và suy nghĩ đều được suy ngẫm kỹ lưỡng, tác giả nhìn cuộc sống bằng cái nhìn trưởng thành và suy tư hơn.

- Có khác biệt giữa nhận thức của tác giả tại thời điểm viết tác phẩm và nhận thức của nhân vật chính trong quá khứ là bởi vì sự suy nghĩ, quan sát của nhân vật phát triển từ góc độ của một đứa trẻ, cho nên việc bồng bột, nghịch ngợm là điều vô cùng tự nhiên. Trong khi đó, tác giả tại thời điểm viết lại là người lớn, có những tư tưởng suy nghĩ sâu sắc hơn.

6

Câu 6 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Phân tích một số chi tiết để làm rõ ý nghĩa của những trải nghiệm thực tế đời sống và tầm quan trọng của việc tự học qua sách đối với nhân vật Pê-xcốp.

Phương pháp giải:

Từ nội dung văn bản, khai thác một số chi tiết cho thấy ý nghĩa của những trải nghiệm thực tế đời sống và tầm quan trọng của việc tự học qua sách đối với nhân vật Pê-xcốp

Lời giải chi tiết:

- Một số chi tiết trong văn bản thể hiện ý nghĩa của những trải nghiệm thực tế đời sống nhân vật Pê-xcốp:

+ “..cuộc sống địa ngục ấy, sự nhạo báng không ngớt ấy của người đối với người, niềm say mê bệnh tật ấy, niềm say mê làm khổ nhau, thứ khoái lạc của những kẻ nô lệ”

+ “tất cả những khắc nghiệt, bẩn thỉu và tàn bạo hằng ngày diễn ra trước mắt tôi đều không phải là cái có thực, đều là thừa”

+  “...có những người sống khổ cực hơn, khó khăn hơn tôi, điều đó an ủi tôi phần nào….”

+ “...có những người không biết sống một cách vui thú và sung sướng mà không một người nào xung quanh tôi biết sống như vậy”

- Một số chi tiết trong văn bản thể hiện tầm quan trọng của việc tự học qua sách đối với nhân vật Pê-xcốp:

+ “...làm cho tôi gắn bó với thế giới, cuộc đời cũng đối với tôi càng trở nên rực rỡ có ý nghĩa”

+ “...lôi cuốn tôi đi, đi tìm cái chưa biết, cái làm tôi xúc động tâm tình”

+ “.. trở nên điềm tĩnh hơn, tin ở mình hơn, làm việc hợp lý hơn và ngày càng ít để ý đến vô số những chuyện bực bội trong cuộc sống”

+ “....đưa tôi tách khỏi con thú để lên tới gần con người, tới gần quan niệm về cuộc sống tốt đẹp nhất và về sự thèm khát cuộc sống ấy”.

→ Có thể thấy, việc tự học qua sách đóng một vai trò vô cùng ý nghĩa trong việc hình thành và phát triển nhân cách của nhân vật, sách đã làm thay đổi một cậu bé nghịch ngợm, bồng bột, thiếu chính chắn, mải chơi thành một người có ích hơn, sống cảm thông và biết chia sẻ, có những suy nghĩ sâu xa, đứng đắn.

Bài tập sáng tạo

Bài tập sáng tạo (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Hãy viết về một cuốn sách hoặc một tác phẩm nghệ thuật góp phần thay đổi suy nghĩ của bạn trong đoạn văn khoảng 200 chữ.

Phương pháp giải:

Từ trí tưởng tượng và tài năng sáng tạo của mình để viết một đoạn văn giới thiệu tới thầy cô và các bạn trong lớp một cuốn sách hoặc một tác phẩm nghệ thuật góp phần thay đổi suy nghĩ của bạn 

Lời giải chi tiết:

Bài tham khảo:

Cuốn sách đã thay đổi suy nghĩ của tôi là "Sức Mạnh của Sự Tích Cực" (The Power of Positive Thinking) của tác giả Norman Vincent Peale. Đây là một trong những cuốn sách tâm lý học nổi tiếng nhất và được viết ra nhằm giúp con người cải thiện suy nghĩ tích cực, tăng cường sức mạnh tinh thần và đạt được thành công trong cuộc sống. Trước khi đọc cuốn sách này, tôi thường xuyên suy nghĩ tiêu cực về bản thân và không tin vào khả năng của mình. Tuy nhiên, những lời khuyên trong sách đã thực sự làm thay đổi cách suy nghĩ của tôi. Tác giả giải thích rằng, nếu chúng ta tin tưởng vào khả năng của mình và luôn tập trung vào những điều tích cực, thì chúng ta sẽ đạt được thành công mà mình mong muốn. Tác giả cũng cung cấp nhiều kinh nghiệm và kỹ năng để tăng cường sức mạnh tinh thần của chúng ta, như học cách kiểm soát tâm trạng, tập trung vào giải pháp chứ không phải vấn đề, và thực hành tư duy tích cực. Sau khi đọc cuốn sách này, tôi đã thay đổi cách nhìn nhận về cuộc sống và những thử thách trong công việc và cuộc sống. Tôi học được cách tạo ra một tâm lý tích cực và suy nghĩ đúng đắn để vượt qua những khó khăn và đạt được thành công. Tôi cũng học được cách để đối mặt với những tình huống căng thẳng và giữ vững bình tĩnh. Cuốn sách này đã thật sự là một cẩm nang tuyệt vời giúp tôi thay đổi suy nghĩ và cải thiện chất lượng cuộc sống của mình. 

Bài đọc