Soạn bài Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác SGK Ngữ Văn 10 tập 1 Kết nối tri thức - siêu ngắn

Tóm tắt

     Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác là đoạn trích trong sử thi I-li-át kể về sự việc người anh hùng Héc-to về thăm và chia tay vợ con trước khi lên đường ra chiến trận. Chàng trở về nhà sau chiến trận nhưng không tìm thấy vợ con, không thấy phu nhân Ăng-đrô-mác của mình ra đón như thường lệ, nàng đã lên thành Tơ-roa cầu nguyện, Héc-to vội đuổi theo đến tận nơi để được thấy mặt hei mẹ con. Cả gia đình gặp nhau, hờn tủi xúc động không nói nên lời. Ăng-đrô-mác tha thiết cầu xin chàng đừng ra trận vì không muốn gia đình tan vỡ, không muốn Héc-to phải mạo hiểm. Nhưng với lòng kiêu hãnh, dũng cảm và sự cương quyết của mình, Héc-to vẫn quyết tâm ra trận vì không muốn để nỗi thống khổ đến với thành Tơ-roa và những người chàng yêu thương. Hai vợ chồng từ biệt nhau, chàng ôm con trai và cầu nguyện cho đứa trẻ những điều tốt đẹp nhất trước khi rời đi trong sự lưu luyến của Ăng-đrô-mác.

Trước khi đọc

Trong cuộc sống, việc thực hiện bổn phận với cộng đồng và với gia đình nhiều khi mâu thuẫn. Theo bạn, ứng xử thế nào mới là hợp tình, hợp lí?

Phương pháp giải:

Liên hệ với bản thân và thực tế để trả lời

Lời giải chi tiết:

Theo em, khi đứng trong hoàn cảnh mâu thuẫn giữa việc thực hiện bổn phận với cộng đồng và với gia đình, để có cách ứng xử hợp tình hợp lý chúng ta nên suy nghĩ, cân nhắc, nghĩ tới lợi ích và vận mệnh chung của xã hội để đưa ra quyết định phù hợp.

Câu 1

Lưu ý những chi tiết miêu tả hành động và tâm trạng của Ăng-đrô-mác.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn đầu văn bản, đặc biệt là lúc miêu tả sự xuất hiện của Ăng-đrô-mác

Lời giải chi tiết:

Những chi tiết miêu tả hành động và tâm trạng của Ăng-đrô-mác là:

- Nàng cùng con thơ với cô hầu gái xống áo thướt tha, đứng trên tháp canh nức nở, lòng đắng cay chan chứa nỗi buồn

- Người như mất trí, bà vừa đi vừa chạy lên thành, đầu không ngoảnh lại

Câu 2

Lý do nào khiến Ăng-đrô-mác không muốn Héc-to ra trận?

Phương pháp giải:

Chú ý đọc kĩ đoạn lời thoại của Ăng-đrô-mác khi nói với Héc-to

Lời giải chi tiết:

Ăng-đrô-mác không muốn Héc-to ra trận vì không muốn chàng phải mạo hiểm, bị sát hại, không muốn con thơ thành đứa trẻ mồ côi cha, mà bản thân mình cũng trở thành góa phụ. Trong lòng nàng, nàng đã coi Héc-to là người thân kính yêu duy nhất của mình, không chỉ là chồng mà còn là cha, là mẹ, là chỗ dựa lớn nhất của nàng nên rất sợ mất đi Héc-to.

Câu 3

Lưu ý những lý lẽ khiến Héc-to vẫn quyết định ra trận

Phương pháp giải:

Đọc kĩ lời thoại của Héc-to khi đáp lời Ăng-đrô-mác

Lời giải chi tiết:

Những lý lẽ khiến Héc-to vẫn quyết định ra trận là bởi vì:

- Chàng không muốn trở thành kẻ hèn nhát

- Chàng là người có nhiệt huyết, lý tưởng sống cao đẹp

- Chàng không muốn mang nỗi thống khổ đến cho thành Tơ-roa, những người đàn em của mình và đặc biệt là Ăng-đrô-mác, không muốn nàng phải làm nô lệ, phục dịch cho người khác mà bản thân lại bất lực không thể giải thoát cho nàng

Câu 4

Hình dung về cảnh tượng được miêu tả

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn văn trang 102 khi Héc-to từ biệt vợ con

Lời giải chi tiết:

Học sinh tự liên hệ, miêu tả lại theo trí tưởng tượng của bản thân

Gợi ý: Héc-to lưu luyến nhìn vợ con, không nỡ đi, muốn ôm con trai nhưng thằng bé lại khóc ré lên vì sợ, chàng tháo mũ và bế ẵm đứa con, cầu cho cậu bé những điều tốt đẹp nhất. Ăng-đrô-mác vừa đau lòng vừa không nỡ xa chồng, giúp chàng bế con và lưu luyến từ biệt chồng.

