Soạn bài Đọc mở rộng theo thể loại Kiến và người SGK Ngữ văn 11 tập 2 Chân trời sáng tạo - chi tiết

Nội dung chính

Câu 1

Câu 1 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Liệt kê những sự kiện chính trong văn bản và cho biết những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết Kiến và người là một truyện ngắn.

Phương pháp giải:

Đọc và chỉ ra những chi tiết, câu văn nổi bật từ đó liệt kê những sự kiện chính. Thông qua đó, nêu những dấu hiệu giúp bạn nhận biết Kiến và người là một truyện ngắn.

Lời giải chi tiết:

Những sự kiện chính trong văn bản: 

- Người bố và cả gia đình tìm đủ mọi vật dụng để ngăn cản loài kiến

- Loài kiến đang xâm chiếm căn nhà và gây ảnh hưởng đến vật nuôi

- Cuộc trốn chạy gian nan của gia đình trước sự xâm chiến của loài kiến

- Những mất mát to lớn khi con người tác động vào môi trường sinh thái

Dấu hiệu nhận biết Kiến và người là một truyện ngắn: 

- Truyện có yếu tố hư cấu: Loài kiến nổi dậy, trả thù con người, xâm chiếm căn nhà và gây ảnh hưởng đến vật nuôi.

- Dung lượng truyện ngắn, số lượng nhân vật ít gồm: gia đình con người gồm 4 người và loài kiến.

- Truyện tập trung miêu tả một khía cạnh của đời sống xã hội: con người phá hủy môi trường sinh thái nên đã nhận hậu quả.

Câu 2

Câu 2 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Câu chuyện được kể từ ngôi kể nào, qua điểm nhìn của ai? Theo bạn, việc sử dụng ngôi kể, điểm nhìn như vậy có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề, thông điệp của tác phẩm?

Phương pháp giải:

Từ nội dung, cách xưng hô của người kể với người đọc, chỉ ra ngôi kể và điểm nhìn được sử dụng trong truyện ngắn. Từ đó, chỉ ra tác dụng của ngôi kể và điểm nhìn đó.

Lời giải chi tiết:

Câu chuyện được kể từ ngôi kể thứ nhất, qua điểm nhìn của người con cả trong gia đình, từ đó thấy cách ứng xử khác nhau của "bố cháu","mẹ cháu" và "cháu" khi đàn kiến tấn công.

→ Tác dụng của việc sử dụng ngôi kể, điểm nhìn: dẫn dắt, kể lại toàn bộ câu chuyện một cách chân thực, chủ quan nhất. Bằng ngôi kể này, người kể không phải chỉ kể chuyện mà còn kể tâm trạng. Do đó, nội dung truyện ngắn luôn luôn sống động và hết sức phức tạp. Kể và suy ngẫm, kể và tự ý thức, kể và độc thoại là những biểu hiện đặc biệt của cách kể chuyện.

Câu 3

Câu 3 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chỉ ra điểm tương đồng và khác biệt trong cách ứng xử của “bố cháu” so với “mẹ cháu”, “cháu”, “em cháu”,...trước cuộc tấn công của bầy kiến

Phương pháp giải:

Khai thác nội dung truyện ngắn, xác định những chi tiết, hình ảnh nổi bật thể hiện cách ứng xử của các nhân vật trước cuộc tấn công của bầy kiến, từ đó chỉ ra sự tương đồng và khác biệt.

Lời giải chi tiết:

 →  Khi phá rừng và có căn nhà để ở, cả gia đình bị đàn kiến tấn công. Lúc nào cả gia đình cũng trong trạng thái lo lắng vì sự tấn công của đàn kiến. Chỉ vì muốn chiếm đất để ở mà cả gia đình lúc nào cũng phải khổ sở, trốn chạy đàn kiến. Cả gia đình chạy trốn, nhà cũng bị cháy, người mẹ thì mất. Người bố đã quá tham lam và sai lầm, đi hết từ cái sai này đến cái sai khác.

Câu 4

Câu 4 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Phân tích ý nghĩa của hình tượng bầy kiến và nhận xét về cách đặt nhan đề của tác giả.

Phương pháp giải:

Thông qua cuộc chiến giữa bầy kiến với con người, chỉ ra ý nghĩa của hình tượng bầy kiến và từ đó, nhận xét cách đặt nhan đề của tác giả.

Lời giải chi tiết:

- Hình tượng bầy kiến mang ý nghĩa biểu tượng cho hệ sinh thái môi trường đang bị con người hủy diệt. Bầy kiến là những con vật nhỏ bé nhưng lại có thể đấu tranh, chống trả với con người to lớn. Thông qua đó, tác giả muốn ngầm thể hiện sự tức giận đến tột cùng của thiên nhiên, của cả một hệ sinh thái đang bị con người phá hủy thậm tệ. Qua ngòi bút của Trần Duy Phiên thì những cái xấu đều bị đánh bại nếu như xâm lấn môi trường sinh thái.

- Cách đặt nhan đề của tác giả ngắn gọn, súc tích. Hai hình ảnh kiến và người tưởng chừng không liên quan nhau, một bên là con vật một bên là con người, một bên nhỏ bé bên kia thì to lớn. Chính cách đặt nhan đề này đã làm nên sự thành công của tác phẩm, việc đặt nhan đề như vậy phần nào phản ánh nội dung truyện, phần cũng để cho người đọc tò mò, đọc nhan đề mà muốn khám phá nội dung truyện.

Câu 5

Câu 5 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhận xét vai trò của tưởng tượng, hư cấu trong truyện ngắn Kiến và người

Phương pháp giải:

Tìm ra những chi tiết có yếu tố tưởng tượng, hư cấu trong trong truyện, từ đó đưa ra nhận xét về vai trò của tưởng tượng, hư cấu trong truyện ngắn Kiến và người.

Lời giải chi tiết:

Vai trò của tưởng tượng, hư cấu trong truyện ngắn Kiến và người: 

- Đóng vai trò phát triển tình huống, nội dung của truyện. Nếu không có chi tiết tưởng tượng, hư cấu bầy kiến nổi dậy, trả thù con người thì tác giả không thể phát triển nội dung truyện, đồng thời thiếu đi sự thú vị, sinh động, kích thích người đọc.

- Thông qua tưởng tượng, hư cấu, tác giả ngầm gửi gắm tới người đọc những thông điệp, bài học ý nghĩa mà không hề khô khan, nhàm chán.

- Thể hiện tài năng của tác giả trong việc xây dựng nội dung câu chuyện đặc sắc.

Câu 6

Câu 6 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Truyện đã mang lại thay đổi gì trong nhận thức của bạn về mối quan hệ giữa con người và tự nhiên?

Phương pháp giải:

Từ nội dung truyện ngắn và những thông điệp tác giả ngầm gửi gắm tới người đọc, bày tỏ quan điểm của bản thân về mối quan hệ giữa con người và tự nhiên.

Lời giải chi tiết:

Truyện đã mang lại nhiều thay đổi trong nhận thức của em về mối quan hệ giữa con người và tự nhiên: Con người và tự nhiên vốn là hai thứ luôn tồn tại song hành, bổ sung và tương trợ lẫn nhau. Nhưng nếu con người cố chấp xâm chiếm, phá hủy môi trường sinh thái tự nhiên thì ắt sẽ phải trả giá cho hành động, việc làm của mình.

Bài đọc