Soạn bài Đồ gốm gia dụng của người Việt SGK Ngữ văn 11 tập 1 Chân trời sáng tạo - chi tiết

Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 90, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Kể tên một số đồ gốm gia dụng trong gia đình bạn. Những đồ gồm ấy có thể "nói" với bạn về(những) điều gì?

Phương pháp giải:

 Quan sát trong gia đình mình và kể tên một số đồ gốm gia dụng, sau đó cho biết những đồ gốm ấy có thể “nói” với bạn về (những) điều gì.

Lời giải chi tiết:

Một số đồ gốm gia dung trong gia đình em: bát đĩa, chén, cốc, thìa,.....

Những đồ gốm ấy có thể “nói” với em về quá trình hình thành và phát triển của các giai đoạn thành gồm, các giai đoạn lịch sử của nghề gốm.

1

Câu 1 (trang 91, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Tìm trong đoạn văn ít nhất hai ý kiến/ quan điểm của tác giả và ít nhất hai dữ liệu.

Phương pháp giải:

Dựa vào đoạn văn, chỉ ra ít nhất hai ý kiến/ quan điểm của tác giả và ít nhất hai dữ liệu.

Lời giải chi tiết:

Trong đoạn văn, chứa nhiều dữ liệu, ý kiến/ quan điểm của tác giả. Cụ thể: 

- Ý kiến/ quan điểm của tác giả: 

+ “Tiền thân của cái bát có lẽ do con người dùng….”

+ “hình như con người lại không ưa một sự mô phỏng thuần túy như thế…”

- Dữ liệu: 

+ “Chỉ riêng cái bát ăn cơm mỗi thời mỗi khác và phản ánh những tập tục ăn ở khác nhau”.

+ “ Cái bát thuyền trong các mộ thời Hán có dạng như một lòng bàn tay, có hai cạnh để cầm và nó cũng giống như hình một chiếc thuyền thúng”

2

Câu 2 (trang 93, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Đoạn văn này trình bày một xu hướng riêng của đồ gốm gia dụng trong xã hội Việt Nam từ sau thế kỉ XV. Đó là xu hướng gì?

Phương pháp giải:

Theo dõi và khai thác nội dung đoạn văn trình bày về xu hướng riêng của đồ gốm gia dụng trong xã hội Việt Nam từ sau thế kỉ XV và cho biết xu hướng đó là gì.

Lời giải chi tiết:

Đoạn văn trình bày một xu hướng riêng của đồ gốm gia dụng trong xã hội Việt Nam từ sau thế kỉ XV, đó là xu hướng dùng đồ gốm gia dụng Trung Hoa và Nội phủ.

1

Câu 1 (trang 93, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Chỉ ra bố cục của văn bản. Bạn đánh giá như thế nào về mối quan hệ giữa bố cục và nhan đề của văn bản?

Phương pháp giải:

Đọc lại văn bản, dựa vào các chi tiết chính và vận dụng kiến thức của bản thân, cho biết bố cục của văn bản ra sao. Từ đó đánh giá về mối quan hệ giữa bố cục và nhan đề của văn bản.

Lời giải chi tiết:

Bố cục của văn bản: 

- Từ đầu → “tập tục ăn ở khác nhau” : Giới thiệu về vấn đề cần thuyết minh: Lịch sử phát triển và hình thành đồ gốm gia dụng của người Việt.

- Tiếp theo → “thế kỉ XVIII - XIX” : tiền thân của chiếc bát.

- Tiếp theo → “đất không tinh, nhưng giá rẻ”: Sự khác biệt của đồ gốm gia dụng thời Lý - Trần.

- Tiếp theo → Hết: Xu hướng chuộng đồ gốm gia dụng Trung Hoa và Nội phủ từ sau thế XV.

→ Mối quan hệ giữa bố cục và nhan đề của bài viết: Bố cục được sắp xếp trình bày theo từng thời kỳ cụ thể, tác giả đi theo lộ trình thời gian từ xưa đến nay, giúp người đọc có những hiểu biết về lịch sử đồ gốm gia dụng của Việt Nam theo một tiến trình lịch sử cụ thể, dễ dàng tiếp cận thông tin.

2

Câu 2 (trang 93, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Xác định cách trình bày thông tin của đoạn văn dưới đây và đánh giá hiệu quả của cách trình bày ấy.

a. Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có một lịch sử phát triển.... cái bát chiết yêu duyên dáng thế kỉ XVIII-XIX.

b. Đồ gốm dụng thời Lý - Trần quá thanh nhã .... bức tranh trừu tượng với bốn hoặc sáu ghế.

Phương pháp giải:

Từ văn bản, xác định cách trình bày thông tin của các đoạn trích trên, sau đó đánh giá hiệu quả của cách trình bày.

Lời giải chi tiết:

 a. Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có một lịch sử phát triển.... cái bát chiết yêu duyên dáng thế kỉ XVIII-XIX.

- Đoạn văn được trình bày theo lối diễn dịch.

→ Hiệu quả của cách trình bày này giúp người viết dễ dàng đưa các thông tin, còn người đọc thì dễ dàng tìm hiểu về tiền thân của lịch sử đồ gốm gia dụng một cách đầy đủ, xúc tích, ngắn gọn nhất.

b. Đồ gốm dụng thời Lý - Trần quá thanh nhã .... bức tranh trừu tượng với bốn hoặc sáu ghế.