Câu 5

Chú ý đến ý thức của Héc-to về số phận và bổn phận

Phương pháp giải:

Đọc kĩ lời từ biệt của Héc-to với Ăng-đrô-mác

Lời giải chi tiết:

Ý thức của Héc-to về số phận và bổn phận được thể hiện qua câu nói:

- Vì đã sinh ra trên mặt đất này, chẳng một ai, dù quả cảm hay rụt rè, có thể chạy trốn được số phận

- Chiến tranh là bổn phận của mỗi người đàn ông sinh ra tại thành I-li-ông này, nhất là ta

Câu 1

Biến cố nào dẫn đến việc Héc-to phải từ biệt Ăng-đrô-mác? Vì sao có thể xem đó là biến cố đặc trưng cho thể loại sử thi?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản

- Chú ý tới những lời nói của Héc-to với Ăng-đrô-mác

- Ôn tập lại kiến thức về đặc trưng của thể loại sử thi

Lời giải chi tiết:

- Biến cố dẫn đến việc Héc-to phải từ biệt Ăng-đrô-mác là khi Ăng-đrô-mác muốn chàng từ bỏ chiến trận về đoàn tụ với vợ con, vì nàng lo ở chốn chiến trường khốc liệt Héc-to sẽ khó bảo toàn tính mạng. Còn Héc-to thì không muốn từ bỏ lý tưởng anh hùng của mình, chàng muốn ra trận để không phải hổ thẹn với những người anh em, với những chiến binh khác và phu nhân của họ. Hơn thế, Héc-to đã quen ở tuyến đầu, chàng là người mang vinh quang về cho bản thân và gia đình, vậy nên lòng tự tôn và kiêu hãnh càng không cho phép chàng ở lại quê nhà với vợ con.

- Có thể xem đây là biến cố đặc trưng của thể loại sử thi vì sử thi thường xây dựng những nghệ thuật hoàng tráng, hào hùng về những biến cố diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân thời cổ đại vậy nên hình tượng người anh hùng đã trở thành nhân vật cổ điển trong thể loại này. Đối với người anh hùng, việc phải cân bằng giữa lý tưởng chiến đấu và tình cảm gia đình là một trong những biến cố lớn nhất.

Câu 2

Xác định những từ ngữ lặp lại khắc họa đặc điểm cố định của nhân vật trong đoạn trích. Theo bạn, vì sao sử thi lại có cách khắc họa nhân vật như vậy?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản, chú ý những chi tiết miêu tả Héc-to và Ăng-đrô-mác

- Liên hệ giữa những chi tiết khắc họa về ngoại hình với tính cách của nhân vật

Lời giải chi tiết:

Những từ ngữ khắc họa đặc điểm cố định của nhân vật trong đoạn trích:

- Ăng-đrô-mác: cánh tay trắng ngần, xống áo thướt tha, trang phục diễm lệ, hiền thục, cao quý, dịu hiền

- Héc-to: lẫy lừng, mũ trụ sáng loáng, ánh đồng sáng lóa, cái ngù bờm ngựa cong cong, hồn hậu, mũ trụ đồng thau sáng loáng

     Nhân vật được khắc họa qua những từ ngữ lặp đi lặp lại nhằm nhấn mạnh đặc điểm đặc trưng, tạo nên dấu ấn riêng của mỗi nhân vật trong văn bản, không nhầm lẫn với bất cứ một nhân vật nào. Đồng thời việc khắc họa này còn tạo nên kiểu nhân vật điển hình trong thể loại sử thi.

Câu 3

Phân tích những đặc trưng của không gian sử thi trong đoạn trích?

