Soạn bài Đối đáp với vua trang 49 SGK Tiếng Việt 3 tập 2

Câu 1

Vua Minh Mạng ngắm cảnh ở đâu ?

Gợi ý: Em hãy đọc đoạn 1 của truyện.

Trả lời: Vua Minh Mạng ngắm cảnh ở Hồ Tây, Thăng Long (Hà Nội).

Câu 2

Cao Bá Quát có mong muốn gì ?

Gợi ý: Em hãy đọc đoạn 2 của truyện.

Trả lời: Cậu bé Cao Bá Quát có mong muốn được nhìn rõ mặt vua.

Câu 3

Cậu làm thế nào để thực hiện mong muốn đó ?

Gợi ý: Em hãy đọc đoạn 2 của truyện.

Trả lời : Để thực hiện mong muốn đó, cậu bé Cao Bá Quát đã cởi quần áo nhảy xuống hồ tắm và khi bị bắt thì la hét, vùng vẫy làm náo động cả lên khiến nhà vua phải truyền lệnh dẫn cậu tới xét hỏi.

Câu 4

Vì sao vua bắt Cao Bá Quát đối ?

Gợi ý: Em hãy đọc đoạn 3 của truyện.

Trả lời : Vua bắt Cao Bá Quát đối vì cậu đã tự xưng là học trò.

Câu 5

Cậu đối như thế nào ?

Gợi ý: Em hãy đọc đoạn 3 và 4 của truyện, nhận xét vế đối của Cao Bá Quát.

Trả lời : Cậu đã đối lại vế đối của nhà vua rất nhanh và cũng rất hoàn chỉnh. Ta còn thấy trong vế đối của cậu có các từ "người trói người". Vế đối biểu lộ sự bất bình của ông (ngầm oán trách vua bắt trói người trong cảnh trời nắng chang chang, chẳng khác nào cảnh cá lớn đớp cá bé).

Nội dung: Ca ngợi tài năng của Cao Bá Quát. Ông là người thông minh, đối đáp giỏi, có bản lĩnh từ nhỏ.

Bài đọc

Đối đáp với vua

1. Một lần, vua Minh Mạng từ kinh đô Huế ngự giá ra Thăng Long (Hà Nội). Vua cho xa giá đến Hồ Tây ngắm cảnh. Xa giá đi đến đâu quân lính cũng thét đuổi tất cả mọi người, không cho ai đến gần.

2. Cao Bá Quát, khi ấy còn là một cậu bé, muốn nhìn rõ mặt vua. Cậu nảy ra một ý, liền cởi hết quần áo, nhảy xuống hồ tắm. Quân lính nhìn thấy, xúm vào bắt trói đứa trẻ táo tợn. Cậu bé không chịu, la hét, vùng vẫy, gây nên cảnh náo động ở hồ. Thấy thế, vua Minh Mạng truyền lệnh dẫn cậu tới hỏi.

3. Câu bé bị dẫn tới trước mặt nhà vua. Cậu từ xưng là học trò mới ở quê ra chơi. Thấy nói là học trò, vua ra lệnh cho cậu phải đối được một vế đối thì mới tha. Nhìn thấy trên mặt nước lúc đó có đàn cá đang đuổi nhau, vua tức cảnh đọc vế đối như sau :

Nước trong leo lẻo cá đớp cá

Chẳng cần nghĩ ngợi lâu la gì, Cao Bá Quát lấy cảnh mình đang bị trói, đối lại luôn :

Trời nắng chang chang người trói người

4. Vế đối vừa cứng cỏi, vừa rất chỉnh, biểu lộ sự nhanh trí, thông minh. Vua nguôi giận, truyền lệnh cởi trói, tha cho cậu bé.

Theo QUỐC CHẤN

- Minh Mạng (1791-1840) : vua thứ hai của triều Nguyễn.

- Cao Bá Quát (1809-1855): Nhà thơ nổi tiếng văn hay chữ tốt, có tài đối đáp.

- Ngự giá : (vua) ngồi xe hoặc ngồi kiệu đi các nơi.

- Xa giá : xe của vua

- Đối :

+ Thế văn cũ gồm 2 vế câu (hai câu) có số tiếng bằng nhau, đối chọi nhau về ý và lời.

+ làm vế đối lại.

- Tức cảnh: thấy cảnh mà có cảm xúc, liền nảy ra thơ văn.

- Chỉnh: theo đúng phép tắc chặt chẽ.