Soạn bài hoạt động ngữ văn: Thi làm thơ năm chữ

1. Đọc ba đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi

Đoạn 1:

Anh đội viên nhìn Bác

Càng nhìn lại càng thương

Người Cha mái tóc bạc

Đốt lửa cho anh nằm

Rồi Bác đi dém chăn

Từng người từng người một

Sợ cháu mình giật thột

Bác nhón chân nhẹ nhàng

Anh đội viên mơ màng

Như nằm trong giấc mông

Bóng Bác cao lồng lộng

Ấm hơn ngọn lửa hồng…

(Minh Huệ)

Đoạn 2:

Mỗi năm hoa đào nở

Lại thấy ông đồ già

Bày mực tài giấy đỏ

Bên phố đông người qua

Bao nhiêu người thuê viết

Tấm tắt ngợi khen tài:

“Hoa tay thảo những nét

Như phượng múa rồng bay”.

Nhưng mỗi năm mỗi vắng

Người thuê viết nay đâu?

Giấy đỏ buồn không thắm

Mực đọng trong nghiên sầu…

(Vũ Đình Liên)

Đoạn 3:

Em đi như chiều đi

Gọi chim vườn bay hết

Em về tựa mai về

Rừng non xanh lộc biếc

Em ở trời trưa ở

Nắng sáng màu xanh che.

(Chế Lan Viên)

a. Từ các đoạn thơ trên, hãy rút ra đặc điểm của thơ năm chữ.

b. Ngoài ra các đoạn thơ trên, em còn biết bài thơ, đoạn thơ năm chữ nào khác không? Hãy chép các bài thơ, đoạn thơ đó và nhận xét về đặc điểm của chúng.

Trả lời:

a. Thơ năm chữ

- Là thể thơ mỗi dòng năm chữ, còn gọi là ngũ ngôn.

- Có nhịp 3/1/2 hoặc 2/3

- Vần thơ thay đổi không nhất thiết là vẫn liền tiếp.

- Số câu cũng không hạn định

- Bài thơ thường chia khổ, mỗi khổ thường bốn câu, nhưng cũng có khi hai câu hoặc không chia khổ.

b. Một số đoạn thơ năm chữ khác:

*

"Trăng ơi ... từ đâu đến?

Hay từ cánh rừng xa

Trăng hồng như quả chín

Lửng lơ lên trước nhà"

- Ngắt nhịp 2/3

- Vần gián cách: xa – nhà

*

"Tao đi học về nhà

Là mày chạy xồ ra

Đầu tiên mày rối rít

Cái đuôi mừng ngoáy tít

Rồi mày lắc cái đầu

Khịt khịt mũi rung râu

Rồi mày nhín chân sau

Chân trước chồm mày bắt."

- Đoạn thơ trên không chia khổ

- Ngắt nhịp 3/2

- Vần liên tiếp – vần chân.

MỘT SỔ BÀI THƠ NĂM CHỮ:

1. Mồ anh hoa nở - Thanh Hải

Hôm qua chúng giết anh

Xác phơi đầu ngõ xóm

Khi lũ chúng quay đi

Mắt trừng còn dọa dẫm:

-   Thằng này là cộng sản

Không được đứa nào chôn!

Đi theo sau hồn anh

Cả làng quê đường pho

Cả lớn nhỏ, gái trai.

Đám càng đi càng dài

Càng dài càng đông mãi

Mộ anh trôn đồi cao

Cành hoa này em hải

Vòng hoa này chị đơm

Cây bóng hồng em ươm

Em trồng vào trước cửa

Mộ anh trên đồi cao

Hoa hồng nở và nở

Hương thơm bay và bay

Lũ chúng nó qua đây

Mắt diều không dám ngó

Trên mộ người cộng sản

Hoa hồng đỏ và đỏ

Như máu nở thành hoa...

2. Chiều - Hồ Dzếnh

Trên đường ve nhớ đầy

Chiều chậm đưa chân ngày

Tiếng buồn vang trong máy

Chim rừng quên cất cảnh

Giỏ say tình ngây ngây

Có phải sầu vạn cô

Chất trong hồn chiều nay?

Tôi là người lữ khách

Màu chiều khỏ làm khuây

Ngỡ lòng mình là rừng

Ngỡ hồn mình là mây

Nhớ nhà châm điếu thuốc

Khói huyền bay lên cây...

3. Bài ca những cô gái sống tuổi ba mươi trong rừng - Anh Ngọc

Như những người leo núi

Vượt qua dốc cổng Trời

Là những cô con gái

Qua tuổi mình ba mươi

An ngũ giữa cuộc đời

Tuổi ba mươi sùng sững

Cải gùi hang chắt nặng

Tâm tư đầy hai vai

Tuổi ba mươi rắt dài

Những đêm nằm đợi sảng

Tuổi ba mươi lại ngắn

Trăng lặn rồi trăng lên

Com sốt rét triền miên

Tóc mọc rồi lại rụng

Mùa xuân thành báo động

Đoả hoa nhầu trên tay

Thương một cánh chim bay

Mười năm chưa về tổ

Quà trímg hồng dễ vỡ

Chẳng hẹn mùa sinh sôi

Đi qua tuổi ba mươi

Nhục nhằn và lặng lẽ

Dao ước mơ giản dị

Mà sâu thẳm không cùng

Hơn mọi sự anh hùng

Là điều này nhỏ bé

Làm vợ và làm mẹ

Tuổi ba mươi chói lừ

Những đau xót riêng tư

Theo suốt đời con gái T

Tuổi ba mươi từng trải

Con mắt nhìn trước sau

Tay xiết chặt tay nhau

Tháng năm không đếm tuổi

Như những người leo núi

Càng lên cao càng vui

Trên đinh doc cuộc đời

Gập lòng mình trẻ lụi

Xốc quai gùi đứngg dậy

Tuổi ba mươi lên đường.

4. THĂM LÚA - Trần Hữu Thung

Mặt trời càng lên tỏ

Bông lúa chín thêm vàng

Sương treo đầu ngọn giỏ

Sương lại càng long lanh.

Bay vút tận trời xanh

Chiền chiện cao cùng hót

Tiếng chìm nghe thánh thót

Văng vằng khắp cánh đồng

Đứng chổng cuộc em trông

Em thấy lòng khấp khởi

Bởi vì em nhớ lại

Một buổi sớm mai ri

Anh tình nguyện ra đi

Chiền chiện cao cùng hót

Lúa cũng vừa sam hột

Em tiễn anh lên đường

Chiếc xắc mây anh mang

Em nách mo cơm nếp

Lúa níu anh trật dép

Anh cúi sửa vội vàng

Vượt cánh đồng tắt ngang

Đen bờ ni anh bào

"Ruộng mình quên cày xảo

Nên lúa chín không đều

Nhớ lẩy để mùa sau

Nhà cố làm cho tốt"

Xa xa nghe tiếng hát

Anh thay rộn trong lòng

Sẳp đến chỗ người dông

Anh bảo em ngoái lại

Cam ba lần ra trải

Bưởi ba lần ra hoa

Anh bước chân đi ra

Từ ngày đầu phòng ngự

Bước qua kì cầm cự

Anh có giã lời về

Cầm thư anh mân mê

Bụng em giừ phấp phới

Anh đang mùa thẳng lợi

Lúa em cũng chín rồi

Lúa tốt lắm anh ơi

Giải thi đua em giật