Nước Đức trong những năm 1918-1929

I. Nước Đức trong những năm 1918-1929

1. Nước Đức và cao trào cách mạng 1918-1923

Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, nước Đức bại trận hoàn toàn bị suy sụp về kinh tế, chính trị và quân sự. Mâu thuẫn xã hội ngày càng gay gắt dẫn tới bùng nổ cuộc Cách mạng dân chủ tư sản tháng 11-1918. Chỉ trong vòng 1 tuần lễ, cách mạng lan rộng trên phạm vi toàn quốc, quần chúng đã lật đổ nền quân chủ. Mùa hè năm 1919, Quốc hội lập hiến họp tại thành phố Vai-ma, thông qua Hiến pháp và thiết lập chế độ cộng hòa tư sản-thường được gọi là nền Cộng hòa Vaima.

Tháng 6-1919, Chính phủ Đức phải kí kết Hòa ước Vécxai với các nước thắng trận và phải chịu những điều kiện hết sức nặng nề. Việc thực hiện những điều khoản của Hòa ước làm cho đất nước vốn đã kiệt quệ sau 4 năm chiến tranh càng trở nên rối loạn hơn.

Theo Hòa ước Vécxai, nước Đức mất đi 1/8 diện tích đất đai, 1/12 dân số, 1/3 mỏ sắt, 1/3 mỏ than, 2/5 sản lượng gang, 1/3 sản lượng thép và một khoản bồi thường chiến phí khổng lồ,... Toàn bộ gánh nặng của Hòa ước đè lên vai quần chúng lao động. Nước Đức lâm vào cuộc khủng hoảng kinh tế, tài chính tồi tệ chưa từng thấy. Đồng mác sụt giá nghiêm trọng (năm 1914: 1 đô la Mĩ tương đương 4,2 đồng mác; tháng 9-1923: 1 đô la Mĩ tương đương 98 860 000 mác).

Trong bối cảnh đó, phong trào cách mạng tiếp tục dâng cao trong những năm 1919-1923. Đảng Cộng sản Đức (thành lập tháng 12-1918) đã trực tiếp lãnh đạo phong trào. Đỉnh cao của phong trào là cuộc nổi dậy của công nhân vùng Ba-vi-e tháng 4-1919, dẫn đến sự thành lập nước Cộng hòa Xô viết Ba-vi-e. Cuộc khởi nghĩa vũ trang của công nhân Hăm-buốc tháng 10-1923 là âm hưởng cuối cùng của cơn bão táp cách mạng vô sản Đức.

2. Những năm ổn định tạm thời (1924-1929)

Cuối năm 1923, nước Đức đã vượt qua được thời kì khủng hoảng kinh tế và chính trị sau chiến tranh. Chính quyền tư sản đã đẩy lùi phong trào cách mạng của quần chúng, từng bước khắc phục tình trạng hỗn loạn về tài chính, tạo đà cho nền kinh tế khô phục và phát triển.

Từ năm 1925, sản xuất công nghiệp Đức phát triển mạnh, và đến năm 1929 đã vượt qua Anh, Pháp, đứng đầu châu Âu. Quá trình tập trung sản xuất diễn ra mạnh mẽ, các tập đoàn tư bản độc quyền lớn xuất hiện, thâu tóm những ngành kinh tế chính của nước Đức.

Về chính trị, chế độ Cộng hòa Vaima được củng cố, quyền lực của giới tư bản độc quyền được tăng cường. Chính phủ tư sản hành chính đàn áp phong trào đấu tranh của công nhân. Các đảng tư sản  công khai tuyên truyền tư tưởng phục thù cho nước Đức. Về đối ngoại, địa vị quốc tế của nước Đức dần dần phục hồi với việc nước này tham gia Hội Quốc liên, kí kết một số hiệp ước với các nước tư bản châu Âu và Liên Xô.