Phương pháp giải:

Chú ý tới những không gian được nhắc tới trong văn bản, liên hệ chúng với đặc trưng của thể loại sử thi

Lời giải chi tiết:

Những không gian tòa tháp, thành lũy, phố xá thành Tơ-roa, cổng Xkê,… đều là những không gian rộng lớn, kì vĩ trong đời sống của cộng đồng cư dân thời cổ đại. Chúng được nhắc tới trong văn bản đã thể hiện sự xây dựng nghệ thuật hình tượng hoành tráng của thể loại sử thi.

Câu 4

Những lời nói, hành động của Ăng-đrô-mác thể hiện phẩm chất gì của nhân vật?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản, chú ý những lời nói, hành động của Ăng-đrô-mác

- Liên hệ những lời nói, hành động ấy với tâm trạng được thể hiện trong văn bản của nhân vật

Lời giải chi tiết:

Trong văn bản, Ăng-đrô-mác hiện lên với những hình ảnh:

- Hành động: “nước mắt đầm đìa”, “xiết chặt tay Héc-to”, “nức nở”, “ôm chặt con vào bầu ngực thơm tho, cười qua hàng lệ”; khi Héc-to ra đi, nàng “bước về nhà, hàng lệ tuôn rơi, chốc chốc lại ngoái nhìn qua bóng hình phu quân yêu quý”

- Lời nói:

  + “Lòng can đảm của chàng sẽ hủy hoại chàng… thiếp nguyện xuống hồ sâu còn hơn để mất chàng. Chàng bỏ thiếp lại một mình, còn gì thiết tha trên cõi đời này nữa”

  + “Héc-to chàng hỡi, giờ đây với thiếp, chàng là cha và cả mẹ kính yêu; chàng là cả anh trai duy nhất, cả đức lang quân cao quý của thiếp”

  + Xin chàng hãy rủ lòng thương thiếp và con mà đừng ra trận,… đừng để trẻ thơ phải mồ côi, vợ hiền thành góa phụ

     Những lời nói và hành động đó cho thấy Ăng-đrô-mác là một người phụ nữ yêu chồng, thương con, rất tha thiết với gia đình và luôn khao khát hạnh phúc. Nhưng đồng thời, nàng cùng là một người phụ nữ cảm tính, thiên về cảm xúc, đôi khi lo lắng đến mất đi lý trí, nhưng đó cũng là tính cách chung của những người phụ nữ có chồng đi chinh chiến trong sử thi.

Câu 5

Vì sao Héc-to vẫn quyết định mở cổng thành nghênh chiến với quân Hy Lạp? Bạn suy nghĩ gì về hành động đó của nhân vật?

Phương pháp giải:

- Chú ý tới hành động và lời nói của Héc-to khi Ăng-đrô-mác khuyên chàng đừng ra trận

- Liên hệ với hình tượng người anh hùng trong sử thi và tính cách nhân vật để lý giải cho hành động này

Lời giải chi tiết:

Héc-to mở cổng thành nghênh chiến với quân Hy Lạp dù bị Ăng-đrô-mác ngăn cản vì nhiều lý do:

- Lòng tự tôn và ý chí của người anh hùng không cho phép chàng làm kẻ hèn mọn, nhát gan đứng ngoài cuộc chiến. Chàng không muốn phải hổ thẹn với những chiến binh và những người phụ nữ thành Tơ-roa

- Héc-to đã quen là người đứng đầu, luôn giành chiến thắng về cho thân phụ và bản thân nên không thể làm kẻ hèn mọn đứng ngoài cuộc chiến

- Chàng muốn chiến đấu vì thành Tơ-roa, bởi chàng biết, một khi thành Tơ-roa thất thủ, thì em trai, vợ chàng và những người thân thiết bên cạnh chàng sẽ mất hết tự do, phải đi làm nô lệ tù đày, chàng không muốn họ phải sống khổ sở nên muốn đi chinh chiến để giữ vững yên bình cho thành và cuộc sống của mọi người ở đây

     Hành động mở cổng thành nghênh chiến với quân Hy Lạp của Héc-to là một hành động dũng cảm và thể hiện lý tưởng của người anh hùng trong hoàn cảnh phải lựa chọn giữa gia đình và dân tộc. Hành động này còn cho thấy tính cách quả cảm, cương trực và quyết đoán của chàng, là đại diện cho hình tượng người anh hùng cổ đại.

