Phương pháp giải bài tập về sự truyền ánh sáng

Dạng 1: Giải thích khi nào nhìn thấy được vật

Để giải thích tại sao khi mắt ta mở và vật là một nguồn sáng nhưng ta vẫn không nhìn thấy vật thì căn cứ vào ánh sáng truyền theo đường thẳng, ta kẻ một đường thẳng từ mắt đến vật đó. Nếu:

- Đường thẳng đó gặp vật cản là vật chắn sáng thì ta không thể nhìn thấy vật.

- Đường thẳng đó không gặp vật cản là vật chắn sang thì ta nhìn thấy vật.

Dạng 2: Giải bài tập ánh sáng truyền đi trong các môi trường.

Căn cứ vào định luật truyền thẳng ánh sáng:

- Ánh sáng truyền đi trong một môi trường:

+ Nếu môi trường là trong suốt và đồng tính thì ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.

+ Nếu môi trường đó là trong suốt và không đồng tính hoặc đồng tính nhưng không trong suốt thì ánh sáng không truyền đi theo đường thẳng.

- Ánh sáng truyền đi trong hai môi trường:

Nếu cả hai môi trường đều trong suốt và đồng tính thì ánh sáng truyền đi theo hai nửa đường thẳng bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường đó.

Bài tập ví dụ:

Làm thế nào để kiểm tra xem cạnh của một cái thước có thẳng không? Mô tả cách làm.

Hướng dẫn giải

- Đặt mắt ở một đầu thước, đầu kia của thước hướng về một nguồn sáng, nhìn dọc theo thước.

- Điều chỉnh hướng của thước sao cho điểm đầu của cạnh thước ở phía mắt che khuất điểm đầu kia của cạnh thước.

- Nếu tất cả các điểm trên cạnh thước cũng đều bị che khuất thì cạnh thước thẳng.

Lý do là vì tia sáng phát ra từ nguồn đi theo một đường thẳng bị đầu thước gần nguồn chặn lại nên không đến được các điểm khác cũng nằm trên đường thẳng ấy trên cạnh thước để đến mắt.