- Đoạn văn được trình bày theo lối quy nạp.

→ Hiệu quả của cách trình bày này giúp người viết dễ dàng bắt nối từ nội dung phần trên với nội dung phần kế tiếp, bài thuyết minh không bị ngắt quãng, tăng tính mạch lạc hơn. Đồng thời, người đọc tìm hiểu được lịch sử của đồ gốm gia dụng của thời Lý - Trần hiệu quả, không nhàm chán nhờ những dẫn chứng, lý lẽ đưa ra chứng minh cho câu mở đầu đoạn.

3

Câu 3 (trang 93, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Cách sử dụng các yếu tố hình thức của văn bản này có gì đặc biệt? Nêu tác dụng của chúng đối với việc biểu đạt thông tin chính của văn bản.

Phương pháp giải:

Sau khi đọc và tìm hiểu nội dung văn bản, quan sát và đưa ra nhận xét về cách sử dụng các yếu tố hình thức của văn bản có gì đặc biệt, sau đó nêu tác dụng của chúng đối với việc biểu đạt thông tin chính của văn bản.

Lời giải chi tiết:

Cách sử dụng các yếu tố hình thức của văn bản này đặc biệt ở chỗ: trong suốt văn bản có lồng ghép nhiều hình ảnh minh họa, giới thiệu cho người đọc về những sản phẩm đồ gốm gia dụng ở từng thời kỳ khác nhau.

 → Tác dụng của chúng đối với việc biểu đạt thông tin chính của văn bản: Giúp người đọc dễ hình dung được hình dạng của các sản phẩm đồ gốm gia dụng, từ đó biến một bài thuyết minh khô khan thành một bài thuyết minh cuốn hút, sinh động, dễ truyền tải đối với người đọc.

4

Câu 4 (trang 93, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Xác định thông tin cơ bản và thông tin chi tiết của đoạn văn" Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có cả một lịch sử phát triển .... cái bát chiết yêu duyên dáng thế kỉ XVIII -XIX". Chỉ ra mối liên hệ giữa các thông tin chi tiết và vai trò của chúng trong việc thể hiện thông tin chính của đoạn văn.

Phương pháp giải:

Phân tích nội dung của đoạn văn được trích dẫn từ đó xác định thông tin cơ bản và thông tin chi tiết của đoạn. Từ đó chỉ ra mối liên hệ giữa các thông tin chi tiết và vai trò của chúng trong việc thể hiện thông tin chính.

Lời giải chi tiết:

- Thông tin cơ bản: 

+ “Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có cả một lịch sử phát triển không giống như những đồ sành như nồi niêu, chum vại cả ngàn năm hầu như không thay đổi”

- Thông tin chi tiết: 

+ “Tiền thân của cái bát….”

+ “Cái bát thuyền trong các mộ thời Hán….”

+ “....những chiếc bát men đen, men ngọc thời Lý….”

→ Mối liên hệ: thông tin chi tiết bổ sung ý nghĩa, làm rõ và làm sáng cho thông tin cơ bản. 

5

Câu 5 (trang 93, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Tác giả thể hiện thái độ như thế nào qua đoạn văn:"Đồ gốm gia dụng thời Lý ... Trần quá thanh nhã .... bức tranh trừu tượng với bốn hoặc sáu ghế"? Dựa vào đâu bạn cho là như vậy?

Phương pháp giải:

Qua đoạn văn được trích ở đề bài, nhận xét về thái độ tác giả thể hiện trong đoạn trích đó và cho biết bạn căn cứ vào đâu.

Lời giải chi tiết:

 Qua đoạn văn:"Đồ gốm gia dụng thời Lý ... Trần quá thanh nhã .... bức tranh trừu tượng với bốn hoặc sáu ghế", tác giả thể hiện thái độ trân trọng, ca ngợi, ngạc nhiên và khó tin về lịch sử đồ gốm thời Lý - Trần. Thông qua các chi tiết như “không thể tưởng tượng rằng có thời con người sống cao sang như thế”, “những chiếc chậu chiếc âu mà hôm nay chúng ta nâng niu như cổ vật quý hiếm thì ngày xưa chúng chỉ để rửa ráy chân tay mà thôi”

6

Câu 6 (trang 93, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Những thông tin cơ bản của văn bản này gợi cho bạn ( những) suy nghĩ gì về văn hóa dân tộc.

Phương pháp giải:

Sau khi tìm hiểu nội dung văn bản, rút ra những suy nghĩ của mình về văn hóa dân tộc.

Lời giải chi tiết:

Những thông tin cơ bản của văn bản này gợi cho em nhiều suy nghĩ về văn hóa dân tộc. Lịch sử văn hóa dân tộc của Việt Nam ta là cả một quá trình lịch sử hào hùng, vĩ đại. Văn hóa đồ gốm sứ xưa không chỉ mang giá trị lớn về mặt vật chất mà còn cả mặt tinh thần. Đồ gốm sứ xưa là những đồ vật tĩnh lặng, nhưng chúng lại hàm chứa nội dung văn hoá, mỹ thuật trang trí dân tộc phong phú. Đó chính là một phần“đời sống” của người Việt còn lại, là chất men tạo sự đam mê cho giới chơi đồ gốm sứ xưa ở Việt Nam cũng như trên thế giới. 

Bài đọc