Câu 6

Đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác đã đặt ra những vấn đề nhân sinh nào? Những vấn đề đó còn có ý nghĩa đối với đời sống ngày nay không? Vì sao?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản, chú ý quan điểm khác nhau của hai vợ chồng về việc ra trận của Héc-to

- Liên hệ những vấn đề trong văn bản với thực trạng xã hội ngày nay

Lời giải chi tiết:

     Đoạn trích đã nêu lên vấn đề về việc hi sinh hạnh phúc gia đình để nghĩ tới hạnh phúc, an nguy cả dân tộc, đặt tình cảm cá nhân lồng trong tình cảm lớn của người anh hùng. Ngoài ra còn có các vấn đề khác như tình cảm vợ chồng, tình mẫu tử, lý tưởng sống,…

     Những vấn đề này vẫn có ý nghĩa trong xã hội ngày nay vì đây là những vấn đề mà gần như cá nhân nào cũng sẽ gặp phải. Và trong xã hội hiện nay, việc chỉ sống cho mình mà quên đi những lợi ích chung của cộng đồng, của xã hội, sống ích kỉ đang ngày càng phổ biến, bên cạnh đó vẫn có những bạn trẻ không có lý tưởng sống nên việc đưa những vấn đề nhân sinh này vào chương trình giáo dục là một điều rất cần thiết.

Câu 7

Qua những lời nói, hành động của Héc-to, hãy xác định những phẩm chất tạo dựng nên hình mẫu người anh hùng của Hy Lạp thời cổ đại.

Phương pháp giải:

Chú ý những chi tiết liên quan đến Héc-to và tính cách, quyết định của chàng trong lời lẽ với Ăng-đrô-mác

Lời giải chi tiết:

Qua nhân vật Héc-to – kiểu nhân vật điển hình cho người anh hùng Hy Lạp thời cổ đại, có thể nhận thấy người anh hùng thời kì này thường mang những phẩm chất:

- Dũng cảm, có lý tưởng chiến đấu và luôn sẵn sàng xông pha chiến trận

- Kiên cường, không chịu thua, có lòng tự tôn, kiêu hãnh dân tộc

- Phân biệt rạch ròi giữa tình cảm gia đình, vợ chồng cá nhân và lợi ích của dân tộc, biết cân bằng những mối quan hệ xung quanh

Kết nối đọc - viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một chi tiết mà bạn cho là đặc sắc nhất trong đoạn trích

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản, chọn 1 chi tiết mà em ấn tượng nhất (nên chọn chi tiết tiêu biểu)

- Dựa vào các đặc điểm của nhân vật và vị trí xuất hiện, ý nghĩa của chi tiết để phân tích

Lời giải chi tiết:

     Chi tiết “Héc-to lừng danh cúi xuống ôm con trai vào lòng” sau khi nói rõ với Ăng-đrô-mác về lý tưởng ra trận của mình đã để lại trong lòng em nhiều ấn tượng. Đó là cái ôm từ biệt, từ biệt đứa con trai yêu quý và cũng là từ biệt Ăng-đrô-mác để lên đường nhưng đứa con lại sợ hãi chàng mà không muốn gần cha. Héc-to lúc đó đã tháo mũ trụ của mình để bồng đứa bé. Điều đó đã cho thấy hình ảnh một người cha hồn hậu, ấm áp ở Héc-to bên cạnh người anh hùng cầm khiên oai phong, sáng loáng ngoài chiến trận. Hình ảnh ấy là một tấm gương phản chiếu khác của chàng, giúp nhân vật thể hiện rõ hơn những mặt khác nhau trong tính cách chứ không chỉ bó hẹp trong hình ảnh người anh hùng. Người anh hùng trong hoàn cảnh này đã trút khiên, trút mũ xuống để bồng trên tay đứa con, cho thấy vẻ đẹp của tình cha con, của người anh hùng khi tách rời chiến trận. Đồng thời khẳng định người anh hùng không chỉ đẹp ngoài chiến trận, không chỉ mạnh mẽ khi chinh chiến mà còn đẹp trong cả khoảnh khắc đứng bên gia đình nhỏ, cũng cho thấy sự trở lại của Héc-to đã đem đến cho mẹ con Ăng-đrô-mác rất nhiều sự an ủi và ấm áp, đã thổi bùng lên ngọn lửa thiết tha mong nhớ của hai mẹ con. Chi tiết ấy khiến người đọc xúc động mà cũng cảm động, đọng lại nhiều dư vị và dấu ấn.