Soạn bài Chữa lỗi về chủ ngữ và vị ngữ (tiếp theo)

I. CÂU THIẾU CẢ CHỦ NGỮ LẪN VỊ NGỮ

1. Chỉ ra chỗ sai trong những câu dưới đây và nêu lên cách chữa:

a) Mỗi khi đi qua cầu Long Biên.

b) Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của mình, chỉ trong vòng sáu tháng.

Trá lời:

Hai câu trên thiếu chủ ngữ lẫn vị ngữ.

a) Mỗi khi đi qua cầu Long Biên, [chưa thành câu, đây chỉ có phần trạng ngữ].

Cách sửa: thêm chủ ngữ và vị ngữ:

- Mỗi khi đi qua cầu Long Biên, tôi đều say mê ngắm nhìn những màu xanh mướt mắt của bãi mía, bãi dâu, bãi ngô, vườn chuối.

b) Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của mình, chỉ trong vòng sáu tháng. [chưa có thành câu, mới chỉ có thành phần trạng ngữ (hai trạng ngữ)]

Cách sửa: Bằng khối óc và bàn tay lao động của mình, chỉ trong một thời gian ngắn anh Hà đã hoàn thành xuất sắc công việc được giao.

II. CÂU SAI VỀ QUAN HỆ NGỮ NGHĨA GIỮA CÁC THÀNH PHẦN CÂU

1. Cho biết mỗi bộ phận in đậm trong câu sau nói về ai? 

Hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, ta thấy dượng Hương Thư ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh, hùng vĩ.

2. Câu văn này sai như thế nào? Nêu cách sửa.

Trả lời:

1. Cách sắp xếp như trong câu đã cho làm cho người đọc hiểu phần in đậm trước dấu phẩy (Hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa) miêu tả hành động của chủ ngữ trong câu (ta). Như vậy, đây là câu sai về mặt nghĩa.

2. Chữa lại như sau:

Ta thấy dượng Hương Thư, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ Trường Sơn oai linh, hùng vĩ.

III. LUYỆN TẬP

1. Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau:

a) Năm 1945, cầu được đổi tên thành cầu Long Biên.

b) [...] Cứ mỗi lần ngẩng lên nhìn bầu trời Hà Nội trong xanh, lòng tôi lại nhớ những năm tháng chống đế quốc Mĩ oanh liệt và oai hùng.

c) Đứng trên cầu, nhìn dòng sông Hồng đỏ rực nước cuồn cuộn cháy với sức mạnh không gì ngăn nổi, nhấn chìm bao màu xanh thân thương, bao làng mạc trù phú đôi bờ, tôi cảm thấy chiếc cầu như chiếc võng đung đưa, nhưng vẫn dẻo dai, vững chắc.

Trả lời:

2. Hãy viết thêm chủ ngữ và vị ngữ phù hợp để tạo thành câu hoàn chỉnh.

Trả lời:

a) Mỗi khi tan trường, mẹ thường đợi em ở cổng.

b) Ngoài cánh đồng, những chú cò trắng đang sải cánh bay nhanh.

c) Giữa cánh đồng lúa chín, các bác nông dân đang gặt lúa.

d) Khi chiếc ô tô về đến đầu làng, chúng em ùa ra chào đón.

3. Hãy chỉ ra chỗ sai và nêu cách trong các câu sau đây

a) Giữa hồ, nơi có một toà tháp cổ kính.

b) Trải qua mấy nghìn năm đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc ta, một dân tộc anh hùng.

c) Nhằm ghi lại những chiến công lịch sử của quân và dân Hà Nội bảo vệ cây cầu trong những năm tháng chiến tranh ác liệt.

Trả lời:

a) Giữa hồ, nơi có một toà tháp cổ kính.

Lỗi: thiếu cả chủ ngữ, vị ngữ.

-  Cách sửa: thêm C - V: Giữa hồ, nơi có một toà tháp cổ kính, một chú rùa nổi lên.

b) Trải qua mấy nghìn năm đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc ta, một dân tộc anh hùng.

-  Lỗi: thiếu C và V

-   Sửa lại:  Trải qua mấy nghìn năm đấu tranh chống ngoại xâm, dân tộc ta là một dân tộc anh hùng.

c) Nhằm ghi lại những chiến công lịch sử của quân và dân Hà Nội bảo vệ cây cầu trong những năm tháng chiến tranh ác liệt.

-  Lỗi: thiếu C và V

-  Sửa lại:..., chúng ta đã dựng bia ghi công.

4.  Các câu sau đây sai chỗ nào? Nên chữa như thế nào?

a) Cây cầu đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh.

b) Vừa đi học về, mẹ đã bảo Thuý sang đón em. Thúy cất vội cặp sách rồi đi ngay.

c) Khi em đến cổng trường thì Tuấn gọi em và được bạn ấy cho một cây bút mới.

Trả lời:

a) Cây cầu đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh.

-  Lỗi về ý nghĩa từ ngữ: cây cầu không thể bóp còi.

-   Sửa: Cây cầu đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông và còi xe rộn vang cả dòng sông yên tĩnh.

b) Vừa đi học về, mẹ đã bảo Thuý sang đón em. Thúy cất vội cặp sách rồi đi ngay.

-  Lỗi: Phần vị ngữ được đặt sai vị trí.

- Sửa thành: Thúy vừa đi học về, mẹ đã bảo sang đón em.

c) Khi em đến cổng trường thì Tuấn gọi em và được bạn ấy cho một cây bút mới.

- Lỗi: Thiếu chủ ngữ.

- Sửa thành: Khi em đến cổng trường thì Tuấn gọi em và em được bạn ấy cho một cây bút mới.